Culturele hoofdstad 2016: San Sebastian

• Wie? Stadsgids bij Discover San Sebastian. 
• Weetje: Proefde heel veel pintxos.
• Eskerne Falcon kon het nooit laten. Als ze buitenlanders zag sukkelen in een pintxosbar, moest ze helpen. Haar man Pepe wist dan: dit wordt een avond in het Engels. En hij had helaas niet, zoals zij, vijf jaar in Amerika gewoond. Tot vreugde van Pepe en alle toeristen die al met haar op stap gingen, heeft Eskerne van foodtrips haar beroep gemaakt.

Pintxos: hoe werkt dat?
Eskerne: ‘Pintxos zijn de Baskische tapas. oorspronkelijk prikte de barman een simpel stukje ham of vis op je brood en gaf dat bij je wijn of bier. Intussen is het haute cuisine in miniatuurvorm. Koks experimenteren met Japanse invloeden of trends uit de moleculaire keuken. Je mag je pintxo gewoon van de toog nemen, de barman houdt alles bij, maar de specialiteit van het huis moet je meestal bestellen, omdat ze vers bereid wordt in de keuken.’

1. Plaza de la Constitucion

Eskerne: ‘Wij zeggen la Konsti. Dit plein is het hart van de oude stad. Het heeft goede en slechte tijden gekend, zoals de bewoners. In de jaren 90 is de stad erbovenop gekomen. De restauratie van het plaza was het startsein. Let op de nummers boven de balkons.

Vroeger werden hier stierengevechten gehouden. Je kocht je ticket op het stadhuis en belde aan bij het juiste huisnummer. De bewoners waren verplicht om je op hun balkon te laten.’

2. Souvenirwinkel Alboka Artesania

‘De mensen in de oude stad kennen elkaar. Velen keren na hun pensioen terug, zoals ook in de dorpen op het platteland gebeurt. Mijn vriendin Maité kent de verhalen, ze is het levende geheugen. In 1988 vestigde ze haar souvenirwinkel op het plaza.

Ze legt je de Baskische handwerktradities en hun betekenis feilloos uit. Het meest eervolle cadeau in Baskenland is de makila, een wandelstaf waarvan je de greep kan afhalen. Dan komt er een lange metalen pin tevoorschijn. Klinkt als James Bond, vind je niet (lacht)?’

Plaza de la Constitucion 8, Parte Vieja (oude stad). www.albokaartesania.com

3. Delicatessenwinkel Zapore Jai

‘Aurkene en Sylvain zijn schatten van mensen. Ik stap er graag binnen met mijn groepen. Ze zijn gespecialiseerd in jamon Ibérico en tonen in hun winkel hoe je de ham flinterdun snijdt. De beste ham komt uit Andalusië of Salamanca, van Iberische varkens die eikels eten. In Baskenland werken we met een ander ras. Naast ham verkopen Aurkene en Sylvain Baskische specialiteiten, zoals cider, Idiazabal-schapenkaas en txakoli, sprankelende witte wijn. Zapore Jai betekent ‘feest van smaken’. Een prachtige naam!’

San Jeronimo 21, Parte Vieja. zaporejai.com

4. Kursaal

‘Het mooiste moderne gebouw. Rafael Moneo, een beroemd Spaans architect, heeft enorme kubussen op het strand van Zurriola gezet, naast de rivier Urumea. ’s Avonds geven de gevels licht. En op de voorgrond heb je een brug met art-decolampen. Het Kursaal is een congrescentrum met grote auditoriums. In de Sala Kubo lopen gratis tentoonstellingen.’

Avenida de Zurriola, stadswijk Gros.  www.kursaal.eus

5. Pintxosbar Gandarías

‘Als ik toeristen op pintxostour meeneem, bezoeken we zes bars. In elke bar nemen we een hapje en een drankje. Zo doen we dat onder vrienden ook. Ik heb niet één favoriete pintxosbar. Gandarias, Ganbara, A Fuego Negro, Txuleta en Casa Urola lonen zeker de moeite. Mijn man is fan van La Cuchara de San Telmo. Ik heb wel een favoriete pintxo: sirloin steak, peper en fleur de sel op een stukje brood bij Gandarías.  Een feest voor een carnivoor als ik. En ik hou van klassieke eenvoud.’

31 de Agosto 23, Parte Vieja.  www.restaurantegandarias.com

6. Ciderhuis Petritegi

‘Je bent niet in Baskenland geweest als je geen ciderhuis hebt bezocht. Het piekseizoen valt van januari tot april. Alle ciderhuizen laten dan de nieuwe ciders proeven. Daarbij serveren ze een klassiek menu: chistorraworstjes, omelet met stokvis, chuleta (rundkotelet) en Idiazabal-kaas met noten en membrillo (marmelade). Als iemand txotx roept, haal je cider. Je vult je glas rechtstreeks bij het vat. Hét ciderdorp bij uitstek is Astigarraga, vlak bij San Sebastian, en mijn favoriete ciderhuis Petritegi is het hele jaar open.’

Petritegi Bidea 8, Astigarraga.  www.petritegisagardoa.com

• Wie? Uitbaters van driesterrenrestaurant Akelarre.
• Weetje: Hecht vader- en dochterteam.
• Pedro en Oihana Subijana werken samen als vader en dochter. Hij tovert al veertig jaar vernieuwende gerechten uit zijn koksmuts, zij doet wonderen voor de marketing van het driesterrenrestaurant. Akelarre betekent heksensabbat en al wie een portie magie lust, is welkom, hoog op de kliffen aan de rand van de mooiste baai van Europa.

Houdt een topchef van pintxos?
Pedro: ‘Natuurlijk! Ze maken de gastronomie toegankelijk. We danken ons succes ook aan de levendige eetcultuur. Iedereen praat altijd over eten. Ik heb voor de culturele hoofdstad een officiële pintxo gemaakt. Hij heet Melina naar Melina Mercouri, de Griekse cultuurminister die het idee in 1985 heeft gelanceerd. We hadden in San Sebastian al de Gilda, een pintxo met olijf, ansjovis en peper: zo pittig als Rita Hayworth in de film Gilda. De Melina is de variant met Griekse kalamata-olijf en fetakaas.’

1. Basque Culinary Center, de universiteit voor gastronomie

Pedro: ‘Sinds 2011 hebben we een universiteit voor gastronomie. De eerste lichting studenten is vorige zomer afgestudeerd. Ik ben trots dat ik mee aan de wieg van het project heb gestaan. San Sebastian is goed gelegen. Je kan hier met producten uit de zee en van het platteland werken. Mar y montaña, zeg je in het Spaans. Maar zonder vakkennis schiet je niet op.

De koks hier delen hun knowhow en geven hem door. Het Basque Culinary Center gaat ons succes consolideren. Het gebouw is heel origineel: het lijkt op een stapel witte borden.’

Paseo Juan Avelino Barriola 101.  www.bculinary.com

2. Playa de la Concha,  de mooiste baai

‘Ik wandel graag. Liefst langs Playa de la Concha. Je kan de hele baai volgen, te voet of met de fiets, van Monte Igueldo naar Monte Urgull. Op deze heuvels heb je een uitzichtpunt en aan de voet staan twee meesterwerken van Baskische beeldhouwers: de Peine del Viento van Chillida en de Construccion Vacia van Oteiza.

Aan het strand staan chique hotels en paleizen uit de negentiende eeuw. De toenmalige koningin verbleef elke zomer in San Sebastian.’

3. Aquarium

‘Ik ben een echte family man en heb altijd het evenwicht tussen werk en gezin willen bewaren. Zondagnamiddag sluiten we het restaurant en is het familietijd. Het Aquarium is een leuke gezinsuitstap. Het huisvest een Baskisch zeevaartmuseum met oude scheepsmodellen en een groot walvisskelet, maar  ook een haaientunnel, een bassin waar je vissen kan aaien en aquariums vol kleurrijke vissen, schelpdieren en kwallen.’

Plaza de Carlos Blasco Imaz, Parte Vieja. aquariumss.com

4. Heuvel Monte Igueldo met retropretpark

Oihana: ‘Ons restaurant ligt tegen de flank van Monte Igueldo. Bij helder weer zien we de oceaan van de Franse grens tot Getaria. Boven op de heuvel heb je het mooiste uitzicht over de baai van La Concha. Vanaf het strand kan je ernaartoe met een treintje. Er is ook een pretpark in retrostijl, zoals op Tibidabo in Barcelona.’

www.monteigueldo.es

5. Cultureel centrum Tabakalera

‘Een gigantisch nieuw cultureel centrum in een oude tabaksfabriek. Veel culturele organisaties hebben er hun intrek genomen, onder meer het filmfestival van San Sebastian. Je kan er naar de film, concerten en tentoonstellingen. Jonge ontwerpers hebben er hun ateliers of delen er co-workingruimtes. Het terras op de hoogste verdieping kijkt uit over de hele stad.’

Paseo del Duque de Mandas (naast het treinstation). www.tabakalera.eu

6. Cocktailbar GU San Sebastian

‘Bij zonsondergang drink ik graag een Moscow Mule bij GU, een cocktailbar en muziekclub in de Real Club Nautico. De benedenverdieping is gereserveerd voor leden van de zeil-, kano- en duikclub. Maar boven is iedereen welkom. Het gebouw dateert uit 1928 en lijkt op een schip dat voor anker ligt op het strand.’

Park Alderdi-­Eder 1, Parte Vieja. gusansebastian.com

• Wie? Directeur communicatie bij San Sebastian 2016.
• Weetje: Niet bang van flinke golven.
• Volgens Fernando Alvarez is San Sebastian niet alleen recordhouder Michelinsterren. Ook het culturele aanbod swingt werkelijk de pan uit. De directeur communicatie van de culturele hoofdstad houdt van zijn stad omdat ze vriendelijk is als een dorp en kosmopolitisch als de grootstad. En omdat hij na het werk meteen op zijn surfboard kan springen.

Hoe komt een kleine stad aan zoveel cultuur?
Fernando: ‘San Sebastian heeft de open, kosmopolitische mentaliteit van een grootstad. misschien komt dat door de nabijheid van de Franse grens. Nieuwe trends arriveren hier sneller dan in Madrid, de sfeer is door het toerisme altijd internationaal geweest. Onder de oerkatholieke dictator Franco had je hier zelfs de eerste pornobioscopen van spanje. Veel festivals bestaan al jaren, het internationaal filmfestival zelfs sinds de jaren 1950.’

1. Park Cristina-enea Fernando:

‘Cristina-enea is een uitgestrekt stadspark met vijvers, ligweiden, dreven, speeltuinen en honderd jaar oude bomen, zoals sequoia’s, ginkgo’s en ceders. Op 21 juni 2016, met midzomer dus, ging Shakespeares Midzomernachtsdroom er in première, de bijdrage van San Sebastian 2016 aan 400 jaar Shakespeare. Het decor is de natuur, je wandelt rond van scène naar scène. Ook mijn favoriete club DABADABA is in het park. Ze programmeert alternatieve rock, deejaysets, een tropisch eetfeest, een karaokeavond: al wat ongewoon en daarom leuk is.’

Mundaitz. www.cristinaenea.org

2. Bar Zabaleta

‘Mijn stamcafé. Ik woon om de hoek, vandaar. En hun tortilla is de tweede beste van de stad. De beste maakt mijn moeder.

In de wijk Gros is het heerlijk wonen. Overal zie je surfers op weg naar het strand. De pintxosbars rekenen er lagere prijzen en houden op donderdag pintxopote, een soort happy hour voor pintxos met een drankje.’

Zabaleta 51, Gros.

3. Strand bij El Muro de Gros

‘Ik kom thuis van het werk, trek mijn surfpak aan, neem mijn board, wandel op blote voeten naar het strand en het is vakantie! Playa de Zurriola is niet beschut door eilanden. Op een gewone herfstdag halen de golven een hoogte van anderhalve meter. In de zomer kopen we vaak bier of wijn en kijken we op El Muro de Gros, helemaal aan het einde van het strand, naar de surfers en de zonsondergang.’

4. Baskisch museum Museo San Telmo

‘Hét museum dat je moet gezien hebben. De nieuwe, moderne vleugel sluit aan bij een oud Dominicaans klooster. De kerk is versierd met reusachtige schilderijen van de Catalaanse schilder Josep Maria Sert over typische Baskische thema’s en het museum vertelt onze maatschappelijke geschiedenis.  Economie, industrie, cultuur, sport, tradities, de Spaanse burgeroorlog, de aanslagen van de ETA:  werkelijk alles komt aan bod.’

Plaza Zuloaga 1. www.santelmomuseoa.com

5. Zeevaartmuseum Museo Naval

‘In de oude haven voel je ons verleden. De Basken waren echte zeevaarders. We handelden in zout en stokvis met Scandinavië en trokken naar IJsland op walvisvaart. Vroeger bestond er zelfs een Baskisch-IJslandse mengtaal. De uitdrukking voor Baskische walvisvaarder was mala gissona: slechte man. Zo’n man mocht je doden. IJsland heeft die wet pas vorig jaar afgeschaft. Het Museo Naval houdt boeiende expo’s over de zeevaart. Volgend jaar is het thema De Vrouw en de Zee.’

Paseo del Muelle 24, Parte Vieja. www.untzimuseoa.net

6. Voedingswinkel Pantori

‘Mijn generatie kookt niet elke dag, maar we delen nog altijd recepten. Pantori verkoopt kleinschalige, eerlijke producten. Verse groenten en brood, olijfolie, kazen, marmelades, Baskische bieren, sterkedrank. Om de tien dagen veranderen ze hun etalage en houden ze evenementen rond het product van de week. Deze week puilt de winkel uit van de sinaasappels, volgende week kunnen dat pepers of chorizoworst zijn.’

Reina Regenta 4, Parte Vieja. www.pantori.es