4 kanjers van kunstexpo’s in Brussel

Streetart met beitel en drilboor

De Portugese kunstenaar Alexandro Farto, alias Vhils, draait de regels van de streetart om. Waarom zou je extra lagen aanbrengen als je je kunstwerk ook kan uitkerven? Dus gaat hij muren niet met spuitbus en verf te lijf, maar met drilboor en beitel. Zijn aangrijpende, poëtische portretten sieren stadsgezichten in de hele wereld. Ze geven blinde muren ogen en brengen vergeten verhalen aan het licht.

MIMA Museum nodigde Vhils uit om in België te exposeren en nieuw werk te creëren in hartje Brussel. Multitude: Carving memories in the Digital Age gaat over onze relatie met de stad in het digitale tijdperk. Vhils is kunstenaar én archeoloog. Zelfs als zijn kunstwerk snel verdwijnt, zal het in het collectieve geheugen van de lokale gemeenschap gegrift zijn. Door oppervlakken te bekrassen graaft hij bovendien in het verleden en de cultuur van de stad. In de digitale wereld is het geheugen niet afgebakend. Je kan oneindig veel uploads online zetten, maar niemand heeft nog controle over wat wordt vergeten en wat herinnerd.

Wandel naar de Leopoldstraat 25 om het nieuwe Brusselse werk van Vhils te zien. Op de muur prijkt een bloem die vrijheid, veerkracht en hoop op sociale verandering uitbeeldt.

Vhils. Multitude: Carving memories in the Digital Age, tot 5 januari, MIMA, Henegouwelaan 41, Sint-Jans-Molenbeek

Humor, honden en kinderen

Op de Grote Markt in Brussel kan je het werk van de Elliott Erwitt (1928-2023) ontdekken, de Amerikaanse meester van de straatfotografie. Het fotoagentschap Magnum, waar hij zich in 1954 bij aansloot, hielp de retrospectieve samenstellen. Op zijn beroemdste beeld zet een lachend zwart jongetje een speelgoedpistool tegen zijn hoofd. De vrolijke foto uit 1950 wekt vandaag nog meer onbehagen dan toen.

Erwitt kreeg de fotografiemicrobe te pakken als tiener. Hij sprak vloeiend Italiaans (zijn moedertaal), Engels en Frans, wat hem hielp om in New York, Parijs én Italië mensen op straat te fotograferen. Hij portretteerde ook beroemdheden als Ché Guevara en Marilyn Monroe en nam publicitaire opdrachten aan, maar observeerde liever gewone mensen, kinderen en honden, altijd met een vleugje humor. ‘Het mooiste compliment dat ik kreeg, is dat mijn foto’s menselijkheid uitstralen’, zei hij.

Elliott Erwitt, tot 5 januari, Grote Markt 5, Brussel

Welkom in Oilopa

Bij WIELS verwelkomt Jana Eulers je in het semi-utopische continent Oilopa. De oil staat voor olieverf op doek, de -opa is uiteraard ontleend aan Europa. Kuier dwars door de expo over Oilopa Allee en je ontdekt wonderlijke personages en verschijnselen die alleen in Eulers fantasiewereld voorkomen. Ze verdeelt haar tijd tussen Brussel en Frankfurt, dus tussen het politieke en financiële hart van Europa, en die twee bubbels verbindt ze op haar expo.

De echte Europa Allee is een brede boulevard in Frankfurt met glinsterende hoogbouw en anonieme kantoorgebouwen. Je waant je er overal en nergens. Met dat karakterloze, op productiviteit en winst gerichte Europa steekt Euler op haar expo de draak. Managers of kunstenaars die bevreesd zijn voor gendergelijkheid, stelt ze voor als angstige haaien. Haar meerhoorns parodiëren overdreven ambities en opgeblazen succesverhalen. Het Brusselse stadsgezicht dat ze schildert, ademt een doordeweekse grauwheid. Koffie duikt overal op als symbool voor productiviteit én vrije tijd.

Jana Euler. Oilopa. Tot 29 september, WIELS, Van Volxemlaan 354, Brussel

Oekraïens futurisme

Kort voor de Russische invasie liep in Kiev een grote expo over de Oekraïense avant-garde van de jaren 1910 tot 1930. De kunstenaars van toen waren aanhangers van het futurisme: de mens is even maakbaar als een machine. Wetenschap en technologie worden de motor van de nieuwe samenleving. Het natuurlijke biotoop van de mens-machine is de metropolis, de grootstad. Op één cruciaal punt verschilden de Oekraïense futuristen van hun Europese tijdgenoten: de vooruitgang moest verankerd blijven in de Oekraïense cultuur. Ook hun futuristische kunst vierde dus de Oekraïense identiteit.

De futuristische kunstwerken uit Kiev kregen onderdak bij FeliX Art & Eco Museum in Drogenbos. Bezoek de expo Futuromarennia en duik in de fascinerende Oekraïense kunstgeschiedenis. Oekraïne werd na de Eerste Wereldoorlog onafhankelijk, maar in 1921 nam het Russische communistische regime het land weer in. Om nationalistisch protest te neutraliseren, voerden de communisten een beleid van Oekraïnisering. Dat gaf kunstenaars de ruimte om te experimenteren en vernieuwende, Oekraïense kunst te creëren. Maar Stalin zou de artistieke vrijheid snel in de kiem smoren en organiseerde in 1932-33 de Holodomor, de Oekraïense hongersnood die miljoenen mensen het leven kostte.

Futuromarennia. Oekraïne & avant-garde, tot 8 september, FeliX Art & Eco Museum, Kuikenstraat 6, Drogenbos