5x hedendaagse Belgische kunst in de musea

Stel je sculpturen uit een verdwenen beschaving voor. Reliëfs die naar vergeten mythes verwijzen en komische gebruiksvoorwerpen zonder duidelijk nut. Dat geeft je een idee van het werk van Sigefride Bruna Hautman, die bij M Leuven haar eerste grote overzichtsexpo krijgt.

De Antwerpse kunstenares heeft twintig jaar niet tentoongesteld, maar is een cultfiguur in de modewereld. Ze combineert de meest uiteenlopende materialen en technieken: hout, leder, zijde, gips, klei, polyester. Waarom geen tekstballon aan een sculptuur hangen? Of een schilderij uitbreiden met een klaptafeltje en twee poppen op stoelen? ‘Het werk zelf, en wat het betekent, leidt me naar het materiaal en de techniek’, zegt de kunstenares zelf.

Van Hautmans kunst word je vrolijk, zoals van de mode van Walter Van Beirendonck, die een fan en een geestverwant is, of zoals van kleurrijke popart. Maar de betekenis van de werken blijft een raadsel. Hautman laat zich inspireren door beeldende kunst, literatuur en muziek, van Giotto tot David Bowie. Ze verzamelt de meest uiteenlopende ideeën. ‘Als dat maar lang genoeg rijpt, kan er ineens iets uitkomen.’

Sigefride Bruna Hautman, tot 31 augustus, M Leuven

Sharon Van Overmeiren werkt net als Hautman intuïtief, zonder de boodschap van haar kunstwerk vooraf vast te leggen, en combineert uiteenlopende vormen en symbolen. Jacuzzi of Despair, haar eerste grote solo-expo in De Warande in Turnhout, is opgevat als een kunstparcours. Van Overmeiren zet de hele exporuimte naar haar hand om je mee te nemen op een initiatiereis over leven, dood en hergeboorte. In haar sculpturen verwerkt ze decoratieve elementen uit verschillende beschavingen en tijdperken, van Azteekse symbolen tot Indonesische ornamenten, van middeleeuwse juweelkunst tot hedendaagse logo’s of animatiefiguren. Welke archetypische vormen keren altijd terug, welke beelden en objecten hebben fetisjwaarde? Verwacht een bonte trip langs kerkhoven voor mens én dier, casino’s, shoppingmalls en museumshops.

Sharon Van Overmeiren. Jacuzzi of Despair, tot 20 april, De Warande, Turnhout, 

Ook Hans Op De Beeck neemt de regie stevig in handen op zijn eerste expo in het KMSKA. Nachtreis wordt een verduisterd belevingsparcours op langs levensgrote sculpturen en schaalmodellen, vervaardigd in grijs, zwart en wit: de tinten van de kleurloze nacht. 

De nacht gomt niet alleen de kleuren van de dag uit, maar verandert ook je besef van tijd en ruimte. Op de Beeck tovert het museum om in een verstild beeldenpark, waar de grenzen tussen heden en verleden of tussen droom en werkelijkheid vervagen. Vergeet Antwerpen of de 21ste eeuw, dit is een universele plek, met beelden die de essentie van het menszijn proberen te vatten. Ze verwijzen vaak ook naar kunstwerken uit de collectie van het KMSKA, die gelijkaardige thema’s uitdrukten.

Het beeldenpark van Op de Beeck is dus anachronistisch en eclectisch. In een aparte ruimte toont de kunstenaar twee nachtfilms.

Hans Op de Beeck: Nachtreis, 22 maart tot 17 augustus, KMSKA, Antwerpen

Mu.ZEE in Oostende blijft drie jaar gesloten voor verbouwingen, maar een deel van de collectie is dit jaar te zien in het Felix Art & Eco Museum in Drogenbos. De expo In Between Spaces legt het verband tussen de maatschappelijke vernieuwingen van de jaren 1920 en 1930 en de hedendaagse kunst.

Felix De Boeck (1898-1995) legde kort voor zijn dood nog de eerste steen van Felix Art. De hoeve waar hij boerde en schilderde, is gerestaureerd en maakt samen met het museum deel uit van een groot natuurdomein met hoogstamboomgaarden en volkstuintjes. De Boeck ontpopte een pionier van de Belgische abstracte kunst.

De expo gaat niet de abstracte toer op, maar bekijkt de moderniseringen na de Eerste Wereldoorlog met kunstenaarsogen: het verkavelde platteland, het drukke, snelle stadsleven, het verbeterde wooncomfort, de doorbraak van de fotografie. Permeke, Schmalzigaug, Brusselmans en Spilliaert zijn op de afspraak, maar ook hedendaagse kunstenaars als Sammy Baloji en Maarten Vanden Eynde. 

Het uitgangspunt op de expo is de installatie PREFAB. Aglaia Konrad maakte haar versie van de Frankfürter Küche, een praktische keuken die in de jaren 1920 in Duitse sociale woningen geïnstalleerd werd. De ondertitel van het werk luidt: ‘Frankfürter Küche stands also for women in kitchen, but great chefs are men.’ Of ze zijn kunstenaars, die met grote ideeën de wereld bestormen.

In Between Spaces, tot 7 september, Felix Art & Eco Museum, Drogenbos

Op haar grote overzichtsexpo Khorós bij Bozar laat van Berlinde De Bruyckere je het stemmenkoor horen dat haar al 25 jaar haar ideeën influistert. Of toezingt, wie weet. Je kan niet in andermans hoofd kijken. Of toch wel, want de heeft de vorm van een reusachtige mindmap. De Bruyckere selecteerde vijftig eigen werken, van tekeningen tot grote installaties, en verbond ze met haar inspiratiebronnen, onder wie filmregisseur Pasolini, zangeres Patti Smith, haar man Peter Buggenhout, Lucas Cranach de Oude.

De Bruyckere communiceert heel direct over de tegenstrijdigheden van het menselijk bestaan via grotendeels abstracte sculpturen. Verdriet en liefde, levenslust en doodsangst, schoonheid en kwetsbaarheid, dat zijn de universele thema’s die ze aankaart. Soms roept een levenloze paardenfiguur onbeschrijfelijk lijden op. Of belichamen menselijke ledematen van was een idee van liefde. Haar werken danken hun zeggingskracht ook aan de textuur van de materialen. Zo associeer je uitgerafelde dekens bijna spontaan met vergankelijkheid. De kunstgeschiedenis vormt de achtergrond, maar je begrijpt De Bruyckere ook intuïtief.

Berlinde De Bruyckere. Khorós, Tot 31 augustus, Bozar, Brussel