5x laatste kans in het museum

Beige lijkt soms de state of mind op expo’s, met kunstwerken klassiek en braaf tegen vale wanden geschikt, en een duffe introtekst bij de ingang. Applaus voor het KMSKA omdat het zijn grote Ensorexpo radicaal anders durfde te ensceneren. Ensors stoutste dromen. Voorbij het impressionisme is even theatraal, exuberant en kleurrijk als het oeuvre van de lefgozer uit Oostende zelf. Zelf een verwoed Ensorfan? Met deze toegankelijke retrospectieve kan je zowat de hele familie warm maken voor zijn werk. En zelf steek je ook nog heel wat op. De expo situeert Ensor ten opzichte van veertig kunstenaars die hij bewonderde en probeerde te overtreffen. Of hem dat lukte? Twijfelachtig. Munch, Manet of Goya waren geen prutsers. In de carnavalsstoet van Eugène Laermans duiken maskers op die minstens even veel indruk maken als Ensors beroemdste meesterwerken. Maar goed, kunst is geen wedstrijd, en Ensor moest, ondanks zijn stoute dromen, borstelen met de penselen die hij had. De expo portretteert een zoekende, ambitieuze kunstenaar die pas met zijn maskerschilderijen zijn eigen identiteit vindt.

Ensors stoutste dromen. Voorbij het impressionisme, tot 19 januari, KMSKA, Antwerpen

Rep je naar Bozar voor twee expo’s die de liefde in de kunst vieren. Hans/Jean Arp & Sophie Taeuber-Arp. Friends, lovers, partners focust op misschien wel het invloedrijkste kunstenaarskoppel van de twintigste eeuw, dat excelleerde in abstracte kunst. Hun liefdevol en creatief partnerschap eindigde abrupt, toen Sophie in het huis van een bevriend kunstenaar om het leven kwam door koolstofmonoxidevergifting. Love is louder verkent de liefde in al haar vormen via het werk van 80 kunstenaars van de voorbije zestig jaar, van de Summer of Love van 1967 tot vandaag. Zowel individuele artiesten als kunstenaarskoppels brengen de romantische liefde, relaties en vriendschap in beeld. En natuurlijk kan je een relatie ook afsluiten met een kunstwerk. Marina Abramovic en Ulay wandelden duizenden kilometer naar elkaar toe over de Chinese muur om elkaar een laatste keer te omhelzen en dan definitief uit elkaar te gaan.

Hans/Jean Arp & Sophie Taeuber-Arp. Friends, lovers, partners, tot 19 januari, Love is louder, tot 5 januari Bozar, Brussel

Dat het bescheiden Mudel in Deinze met zijn overzichtsexpo over Emile Claus (1849-1924) zijn bezoekersrecords zou verpulveren, viel misschien wel te verwachten. Hoe kan je niet houden van de beroemde Leieschilder die toverde met licht? Bovendien sluiten zijn idyllische landelijke taferelen bij de nostalgische tijdsgeest. Boeren oogsten het vlas, koeien waden in het water, blootsvoetse kinderen lopen langs de akker naar huis. Zie je wel dat vroeger alles beter was?

Dat dachten Claus en zijn tijdgenoten dus ook al. Ze ontvluchtten de industrialisering in de steden om te herademen op de boerenbuiten. Maar wat de expo Emile Claus. Prins van het luminisme vooral bewijst, is dat Claus geen prentkaartenschilder was. Hij hield het hoofd koel en ontleedde het licht met mathematische precisie. Net dat precisiewerk wekt jouw emoties op.

Emile Claus. Prins van het luminisme, tot 26 januari. Mudel (Museum van Deinze en de Leiestreek) www.mudel.be

Ook op Erich Heckel in Vlaanderen maak je een tijdreis naar de vroege twintigste eeuw. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verzorgde de Duitse schilder gewonden als verpleger bij het Rode Kruis. Hij verbleef in Gent, Roeselare en Oostende, waar hij vriendschap sloot met Ensor, en raakte gefascineerd door Vlaamse landschappen en steden.

Heckel had samen met onder meer Ernst Ludwig Kirchner in Dresden Die Brücke opgericht, een expressionistische kunstenaarsgroep die vrijer, eerlijker en gevoelsmatiger wilde schilderen. Vooral Kirchner zette als expressionist de bakens uit, maar Heckel was beslist geen mindere kunstenaar. De expo in het MSK Gent zoomt in op een boeiende periode in zijn leven en toont je vertrouwde plekken, zoals Brugge, de polders en het strand van Oostende, door de filters van de tijd en het expressionisme, een kunststroming die door de nazi’s als ontaarde kunst zou verketterd worden. 

Erich Heckel in Vlaanderen, tot 26 januari, MSK Gent

Op de expo Scentopia in Knokke-Heist snuffel je aan de toekomst in plaats van ernaar te kijken. Je neus wijst al in de juiste richting, je hoeft hem alleen maar te volgen. Je gids is olfactorisch kunstenaar Peter de Cupere, een wereldpionier in het gebruik van geur als medium voor kunstwerken. Zijn geurinstallaties, -maquettes, -sculpturen en -schilderijen speculeren over hoe onze wereld zou kunnen evolueren. De Cupere laat zich ook graag leiden door zijn liefde voor de natuur. Verliezen onze bossen en velden hun vertrouwde geuren als het klimaat verandert? Scentopia zet je aan het denken over de lucht die je ademt, en daarbij altijd opsnuift.

Scentopia – Peter de Cupere, tot 19 januari, Cultuurcentrum Scharpoord, Knokke-Heist, www.knokke-heist.be