In de Baai van de Somme

De volgende ochtend lijkt de wind de regen grotendeels te hebben verdreven. We beginnen onze eerste dag met een tocht die ons langs de kustlijn naar Ault leidt, het verste punt van onze reis. Eerst stoppen we bij Cap-Hornu, waar ons hotel naar vernoemd werd. Hier genieten we van het uitzicht op de Baai van de Somme, vaak omschreven als een van de mooiste baaien ter wereld. Aan de overkant ligt Le Crotoy, waar we overmorgen naartoe gaan. Onze tocht start bij knooppunt 13, aan de rand van Saint-Valery-sur-Somme. Tegen de wind in trappen we naar onze eerste stop in Le Hourdel, een smal gehucht in Cayeux-sur-Mer. We hopen er zeehonden te spotten. Gedreven door deze verwachting trappen we stevig door op het fietspad langs knooppunten 40 en 41, tot aan de vuurtoren bij knooppunt 43. Dit pad is grotendeels gescheiden van de weg, een verwende ervaring voor fietsers in deze regio. We parkeren onze fietsen bij de vuurtoren en wandelen de duinen in. Helaas horen we geen geblaf; de zee duwt de Somme te ver landinwaarts, waardoor er geen zandbanken zijn die als rustplaats voor de zeehonden kunnen dienen. Je hebt geluk nodig om ze te spotten… Vogelliefhebbers? Die hebben hier altijd geluk, want het wemelt van de vliegende dieren. Dit is echt een vogelreservaat.

Met Victor Hugo

De kracht van de zee en het wisselen van de getijden die hier zo sterk zijn, doet me een eerste keer denken aan Victor Hugo. De Franse schrijver bezocht de streek rond Saint-Valery-sur-Somme meerdere keren. Hij dacht er diep na over de relatie tussen mens en natuur en de weerspiegeling van het verleden in het hedendaagse landschap. Deze reizen waren voor hem een rijke bron van inspiratie voor zijn literaire werk. Ik begrijp de man wel. Als je hier staat, word je bijna vanzelf ingetogen. Zeker in dit seizoen. Fietsen en wandelen zonder de geur van zonnebrandolie, hier en nu, is een totaal andere ervaring,

We vervolgen onze weg langs het strand, passeren overblijfselen uit de Tweede Wereldoorlog en voelen af en toe het zeewater in ons gezicht. Zo dicht rijden we tegen de branding aan… De route biedt een prachtig uitzicht en een gevoel van rust, met maar weinig andere wandelaars in de buurt. Ook zij lijken soms te verdwalen. Stenen en strandzand knarsen onder onze wielen, terwijl de dijk van het verlaten Cayeux-sur-Mer snel onder ons doorrolt. In deze badplaats lijkt de Belgische betonkust ver weg. Echte hoogbouw ontbreekt. De houten promenade van Cayeux-sur-Mer en de 400 strandcabines zijn het paradepaardje van de badplaats, in de zomer toch. Ze dateren uit de tijd van het 'zeebaden', eind 19de eeuw, in de Belle Epoque. Het strandtoerisme kwam hier in zwang rond deze periode. Dankzij nieuwe uitvindingen zoals de trein, daalden Parijzenaars af naar deze plek om van de zee te genieten. De bloeitijd van kunst en cultuur aan het einde van de 19e eeuw heeft overal zijn sporen achtergelaten, maar het is met name de bouwstijl die de levendigheid van deze periode benadrukt.

Het land in

Vanaf knooppunt 45, aan het einde van de dijk, rolt de route landinwaarts. Aan onze rechterkant speelt de zee verder met de duinen. We gaan iets dieper de poldergrond in, waar de kleuren veranderen van overwegend blauw en grijs naar bruin en groen. Boeren nemen het over van vissers. De akkers zien er, zelfs nu in de winter, vruchtbaar en gezond uit. Het parcours is zacht glooiend, nergens echt vlak. Maar wees gerust, je hoeft geen ervaren klimmer te zijn om hier te genieten. De polderlandschappen zijn eindeloos. Al is de benaming 'polderlandschap' technisch gezien niet correct. Niet alles is hier ingepolderd, aangezien sommige akkers te hoog liggen. We passeren enkele campings, een vuurtoren en nog meer Belle Epoque huizen. Die paar huizen gaan snel over in een stadje waar het kronkelend omhoog en omlaag gaat. Je moet hier wel in de remmen om te kijken, te ruiken en te genieten. De bleke rotsachtige formaties die opduiken achter Ault, het stadje waar we nu zijn, lijken dramatische grilligheden te vormen langs de zee. Het winterweer benadrukt deze confrontatie nog meer. We zoeken verder door de doodse straten en vinden een restaurant dat open is. De zaak zit bomvol. Ik had het kunnen weten. Fransen verstoppen zich het liefst in restaurants. Ook hier is de zee in al haar glorie aanwezig, maar dan op het bord. Oesters, schaaldieren, vis en natuurlijk wijn. Neptunus in Frankrijk, zo voelt het.

De zeelucht schudt ons weer wakker. Na deze maaltijd moeten we nog even op de tanden bijten en tegen de wind in stampen. Ons keerpunt ligt niet zo ver meer, enkele kilometers voorbij Ault, aan het Bois de Cise. Het lijkt wel het Knokke van deze streek. Grote huizen, opnieuw uit de Belle Epoque, staan er tussen de loofbossen. We keren om en nemen de wind mee in de rug; het keerpunt van deze lus ligt op 30 km van de start. De lus neemt ons nu dieper het binnenland in. We fietsen meer op de weg, niet op een fietspad gescheiden van de straat. Dat was deze ochtend fijn: zelden moesten we de baan delen met autoverkeer. Maar ach, ook nu valt het mee; het binnenland is qua verkeer zeer rustig. Alleen een eenzame tractor verspert af en toe de baan. Maar de boer is rustig en vriendelijk. Is het de zeelucht? Hij laat ons vlot passeren. De kuststrook is bezaaid met kleine dorpen en gehuchten. Het lijkt alsof de tijd er heeft stilgestaan.

 Terug naar de middeleeuwen

Fietsen in deze streek is zalig, maar ook een wandeling door Saint-Valery-sur-Somme is een must voor elke bezoeker. Die wind in de rug bracht ons sneller dan verwacht naar deze middeleeuwse stad. Ze is vernoemd naar Valery van Leuconay, een monnik die in de 7e eeuw in dit gebied leefde en wiens relieken bewaard worden in de lokale kerk. De geschiedenis van dit kuststadje gaat ver terug in de tijd. De stad heeft verschillende middeleeuwse monumenten, waaronder de kerk van Saint-Valery, die oorspronkelijk uit de 12e eeuw dateert, en de overblijfselen van middeleeuwse stadswallen. En natuurlijk laat hier ook de Belle Époque haar sporen achter.

Victor Hugo bezocht Maritiem Picardië, de naam van de streek waarin Saint-Valery-sur-Somme ligt, meerdere keren en vond daar inspiratie voor zijn gedicht Océano Nox. Hij werd bijzonder geïnspireerd door de historische en natuurlijke elementen van de regio, zoals de ‘door noordenwind en de maan getekende oude gevel van de kerk van Saint-Vulfran in Abbeville’. Ook de imposante kliffen van Ault en Saint-Valery-sur-Somme maakten diepe indruk op hem en hielpen de rijke thematiek van zijn poëzie vorm te geven. Overal waar je kijkt, of het nu in de kern of het oude stadsdeel van Saint-Valery is of aan de kliffen en stranden in de buurt, begrijp je wat deze man moet hebben gevoeld. Het spelen van de krachten van de zee laat geen twijfel bestaan. Zij is de baas.In tegenstelling tot de wat sombere Victor, voelen wij geen melancholie. Integendeel, we genieten volop!

De volgende ochtend verplaatsen we ons richting Abbeville, een kleine verplaatsing met de auto. Zo’n 25 km landinwaarts. We parkeren bij het station en gaan op zoek naar ‘Le Chemin du Halage’, een jaagpad of weg langs een kanaal of rivier, oorspronkelijk gebruikt voor het trekken van schepen. We moeten dus op zoek naar de Somme, want dat is de rivier waar het hier om gaat. Als we wegfietsen van het station, richting de Somme en het centrum van de stad, valt meteen de gotische kerk op, bekend als de Collégiale Saint-Vulfran d'Abbeville. Deze stad heeft een rijke geschiedenis, dat kunnen we zien aan de grootsheid van dit religieuze gebouw.

Reizen door de tijd

We starten bij knooppunt 8 met optellen en gaan door tot nummer 15, waarbij we steeds de Somme volgen. We fietsen hier een deel van de Véloroute Vallée de Somme, een 125 kilometer lang fietspad dat de Baai van de Somme verbindt met Abbeville, doorloopt tot Amiens en eindigt in Péronne. Vandaag zullen we slechts 25 km fietsen, heen en terug, met een kleine lus aan het einde. De weg doet me denken aan de Vlaamse fietspaden langs bijvoorbeeld de Leie. Het landschap zelf vertoont gelijkenissen, maar is hier wat meer verlaten. Dit is echt rustig fietsen, waarbij je het tempo van de stroom volgt… tegen de stroom in. Langs de weg zijn een aantal pareltjes te vinden, zoals de ruïne van het 13de-eeuwse kasteel van Eaucourt-sur-Somme. In de zomer worden hier activiteiten georganiseerd, maar nu zijn er alleen de raven die voor een schouwspel zorgen. Het stuk dat wij volgen, rechts van de rivier als je stroomopwaarts fietst, heeft bijna geen bebouwing. Regelmatig wordt deze onbebouwde kant verbonden met een brug naar de bewoonde wereld, een wereld met kleine dorpen, gezegend door Maria. We bollen verder en genieten van de natuur. We laveren door het Marais de Long en Longpré-les-Corps-Saints, een moerasgebied bekend om zijn grote plassen en vele vogelsoorten. Het blijft vreemd hoe een landschap zo kan veranderen, zo dicht bij de zee. Het einde van deze tocht voert ons naar een stukje technologische geschiedenis. De Centrale Hydro-électrique de Long, geopend in 1903, is nog steeds functioneel en is een symbool voor het glorieuze verleden van het dorp Long. Deze historische waterkrachtcentrale werd in de loop van de tijd is omgebouwd tot een museum en illustreert hoe de gemeenschap heeft geprofiteerd van lokale natuurlijke hulpbronnen. Bezoekers kunnen de centrale bezichtigen en meer leren over de geschiedenis en de werking ervan, althans dat is wat er beloofd wordt. Maar nu, in de winter, is het bijzonder stil. We keren terug naar Abbeville langs dezelfde weg. Niet erg. Deze natuurpracht kan twee keer worden aanschouwd zonder te vervelen.

Moe, maar tevreden

Terug bij het station van Abbeville gaan we met de auto over de Somme richting Fort-Mahon-Plage, waar we de nacht zullen doorbrengen in Hôtel Restaurant La Terrasse. We genieten van het avondeten in dit charmante restaurant. De sfeer en uitstraling van dit hotel hebben de tand des tijds doorstaan. Tot onze verrassing zijn we niet de enige gasten in de eetzaal; een ander koppel zit ook aan tafel. Het eten wordt met uiterst enthousiasme geserveerd. Opnieuw staat de zee centraal op ons bord. Hier is kreeft de koning en wij zijn vermoeide, maar tevreden gasten.

De vermoeide maar charmante indruk die het hotel op ons naliet, blijkt door te wegen in de rest van Fort-Mahon-Plage. De toeristen van de Belle Époque kozen na de Tweede Wereldoorlog voor andere, warmere badplaatsen en dat deed de tijd hier stilstaan. De opwarming van de aarde brengt nu langzaam een verschuiving in de keuzes van toeristen terug naar koelere plekken teweeg. Dat creëert nieuwe kansen voor het toerisme in deze streek.

We fietsen de stad uit. De eerste kilometers van deze lus zijn eerder teleurstellend. Mooi aangelegde fietspaden, dat wel, maar de charme van de omgeving zie je niet meteen, al is die er wel. Na het passeren van een golfbaan, een groot vakantiepark en enkele wijken, komen we vanaf knooppunt 47 in een aantrekkelijker stuk natuur terecht, dat duidelijk door boerenhanden is gevormd en gekoesterd. Van hieruit tot aan Le Crotoy maakt het landschap, dat steeds speelser wordt, het aanvankelijk teleurstellende begin van onze rit ruimschoots goed.

Feels like home

We voelen ons thuis, want deze natuurpracht zou net zo goed in Vlaanderen kunnen liggen. De te fietsen gedeeltes zijn heerlijk vlak, niet zo vermoeiend zoals op de eerste dag. De overvloedige regen heeft zijn sporen nagelaten. De zon breekt door en toont ons een wijds en bijna onbebouwd stuk Frankrijk. Het eindpunt ligt vandaag aan de tegenovergestelde kant van Saint-Valery-sur-Somme. Le Crotoy, aan de westelijke oever van de baai, staat bekend om zijn uitgestrekte zandstranden en levendige kustsfeer. Het is een favoriete bestemming voor strandliefhebbers en watersporters. De stad heeft een ontspannen en moderne uitstraling, met fijne restaurants, bars en winkels langs de kustlijn. Terwijl Le Crotoy moderniteit en strandplezier belichaamt, staat Saint-Valery-sur-Somme voor geschiedenis en authenticiteit. Het is maar hoe je het verkiest. Historie kom je ook op de terugweg tegen. In de namiddag komen we langs Rue, een tegenwoordig rustig provinciestadje, dat in de 13e eeuw een bruisend centrum was, vooral beroemd om de Abdij van Saint-Pierre, een indrukwekkend gotisch kloostercomplex uit die tijd. Tegenwoordig is de imposante kerk, die er nog steeds staat, een blikvanger. Deze kerk valt op door haar unieke architectuur en is rijkelijk gedecoreerd met schitterende glas-in-loodramen en verfijnde beeldhouwwerken. Maar ons treft deze middag, achter de monding van de Somme, vooral weer de natuurpracht en de stilte die hier heerst. Aarzel niet, ondanks de scherpe winterkou, de gestage regenval en de onstuimige zee. Durf je in dit betoverende landschap te wagen, zelfs in de winter. Trotseer de kou, de regen en de zilte zeewind, spring op je fiets en laat je lach de winterse somberheid verdrijven. Denk aan de woorden van Victor Hugo: 'De lach is de zon die de winter van het gezicht verdrijft.’

Trekt het, om zelf te gaan fietsen in de baai van de Somme? Praktische info en fijne adresjes vind je in de handige reiswijzer via www.pasar.be