Ruige stranden, rubberen banden

‘Eerste les van de mountainbike’, zegt Wouter gespeeld plechtig. Tegenover oude bekenden voelt het onwennig om in je officiële rol te kruipen. Dertig jaar geleden zaten we samen op de schoolbanken en nu staan we opeens hier, in een naaldwoud aan de Costa Brava, klaar om een single trail af te dalen, een hobbelig bospaadje zo breed als je fiets. Wouter woonde en studeerde in Engeland, werkte in Madrid, fietste met zijn vrouw en toen eenjarige dochter door Nieuw-Zeeland voor het goede doel en stichtte een mountainbiketourbedrijfje aan de Costa Brava, dat opging in het grotere Trek and Ride. Ik studeerde in Leuven en Portugal, trok een jaar door Latijns-Amerika en schopte het, zondagskind dat ik ben, tot reisjournalist. Er zijn dus raakpunten. Dankzij sociale media hoeven we dat niet te ontdekken op een of andere klasreünie en ontmoeten we elkaar in Calella de Palafrugell. Ik ga het nieuwe wielermekka in wording verkennen met een ervaren Belgische gids die ik laatst zag toen ik een tiener was.

Adrenaline of natuurschoon?

Lance Armstrong heeft Girona op de fietskaart gezet, vertelt Wouter. ‘Het was zijn trainingsgebied. Het klimaat is prettig, de bergen in het binnenland klimmen naar 1.500 meter en de Pyreneeën zijn niet ver. De Spanjaarden zijn bovendien meestal hoffelijk in het verkeer: ze vegen je niet van de weg.’ In het decor vliegen lukt me vast ook op mijn eentje, want mijn mountainbikestijl kenmerkt zich door veel overmoed en weinig techniek. Maar Wouter zal me helpen schaven. In deze streek kies je de trails à la carte, van eenvoudig tot aartsmoeilijk. Vandaag, de eerste dag van ons verblijf, wagen we ons op technische paden, langs stille, verborgen baaien. Morgen rijden we via autovrije grindwegen van het binnenland naar het strand. ‘Ik hou van de afwisseling’, zegt Wouter. ‘Op een moeilijke single trail ben je zo gefocust dat je de natuur niet meer opmerkt. Daar telt de sport, de lichaamsbeheersing, de overwinning op jezelf, de adrenalineroes. De vlakke, gemakkelijke paden rijd ik om van het landschap te genieten.’

Stille, stekelige waters

Ik ben voor het eerst aan de Costa Brava. Calella de Palafrugell, waar Trek and Ride gevestigd is, is de prentkaart die ik me had voorgesteld. Witte huisjes met rode daken in een rotsachtige baai met kleine strandjes. Bootjes liggen op het water aangemeerd bij boeien. Onder de arcaden aan de waterkant herstelden vissers vroegers hun netten. Dalí had hier kunnen rondsloffen op espadrilles. Toch als je de restaurants en hotels wegdenkt. Maar, zoals de wapperende vlag op de rots suggereert, de Catalanen komen nog altijd even graag.

In februari lijkt het licht hier te vloeien. De fotografen en schilders die het dan komen vastleggen, pikken graag het jaarlijkse zee-egelfestival mee. Als de dieren niet bevist worden, puilen de baaien uit van de stekels. De Camí de Ronda, het historische wandelpad dat de hele Catalaanse kust volgt, schakelt bij Calella de beschutte strandjes aan elkaar. Wij staan hogerop in het woud bij een korte, relatief veilige single trail. Ik luister naar Wouters instructies. Verdeel je gewicht, kijk ver genoeg vooruit, fixeer je niet op de boom naast het pad, want dan sturen je hersens je daar naartoe. ‘Doe het eens voor aan jouw snelheid’, vraag ik Wouter. Hij daalt af. Oké, dat valt mee. Ik ga hem achterna.

Downhill voor dummies

Wouter is tevreden over onze fietshouding. Waarschijnlijk zitten fotograaf Dieter en ik evenwichtig in het zadel omdat we al eerder hebben gemountainbiket. In het pretpark voor mountainbikers dat het naaldwoud ten zuiden van Calella is, kunnen we een moeilijkere trail kiezen. De zee ligt in de diepte. Met veel moeite bedwing ik een steile helling naast de klifrand. Ik knijp zo hard in mijn stuur dat mijn hand verkrampt. ‘Goede mountainbikers plooien hun armen naar buiten’, zegt Wouter. ‘Zo vangt de fiets de schokken op.’ Vroeger nam hij deel aan wedstrijden. En sinds zes jaar werkt hij samen met het Belgisch Olympisch team, dat in Girona op winterstage komt. ‘Ze schatten feilloos de juiste route in en stuiven naar beneden over de moeilijkste trails. In vergelijking met die kampioenen doe ik aan downhill voor dummies!’

Verderop versperren rotsen het pad. ‘Je kan errond, maar zie je het andere spoor?’

- ‘Dwars door het midden, over de rotsen’, zeg ik.

- ‘Inderdaad. Je mag niet remmen als je over rotsen rijdt. En klem je stuur niet te hard vast.’

Het lijkt me te moeilijk, dus waag ik het erop. Voorzichtig maar zonder te remmen overwin ik de hindernis. Van angst naar euforie op twintig meter afstand. Daarna volgt een brede, dalende zandweg met hoge drempels. Uiteraard ga ik net als Wouter aan dertig per uur sprongen maken. In mijn roes verlies ik mijn focus, zodat ik van de weg schuif. Ik blijf met moeite overeind. Mountainbikeles twee: ongelukken gebeuren vaak door concentratieverlies.

Skinnydippen met zee-egels

Ik krijg de techniek steeds beter onder de knie, maar vrees mijn overmoed en ben blij dat we het rustige, toeristische deel van onze rit aanvatten. Bij het Platja de Castell fietsen we naar de Barraca de Dalí, een stenen boshutje dat de schilder cadeau kreeg van een vriend. De scheve deur paste bij zijn karakter. De baai en het strand zijn door omwonenden gered van een projectontwikkelaar die een golfterrein wou aanleggen. ‘Ik sluit me graag aan bij zulke acties’, zegt Wouter. ‘Samen maak je het verschil. Het gemeenschapsgevoel mag weer sterker worden.’ De baai van Cala S’Alguer is om in te kaderen. Een wandelpad loopt tussen de cactusvijgen en parasoldennen naar de witte vissershuisjes met de rode, blauwe en gele luiken aan het kiezelstrand. We lunchen in een strandbar in La Fosca, een toeristische badplaats. Pan con tomate met jamón serrano, een halve liter bier en melige popmuziek: Eviva España! Ik bedoel Catalunya.

De terugweg leidt over een grindpad door velden met klaprozen. In Calella troont Wouter ons mee naar een baaitje bij Cap Roig. ‘Dit moet ik jullie laten zien’, zegt hij. In de diepte dobbert een bootje. Je kan onder een natuurlijke boog zwemmen. De plek is uiterst idyllisch, maar tussen de rotsen schuilen zee-egels. Een koppel gaat naakt zwemmen. Geen denken aan dat ik hun voorbeeld volg. Dat zeg ik niet uit preutsheid.

Tik van de tramontana

Changement de décor, en wat voor één. Stel je een balzaal voor onder een dakgebinte. Een met olijfolie behandelde plankenvloer, terracotta tegels op het terras, een weids uitzicht over donkere beboste heuvels, een middeleeuws kerkje en lichtgroene wijngaarden. In de balzaal staat een tafel voor drie bij de glazen schuifdeur. Na zonsondergang breekt alleen de nachtegaal nog de stilte. Xavi schenkt rode wijn in van Mas Polit, een van de herenboerderijen waarrond het dorp Vilamaniscle is gegroeid. In de andere, Mas Vivent, baten Xavi en Montse hun bed & breakfast uit. Montse is in de keuken en bereidt kalfslapjes van de typische koe uit de Serra de L’Albera. We hebben de lichtbruine dieren zien grazen op de bloemenweides bij het romaanse klooster van Sant Quirze de Colera. De vallei was wild, het klooster eenzaam. De kurkeiken torsten takken en kruinen van regenwoudformaat.

‘De groenten komen van de ecologische tuin verderop’, zegt Montse, ‘Hier is de leisteenbodem geschikt voor wijngaarden.’ Montse leidt een paar restaurants in Barcelona, maar kookt zelf alleen nog thuis in Mas Vivent. Het huis heeft acht gastenkamers. ‘We wilden het warme gevoel van natuurlijke materialen’, zegt ze, ‘geen overdreven luxe.’

Mas Vivent heeft een noordkant als een vesting en een moderne, opengewerkte zuidkant. ‘Het huis keert de tramontana de rug toe’, vertelt Montse. ‘In de winter kan de wind onze streek dagenlang geselen. Van wie zich vreemd gedraagt zeggen we: die heeft een tik van de tramuntana.’ Xavi toont de wijnkelder die tot 1950 zeventigduizend liter per jaar produceerde. Hypermodern voor zijn tijd. Het dorp is de voorbije tachtig jaar weinig veranderd. Wat een contrast met de baai van Roses, hier twintig kilometer vandaan, waar vakantieflats zijn opgeschoten als cantharellen in de meimaand.

Sensorieel wijnproeven

We wuiven Montse en Xavi uit en vertrekken voor een rit van veertig kilometer naar L’Escala, aan de zuidkant van de baai. In Garriguella bezoeken we de wijnkelders van Mas Llunes. Het dorp ligt op een puist in het landschap. Alle straten geven uit op de groene bergen van L’Albera of de wijngaarden van Mas Llunes. Op het wijndomein torent het kerkje boven de druiven uit. ‘De Grieken hebben de wijncultuur in de zesde eeuw voor Christus geïntroduceerd in de Empordà’, vertelt gids Neus Ponsetí. ‘De druivenrijen lopen van noord naar zuid, anders rukt de tramontana de planten stuk. De grenache is onze streekdruif.’

In de moderne betonnen wijnkelder begeleidt Neus ons tijdens een sensoriële wijnproeverij. Ze knipt het licht uit en opeens fungeert de grote, ronde tafel waarop ons glas Rhodes staat als projectiescherm. Animaties beelden het verhaal van de wijn uit. Roses komt van het Griekse Rhodes. Het eiland Rhodos. Mozaïeken uit archeologische ruïnes dansen over de tafel. Kaarten, de god Bacchus, graan dat buigt in de wind. Ritmische muziek. De vormgeving is puntgaaf gedaan. En Zeus zij geprezen, er is geen audiogidsachtig stemmetje dat je hele histories in de maag splitst. De betekenis blijft suggestief, zoals je de smaak van wijn maar bij benadering kan omschrijven.

Ontembare Costa Brava

De bergen schuiven naar de achtergrond en de wijngaarden gaan over in groenteakkers en weides. We fietsen over zandwegen tussen het hoge gras. ‘De ideale biotoop voor slangen’, zegt Wouter, die van reptielen houdt en vogels in de vlucht herkent. Een flink exemplaar glipt weg voor Dieters wielen. ‘Ze jagen op de hagedissen die zich op het pad koesteren in de zon.’ Het natuurgebied Aiguamolls (‘brak water’) lijkt de Camargue in het klein. Rijstvelden beletten dat het zoute water binnendringt. Appelbomen groeien op verhoogde percelen, afgeschermd door oude hagen van tamarinde. De tramontana tikt fruit zo uit de boom.

In Sant Pere Pescador rijden we met de mountainbike het strand op. Boven Roses, aan de overkant van de baai, en verderop in Frankrijk, dreigt onweer. De strandtent waar we lunchen wordt uitgebaat door Nederlanders, op de camping spricht man Deutsch. Hoogbouw is deze kant van de baai grotendeels bespaard gebleven. De oude duinengordel wordt beschermd en achter de stranden loopt een keurig fietspad. We stuiven op L’Escala af, een doolhof van een vissersdorp met tientallen baaien en stranden. Er steekt wind op, de blauwe zee klotst, Roses verdwijnt achter een regengordijn. Op het wilde strand van Del Riuet suizen kitesurfers voorbij tegen de dreigende hemel. De witte huisjes van L’Escala schitteren nog steeds in de zon. Zelfs duizenden Duitsers kunnen de Costa Brava niet temmen. Als de vastgoedboeren wegblijven, blijft de kust hier stekelig als een zee-egel. Wouter, Dieter en ik zijn het ’s avonds bij de wijn en de paella roerend eens: we hadden nog dagen willen fietsen.