4 x Antwerpse barok

Sociale media zijn verdraaid handig. Je hoeft niet aan het bouwen, schilderen of beeldhouwen te gaan om je volgers te beïnvloeden. Het nadeel is natuurlijk dat je berichtjes vluchtig zijn en niet eeuwenlang je boodschap blijven uitdragen. Dat speelden de influencers van de katholieke reformatie dan weer wel klaar. In die mate zelfs dat we vandaag nog altijd kinderen van de barok zijn. Hoe die vork precies aan de steel zit, ontdek je op het gloednieuwe Antwerpse stadsfestival Barokke Influencers.

Openingsfeest: Tutti Fratelli bezingt de barok

Ieder zichzelf respecterend stadsfestival pakt uit met een mooi openingsfeest. Of, zoals je in Antwerpen kan zeggen, een Boem! Paukenslag! Voor Barokke Influencers lag de locatie voor de hand: de Sint-Carolus Borromeuskerk is zo iconisch barok dat ze tot in de obscuurste Frans-Vlaamse kerkdorpjes geïmiteerd is, maar uiteraard nooit geëvenaard, want hey, dit is en blijft natuurlijk wel Antwerpen! Op 22 april bezingt Tutti Fratelli luidkeels en hartsgrondig de barok, het volk en de stad, in de kerk zelf en op het Conscienceplein (vanaf 13.45 uur). 

In de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience kan je een live-opname van de podcast Barokke Influencers bijwonen. Hoe bijzonder was de 17de eeuw en wat is de artistieke erfenis? Podcastmaker Anke Verschueren gaat samen met prominente gasten op zoek naar antwoorden.

Expo op drie locaties: Rubens en de jezuïeten

Ook de grote festivalexpo schiet uit de startblokken op 22 april: Barokke Influencers. De Jezuïeten, Rubens en de kunst van het overtuigen in de 17de eeuw. Klinkt als de titel van een doctoraatsthesis, maar is dus een expo. Een spannende zelfs, op drie locaties.

• In de Sint-Carolus Borromeuskerk ontmoet je dé influencers van de 17de eeuw. De jezuïeten ontwikkelden hun eigen barokke beeldtaal om hun tijdgenoten te overtuigen. Volgers hadden ze in eigen huis, bij de scholieren van het college, maar ook bij voorbijgangers die zich lieten overweldigen door de pracht van de barokke kunst en architectuur. De jezuïeten hadden macht, geld en invloed in de handelsmetropool die Antwerpen toen was. Op de expo zie je het beeldmateriaal dat ze inschakelden: devotieprenten, etsen en een unieke reeks affixiones, beschilderde doeken met allegorische voorstellingen. (Tot 30 juli)
• In het Snijders & Rockoxhuis wordt een verloren kunstschat gereconstrueerd. In 1718 brak er brand uit in de Sint-Carolus Borromeuskerk. Daarbij gingen 39 plafondschilderingen van Rubens in vlammen op. De grote barokschilder stak de jezuïeten graag een verfkwastje toe bij het influencen. Uit sympathie, en omdat ze als belangrijke opdrachtgever zijn atelier op volle toeren lieten draaien. Maar goed, hoe wek je een verdwenen meesterwerk weer tot leven? AI? Nee hoor. De olieverfschetsen, van de hand van de meester zelf, bleven bewaard en worden aangevuld met binnen- en buitenlandse topstukken. Zo krijg je toch een kijk op de verloren gegane praal. (Tot 16 juli).
• In de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience wacht je nog een andere tijdreis. Tot 1773 zag deze plek er helemaal anders uit. Denk de 150.000 boeken weg en stel je een barokfestijn voor met marmeren muurbekleding en tientallen schilderijen. Welkom in de kapel van de Sodaliteit, waarvan, deze voelde je komen, het interieur gereconstrueerd wordt. Een indrukwekkend doek van de Antwerpse kunstenaar Marco Antonio Garibaldo – was de 17de-eeuwse stad kosmopolitisch of niet? – keert zelfs terug naar zijn oorspronkelijke plek. De Sodaliteit bracht de ‘social’ in de media van de jezuïeten: het was een broederschap die vooraanstaande burgers verenigde om samen het geloof en goede doelen te dienen. (Tot 10 september).

KMSKA: religieuze avant-garde

Het festivalprogramma ontvouwt zich in mei verder met twee nieuwe expo’s. In het prentenkabinet van het KMSKA herontdek je de religieus geïnspireerde avant-gardekunst van de kunstkring De Pelgrim. Schrijver Felix Timmermans, die ook een begaafd tekenaar was, richtte de kring in 1924 mee op. Twaalf leden sloten zich aan: schilders, architecten, dichters, muzikanten… Een heuse jezuïet, Léonce Reypens, was de geestelijke raadsman. Missie van onze twaalf apostelen: de katholieke kunst in een moderne soutane hijsen en een dam opwerpen tegen de verderfelijke massacultuur. Ja, toen al. De kunstkring bestond zeven jaar, publiceerde een tijdschrift en hield twee tentoonstellingen. Bekende leden waren schrijvers Gerard Walschap en Marnix Gijsen, architect Huib Hoste en schilder Albert Servaes. (27 mei tot 3 september).

Havenhuis: welkom in de sodaliteit

Zoek-Stadion. Antwerpen (re)-actief, vanaf 18 mei in het Havenhuis, moet de hedendaagse versie van de sodaliteit worden. In plaats van een jezuïet staat curator Sergio Servellón aan het roer. Hij nodigt bezoekers uit om samen te werken, kennis te delen en actief bij te dragen aan wat een mix van een expo, theater, debatten en lezingen moet worden. Servellón liet zich inspireren door de congressen hedendaagse kunst die de modernistische schilder Jozef Peeters honderd jaar geleden hield. Er zal kunst te zien zijn in het Havenhuis: Nadia Naveau creëert hedendaagse barokke beelden, waarin je allerlei personages kan herkennen, van Disneyfiguren tot Zonnekoningen. En is het blitse, glimmende Havenhuis van Zaha Hadid zelf niet barok tot in zijn diepste fundamenten?

Meer info

Bij het stadsfestival Barokke Influencers horen ook lezingen, concerten, gegidste wandelingen, een stadsparcours en een podcast. Het volledige programma vind je op www.barokkeinfluencers.be.