Abdij in de duinen

‘De cisterciënzers vonden hier een plek in afzondering en waar ze vlot aan drinkbaar water konden geraken. De zee ligt op wandelafstand. Elke cisterciënzerabdij moest zelfvoorzienend zijn’, verklaart Nick. Hij neemt ons mee op ontdekkingstocht door het museum. De site zelf is tijdens de openingsuren vrij toegankelijk. Het museum is betalend.

Op stap met de CEO

Verspreid over drie verdiepingen ontdek je de omvang van de abdij en hoe de monniken leefden en zich ontspanden. Het lijkt wel alsof je als bezoeker in dialoog gaat met de monniken, hun ideeën wikt en weegt. Begin de 12de eeuw groeide er hier in de duinen een gemeenschap rond een kluizenaar, Ligerius, en later rond de eerste abt Fulco. In 1138 sloot de abdij zich aan bij de cisterciënzers. In de 13e eeuw woonden er 120 monniken en 248 lekenbroeders. Ze hadden zelfs een eigen vloot! Rond de abdij vormde zich een gemeenschap van ambachtslui en boeren. ‘Ze bezaten 10.000 hectare land verspreid over wat nu Engeland, Frankrijk, Vlaanderen en Nederland is. Eén van onze rondleidingen bekijkt de abdij als een gigantisch bedrijf met de abt als CEO. Het waren heel goede managers die soms harde beslissingen moesten nemen, in voor- en tegenspoed.’

Eén van die abten was Idesbald. De badplaats Zeepanne-Baden kreeg kort na zijn zaligverklaring zelfs zijn naam: Sint-Idesbald, in de volksmond Baaldje.  Nick wijst op replica’s van grisailles waarop de abten hun relaties met de wereldlijke macht toonden. De Duinheren pionierden in de aanleg van dijken en de baksteenbouw. Ze maakten van hun abdij een knooppunt van kennis en handel.

Geheimen onder de grond

Op de tweede verdieping geeft een Legomaquette de grootsheid van de Duinenabdij weer. De bouwer werkte er een half jaar aan.’Mijn favoriete plek in het museum’, zegt Nick. ‘Er zitten verschillende hedendaagse knipogen in verwerkt, zoals een arbeider met een GSM of een tovenaar van Harry Potter.’ In de 16e eeuw viel het aantal monniken sterk terug. De Beeldenstorm en het oprukkende zand nekten de abdij finaal. De monniken trokken via enkele tussenstops naar Brugge en maakten in wat nu het Grootseminarie is een doorstart. ‘Ze namen zelfs hun stenen van de afgebroken Duinenabdij mee om daar hun abdij terug op te bouwen. Het is boeiend om na je bezoek bij ons ook het Grootseminarie aan te doen, de monniken bleven er tot aan de Franse Revolutie wonen.’

Nu rest enkel hun archief, hun kunstwerken en wat we leren uit de vele opgravingen in Koksijde. ‘Onder de Van Buggenhoutlaan schuilt nog steeds de monnikenvleugel. De kapittelzaal vind je onder de kapel van Sint-Idesbald. Daar werd niet alleen vergaderd, maar werden ook hun hooggeplaatsten begraven. Ooit komt er een dag dat we die kunnen opgraven’, zegt Nick. Hij is als publieksmedewerker helemaal doordrongen van de vele verhalen die rond de abdij zweven. ‘Deze plek ademt geschiedenis. Ik merk dat veel bezoekers hier tot rust komen.’

In zijn vrije tijd is hij muzikant bij de groepen Zinger en Attention Attention. Luisteraars van Studio Brussel kennen ongetwijfeld de eerste. Welke soundtrack stroomt door zijn hoofd als hij op de site wandelt? ‘Ik hoor dan vooral filmische muziek met strijkers en mooie blazers. De monniken zelf hielden het ongetwijfeld op Gregoriaanse gezangen. Eén van mijn favoriete voorwerpen in het museum is een mondharpje. Door je mond en lippen van stand te veranderen, creëer je telkens een ander geluid.’

Peuterparcours

Die hemelse monniken wisten zich aardig goed te ontspannen na de bid- en werkuren. ‘Nog steeds kunnen gezinnen op de kegelbaan of de aarden bollebaan spelen. Het zijn replica’s van wat hier in de middeleeuwen ook al was.’ Nick woont op wandelafstand en neemt wel vaker zijn kinderen mee. ‘Elke schoolvakantie hebben we nieuwe zoektochten voor gezinnen. Dat vinden mijn kinderen echt machtig. Komende Paasvakantie werken we een parcours uit voor peuters en kleuters waarbij ze mogen tasten en voelen aan al wat uitgestald staat.’

We staan stil voor een gigantische grafsteen voor ene Margaretha Ghoys uit Keiem. ‘In 2012 door het publiek verkozen tot het meest fascinerende collectiestuk in ons museum. In cisterciënzerabdijen kon je, in ruil voor al je bezittingen, je oude dag slijten. Zo werd je ‘familiaris’ van de abdij. Het was een vorm van ouderenzorg avant-la-lettre. Margaretha is halfweg 14e eeuw komen aankloppen. Amper een maand later stierf ze al. Ze kreeg dit praalgraf waarvoor de plaats op voorhand was vastgelegd in een contract.’

Neem je tijd om Abdijmuseum Ten Duinen te bezoeken. Met de kortfilm van Stijn Coninx en het bezoek aan de ruïne erbij ben je hier al snel een tweetal uur zoet. Aanrader!

Praktisch

• A. Verbouwelaan 15, Koksijde
• Van 1 november t.e.m. 31 maart van dinsdag tot en met vrijdag open van 10 tot 17 uur en op zaterdag en zondag van 14 tot 17 uur. Vanaf 1 april tot 31 oktober open tot 18 uur.
• Toegang kost 7 euro. Gratis met de museumpas.
• tenduinen.be

Elke vrijdag buiten de schoolvakanties kan je in het museum terecht voor een prikkelvrij bezoek. Een visueel stappenplan biedt een duidelijk overzicht van wat je tijdens je bezoek mag verwachten. Het bevat gedetailleerde foto’s en beschrijvingen van zowel de weg naar het Abdijmuseum als de museumopstelling zelf. Download het stappenplan gratis op www.toerismevoorautisme.be