Citytrip: Leiden

Is de stad beter dan het boek? Het is een vraag die je niet vaak stelt, maar met Het Paulus Labyrint onder de arm, een roman van Leidenaar Jeroen Windmeijer, zijn de verwachtingen hooggespannen. In het boek wordt hoofdpersonage Peter aan de hand van aanwijzingen door de hele stad gestuurd. Daardoor kan je de tekst eigenlijk gebruiken als een spannende, alternatieve reisgids. Dat viel stadsgids Sijbrand de Rooij ook op en hij tekende een leuke stadswandeling uit aan de hand van het boek. Je kan ze hier downloaden: bit.ly/stadswandelingleiden.

Het Paulus Labyrint start als volgt: overal in Leiden worden ondergrondse afvalcontainers geplaatst en bij de start van de werken, graaft de burgemeester het eerste ceremonieel gat in de grond. Wat een feestelijke gebeurtenis moest worden, loopt anders af: tijdens de graafwerken zakt de kleine graafmachine van de burgervader door de grond, een eeuwenoude tunnel in. In die tunnel ligt een bewusteloze jongen, helemaal onder het bloed.

Ik sta op een brug over de Rijn. Dat klinkt grootser dan het is: mijn bruggetje is een meter of vijf breed. Niet echt een rivier waar je grote schepen door zou jagen. En toch: ‘Hier lag de noordgrens van het Romeinse Rijk’, verrast de gids me. ‘Aan de andere kant van het water woonden de Germanen, waar de Romeinen liever niet te veel mee in contact kwamen.’ Nu ziet het er niet meer zo gevaarlijk uit aan de overkant van de brug.

Leiden heeft de grootte van een postzegel en op dat compacte oppervlak vind je liefst dertien grote en kleine musea. Neem Corpus, dat je een heuse reis door het menselijk lichaam voorschotelt. Het gebouw waarin een grote zittende figuur is ingewerkt, is opmerkelijk en het museum zelf is dolle pret.

Met een audiogids in de oren stap je op een roltrap en begin je aan een goed getimede rondreis. De audiofragmenten, lichteffecten en filmpjes starten automatisch en af en toe gaan er deuren open die je verder laten wandelen of kom je gidsen tegen die je meer uitleg geven. Tof en leerrijk en samen met de interactieve tentoonstelling die je na je wandeling door het menselijk lichaam maakt, ben je er zeker een voormiddag zoet.

Wil je nog iets doen in de namiddag? Dan is het Rijksmuseum van Oudheden een aanrader. Als je het museum binnenwandelt, kan je niet naast de Egyptische tempel in de centrale hal kijken. Even lijkt het alsof het museum een tempel nabouwde maar het blijkt een echte tempel te zijn die steen voor steen uit Egypte werd getransporteerd. Dat zit zo: toen de Aswandam in Egypte werd gebouwd, gaf de Egyptische overheid de toestemming om schatten en tempels in het overstromingsgebied op te graven en weg te voeren.

Zo wilden ze zoveel mogelijk redden van het stijgende water. Daar ging het museum natuurlijk graag op in. Het Oude Egypte neemt verder een groot deel van de benedenverdieping in beslag, met indrukwekkende beelden, sarcofagen, hiërogliefen en artefacten. En mummies natuurlijk. Al liggen die laatste wat afgeschermd van de drukte. ‘Een respectvolle keuze, want het blijven doden’, vertelt Selkit, onze gids. Voor de rest vind je in het museum veel over de oude Grieken, de Romeinen en wordt er de nodige aandacht besteed aan de archeologie van Nederland.

Met Corpus en het Rijksmuseum van Oudheden ben je nog lang niet uitverkocht in Leiden. Ook Naturalis ligt om de hoek. Dat is het natuurhistorisch museum waar je onder andere het bijzonder volledige T.Rex-skelet kan bezoeken dat de organisatie liefdevol Trix noemt. Maar je kan ook een bezoekje brengen aan het museum voor Volkenkunde of een van de talrijke kleinere musea. En o ja: Rembrandt is hier ook geboren. Ben je een museumliefhebber? Dan weet je niet waar eerst te kijken.

Toen Leiden in 1574 het beleg van de Spanjaarden wist af te slaan, kreeg de stad als bedanking van Willem van Oranje een keuze: ofwel het recht om een universiteit te bouwen, ofwel een gedeeltelijke belastingvrijstelling. Ze maakten de juiste keuze.
 

Leiden heeft zoveel kanaaltjes dat je zelfs langs de fietspaden posters tegenkomt met vaarregels zoals ‘Aanmeren doe je netjes’ of ‘Ken je knopen’. De grachten maken van de stad een fijnmazig netwerk dat verbonden wordt door maar liefst 305 bruggetjes. Al moet ik voor dat aantal afgaan op de reisgids: ik heb ze niet allemaal geteld. De beschikbare ruimte tussen het water is volledig volgebouwd met oude huizen en kasseiweggetjes.

Als rasechte toeristen willen we de stad weleens van de waterkant bekijken en we stappen in een bootje. ‘Een van de mooiste uitzichten van Leiden is het zicht op de sterrenwacht vanaf het water’, zegt bootsman Perry Schreuder. En hij heeft gelijk: vanaf het water zie je het gebouw in zijn volle glorie. Het ziet er met al zijn torentjes en raampjes zelfs een beetje oosters uit.