Met striptekenaar Wim Swerts door Romeins Tongeren

Tempel in Toscaans landschap

Op het hoogste punt van Atuatuca Tungrorum, in het verlengde van het forum en de thermen, werd een groot tempelcomplex aangelegd rond 150 n.Chr. In die gouden eeuw heerste de pax Romana en bloeide de handel in Tongeren, gelegen aan een rivier, in het vruchtbare Haspengouw, en vooral: op een kruispunt van heirbanen. Met de vrije handel kwam vrije godsdienstbeleving. In de galerijen rond de tempel werden beeldjes van alle mogelijke Romeinse, Keltische en oosterse goden verkocht.

De deels gereconstrueerde site is vandaag een geliefde trouwfotolocatie. Vanaf de galerij heb je een goed uitzicht op het glooiende landschap, zoals het er tweeduizend jaar geleden al bij lag. ‘Ik maakte ooit een Vespatocht door Italië,’ zegt Wim Swerts, ‘maar bij mijn terugkeer bedacht ik dat het landschap hier er zeker niet voor moet onderdoen. De Romeinen moeten zich hier thuis gevoeld hebben. In de zomer tenminste.’

In de verte is de Beukenberg te zien, een kunstmatig aangelegde verhoging die dienstdeed als aquaduct. ‘We woonden vlak bij de Beukenberg’, vertelt Wim over het grootste beschermde archeologische monument van het land. ‘Dat was ons speelterrein. We gingen er sleeën in de winter. Dat de Romeinen die gebouwd hadden, wisten we niet. Al leerden we op school wel veel over ons Romeinse verleden. Ik was er best trots op. Bij de festiviteiten rond 2.000 jaar Tongeren liep ik als Romein verkleed mee.’

Tempelsite - Keverstraat 1, 012/80 00 70

Gratis toegankelijk, elke dag open van 10 tot 16 uur

De romantische Ambiorix

Wim Swerts begon als tekenaar voor Samson & Gert. Hij verstripte tv-reeksen en Kim Clijsters, maar werkt vandaag vooral aan de FC De Kampioenen-spin-off Vertongen en Co. Twintig jaar geleden maakte hij enkele strips rond Ambiorix. De koning van de Eburonen staat al 150 jaar stoer op de Grote Markt, met zijn voeten op een Romeinse lauwerkrans en pijlenbundel. De romantische voorstelling van de Franse beeldhouwer Jules Bertin is echter historisch twijfelachtig. Zijn drakenhelm met paardenstaart zal eerder een gladde, bolle helm geweest zijn, zijn bijl een lang en stomp slagzwaard, zijn mantel in dierenhuid van fraaier afgewerkt textiel en zijn spannende broek is zelfs helemaal verzonnen: de krijgers trokken naakt ten strijde. En het prehistorische hunebed waarop hij staat, is al helemaal anachronistisch.

Swerts’ Ambiorix was de antiheld in een kinderstrip, ‘met knipoogjes naar de actualiteit voor volwassen lezers. Dat dateert de strips wel een beetje, vandaag zou ik het wat tijdlozer aanpakken. Ik vond het leuk mijn stad eens te verstrippen. Het hoefde niet superrealistisch te zijn, maar toch herkenbaar. Ik haal ook in mijn andere werk inspiratie uit de gezellige sfeer van de stad. Vroeger tekende ik als student karikaturen in mijn stamkroeg De Pelgrim, in het begijnhof. Er liepen toen veel “plezante koppen” rond in Tongeren. Ik bekijk die tekeningen nog weleens, ze blijven inspireren.’

Burenruzie onder de basiliek

We lopen langs de basiliek naar het vorig jaar geopende Teseum. Behalve de vroegere schatkamer van de basiliek beslaat het Teseum ook de kloostergang, de binnentuin en vooral de ondergrondse opgravingen onder de basiliek. Daar zijn fundamenten tot de Romeinse tijd blootgelegd. Op de resten van twee villa’s zijn nog muurschilderingen en brandsporen te zien. Vreemd genoeg is één buitenmuur vlak tegen de beschilderde muur van de villa ernaast gezet: kwamen de buren niet overeen?

‘Ik heb de basiliek goed leren kennen toen ik met kunstschilder Valère Maenhout het plan had opgevat om verborgen hoeken en kanten ervan te tekenen. Zo zijn we in de toren en op zolder geweest, ontdekten we prachtige hoekstenen en middeleeuwse graffiti. De tekeningen zijn er, maar het project is verder niet van de grond gekomen.’

Ook de opgravingen onder het Vrijthof werden geïntegreerd in het Teseum. De fundamenten van een vierde-eeuwse toren zijn bewaard omdat er een kapel op stond. Eromheen werden de resten van 386 begraven Tongenaren gevonden, die ter plekke weer zijn bijgezet. De verspreide sarcofagen maken de archeologische site luguber en fascinerend tegelijk.

www.teseum.be - Vrijthof, 012/80 02 28

Toegang schatkamer en archeocrypt € 6 (afzonderlijk) / € 10 (combiticket)

Elke dag open (10-17uur), behalve op maandag

Schatten in het Gallo-Romeins Museum

Op de Tongerse tempelsite werd een Jupitergigant gevonden: een Jupiterbeeld op een als een eik geschubde zuil met een Korinthisch kapiteel. Bij de tempel en op het Vrijthof staan kopieën, in het Gallo-Romeins Museum is the real thing te zien. Het is slechts een van de talrijke in de omgeving gevonden voorwerpen. Je hoeft in Tongeren niet diep te graven om Romeinse resten te vinden. De befaamde ring van Commodus bijvoorbeeld werd gewoon met schoffelen in de tuin gevonden en pronkt nu in het museum.

Wim Swerts: ‘Op school bezochten we vaak het oude Gallo-Romeins Museum, dat toen veel kleiner en heel gezellig was. Vandaag worden in het museum veel meer stukken bewaard dan er getoond worden. Qua visualisatie zou het indrukwekkend zijn eens alles bij elkaar te zien.’

Het nieuwe museum is op zich ook al indrukwekkend, met ruime, interactieve opstellingen, film, maquettes en levensechte figuren die alles inzichtelijk maken. Naast de permanente collectie is er altijd wel een tijdelijke tentoonstelling die de aandacht trekt. Net zoals de wijze toepasselijke woorden in de museumhal van de tweede-eeuwse Romeinse keizer-filosoof Marcus Aurelius: ‘Wat volgt, staat altijd in verband met wat eraan voorafging.’ Het heden is deels te verklaren door het verleden, dat in het museum te vinden is.

www.galloromeinsmuseum.be - Kielenstraat 15, 012/67 03 30

Toegang € 7 / tijdelijke expo € 10 / combiticket € 15

Elke dag open (9-17 uur / weekend, feestdagen, vakantie 10-18 uur), behalve op maandag

De mooiste zoektocht van Vlaanderen houdt een prachtige traditie in ere. Omdat er nog zoveel te verkennen en te beleven valt in en rond Tongeren en Bilzen, krijg je deze gloednieuwe streekgids gratis bij je deelnemingspakket.

In de gids Haspengouw leiden acht bekende inwoners je langs de meest fascinerende plekjes van hun streek. Gidsen van dienst zijn Arnoud Raskin (bekend van zijn Mobiele Scholen), striptekenaar Wim Swerts, televisiepresentator Luc Appermont, bisschop Patrick Hoogmartens, thrillerauteur Anja Feliers, cultuurmanager Barbara Wyckmans, muzikant Piet Vansichen en ladychef Lucie Ory.