Varen langs het Canal Rideau

Vanop de kade van het Canal Rideau wijst Lisa naar onze boot: ‘Dit is de Horizon 4, jullie thuis voor de komende drie dagen.’ We zitten in Smiths Falls. De waterval die het stadje ooit haar glansrijke naam gaf is intussen verdwenen, maar de aantrekkingskracht is gebleven dankzij het Canal Rideau. Voor Le Boat is het de thuishaven van hun zestien boten, voor ons is het het vertrekpunt van onze driedaagse boottocht op het kanaal richting Kingston, Lake Ontario. Samen met Lisa van Le Boat verkennen we onze boot. Beneden liggen de vier kajuiten. Boven heb je een dek van waaruit je de boot kan besturen. Het belooft goed weer te worden, en zo kunnen we de volgende dag al meteen van start. Lisa bezorgt ons de nodige proviand, terwijl haar collega Alliston ons een korte vaarinitiatie geeft.

Verdedigingslinie tegen de Amerikanen
Voor we de haven van Smiths Falls verlaten, bezoeken we nog het Canal Visitor Centre, gehuisvest in een 19de-eeuwse molen. Na de Engels-Amerikaanse oorlog van 1812 vreesde Canada een aanval van de Amerikanen vanuit de rechteroever van de rivier de Saint Lawrence. Die aanval kwam er nooit, maar de Canadezen bouwden wel een militair kanaal tussen Ottawa en Kingston als verdedigingslinie tegen de Amerikanen. Vandaag is dat kanaal het Canal Rideau, een waterweg voor pleziervaartuigen, sinds 2007 beschermd door de Unesco. Het unieke van dit stukje werelderfgoed is dat het geen lineair kanaal is, zoals het Canal du Midi in Frankrijk, maar een bochtige waterloop die rivieren, meren en kanalen met elkaar verbindt.

Na onze geschiedenisles is het tijd voor het echte werk. We gooien de trossen los en manoeuvreren ons door de sluis van Smiths Falls naar open water, richting Perth. We doorkruisen stille meren, laveren langs minuscule eilandjes en genieten onderweg van schitterende uitzichten. De verrekijker die altijd binnen handbereik ligt, komt goed van pas. Om vogels te spotten en bevers op het spoor te komen. Maar ook om de landhuizen te bewonderen die langs de oevers van het kanaal gebouwd zijn. De meeste optrekjes hebben een houten dek waarop de typische, felgekleurde Adirondacks-stoelen uitnodigend wachten.

Houten huizen in pasteltinten

Op het water verdwijnt elk tijdsbesef, alle haast valt weg. Het merendeel van de tijd zijn we bezig met het zoeken naar wegwijzers. Met onze navigatiekaart in de hand zoeken we naar de rode boeien die ons de weg tonen. Op het dek kijken we naar de voorbijglijdende natuurpracht. Achter elke bocht zien we hetzelfde, maar toch is het altijd anders. Esdoorns, beuken, dennenbomen, in alle mogelijke groentinten. Daartussen de houten huizen in pasteltinten. En overal water. Veel water. Het varen is niet moeilijk. Je moet de boeien in het oog houden en zien dat je een gelijkmatige snelheid aanhoudt. De maximumsnelheid bedraagt 10 kilometer per uur. En dat is maar goed ook, want de natuur is hier indrukwekkend mooi. En verder is het uitkijken naar tegenliggers. De regel geldt: altijd rechts voorbijsteken, en de grootste boot heeft voorrang. Gelukkig is het in de maand juni rustig op het Canal Rideau, zodat we niet al te veel manoeuvres moeten doen op onze eerste vaardag.

Iets voor de middag komen we aan in de sluis van Poonamalie. Die opent de weg naar het meer van Lower Rideau en de sluis van Beveridge Locks, onze volgende halte. In totaal zijn er 47 sluizen langs het Canal Rideau die nog met de hand bediend worden. De sluizen zijn al 186 jaar actief en worden zorgvuldig onderhouden door Parks Canada, een agentschap van de Canadese regering dat natuurlijk en cultureel erfgoed van nationaal belang beschermt. Dat een sluis binnenvaren enige behendigheid vergt, wordt me meteen duidelijk als ik aan het roer sta. Zachtjes je boot bewegen naar de kade, vastmaken met de touwen, en dan kijken hoe het water met de minuut stijgt. Mijn medebemanningsleden en de sluiswachters staan klaar om in te grijpen waar nodig. Maar alles verloopt vlotjes en trots vaar ik na 30 minuten als een volwaardige kapitein de sluis uit.

Bier bij de kapper

Onze volgende bestemming is Perth, een schilderachtig stadje uit de negentiende eeuw waar de tijd is blijven stilstaan. We worden er opgewacht door een groepje enthousiaste locals die er een erezaak van maken om ons de stad te laten zien. Van een antiekshop in Gore Street gaat het over de Tay River naar een chocoladezaak en verder naar Matheson House, waar het museum van de stad is ondergebracht. Hogerop, links, stappen we binnen bij Perth Pie Co, waar Margaret Brandrick haar homemade taarten verkoopt. De pie met pecannoten is een van de lekkerste die ik ooit gegeten heb en wordt geserveerd door een dame die niet zou misstaan in de strips van Lucky Luke. In de winkel ernaast trekt de deurklink in de vorm van een brandstofslang onze aandacht. Eenmaal binnen staan we in een kapsalon voor mannen waar vaders en zonen hun haar laten knippen in ouderwetse leren fauteuils. De televisie staat luid op een sportkanaal en aan de bar drinken wachtende klanten bier in grote glazen. Dit is laidback Canada, waar het leven net iets trager gaat dan in Ottawa of Quebec. 

Klimmen naar Spy Rock

De volgende dag zetten we koers naar Westport, een tocht van ongeveer vier uur varen, van Lower Rideau Lake naar Upper Rideau Lake. Westport is een typisch Canadees stadje met houten huizen in pasteltinten, charmante winkeltjes met een open veranda, maar ook met zeven kerken. En dat voor een populatie van zo'n 1.500 inwoners. In het hoogseizoen, van juli tot en met september, moet het hier best druk zijn, maar in juni ligt het stadje er ingeslapen bij. Westport is de ideale uitvalsbasis voor een trektocht in het nabijgelegen natuurreservaat Foley Mountains, weet onze gids. Een must voor wie houdt van panoramische uitzichten. We wisselen onze bootschoenen voor stevige stappers en beginnen aan een steile wandeling die ons naar Spy Rock brengt. Tussen de dicht opeenstaande dennenbomen klauteren we over donkere granietrotsen tot we aan het hoogste punt komen met een prachtig uitzicht op de omringende natuur. Even wanen we ons de Algonquin-indianen die van hieruit de Franse en Engelse pelsjagers op het water bespioneerden.

Bevers en beren spotten

De Algonquin waren de eersten die de rivieren van Ontario bevoeren met prauwen en kano’s. Vandaag zie je enkel nog kano’s op de rustigere stukken van het Canal Rideau. Ze zijn vooral in trek bij natuurliefhebbers en amateurfotografen. Op het meer Opinicon, vlak bij het dorpje Chaffey’s Lock, besluiten we onze motorboot in te ruilen voor een kajak. Gewapend met verrekijker en peddel laten we onze gehuurde kajak zachtjes in het water zakken. Het duurt even voor we het ritme te pakken hebben, maar dan zijn we vertrokken. Bijna geruisloos laten we ons over het donkere water glijden. Bevers zien we niet, maar wel stilstaande reigers, families waterschildpadden, eenden en ganzen. De zon schijnt, en er staat een klein windje dat het water doet cirkelen en glinsteren. De natuur is van een onwaarschijnlijke schoonheid en ongereptheid. Niet te verwonderen dat de indianen de natuur krachten toekenden, bedenk ik.

Varen is teamwork
De volgende ochtend in Westport kleurt de hemel volmaakt blauw. Het houten ponton waar we aangemeerd liggen gaat over in het oneindige blauw van het Upper Rideau Lake. Op deze perfecte dag zetten we koers naar Newboro en Chaffey’s Lock. Varen is teamwork. Terwijl Jean-François aan het roer zit, zoekt Emily de weg op de kaart of met de verrekijker. We meren even aan net buiten de sluis van Newboro en gaan aan wal om een ‘blockhaus’ uit 1831 te bekijken. Een massief gebouw met muren van wel 90 centimeter dik, die met gemak een kanonschot kunnen weerstaan. De blockhausen herbergden zo'n twintig soldaten, die de sluis bewaakten. Zij konden de poorten van de sluizen doen springen, en zo het gebied doen onderlopen.

Onze route gaat verder naar de andere kant van het meer van Newboro. We varen langs tientallen kleine eilanden. Achter elk eilandje is het weer even zoeken naar de juiste boei. Een ‘houseboat’ die ons de weg ziet zoeken, doet teken om hen te volgen. Twintig minuten later zien we de jachthaven van Chaffey's Lock opduiken. Het eindpunt van onze Canadese vaartocht.

Eindpunt van het Canal Rideau
Vlak naast het hotel en restaurant The Opinicon zetten we voet aan wal. We laten onze boot achter en zetten de reis verder over land richting Kingston. De eerste hoofdstad van Canada is meteen ook het eindpunt van het Canal Rideau dat hier uitmondt in Lake Ontario. Kingston is de poort naar de States en dat voel je. Veel Frans hoor je niet meer op straat, en het Canadese accent krijgt er een Amerikaanse tongval bij. Bij Fort Henry steken we onze postkaartjes in de postbus, kopen we Canadese esdoornsiroop en slaan we de vele Japanners gade die hier naar de dagelijkse militaire parade komen kijken. Tussen de kantelen van het fort door turen we in de verte naar de staat New York en zien we hoe het Canal Rideau overgaat in het meer. Ik kijk naar de horizon en neem me voor om zeker nog eens terug te komen. Voor de prachtige natuur, de rust en het laidback gevoel van de Canadezen. In herhaling vallen zullen we niet doen, omdat je op het kanaal ontelbare vaartochten kan maken. Er zijn nog zoveel plekjes die we niet gezien hebben. So Canada, we will be back!

Een week varen op het Canal Rideau is perfect te combineren met een citytrip Ottawa. Een must see in de stad zijn de negen sluizen die het Canal Rideau verbinden met de Ottawa River. De negen sluizen samen zorgen voor een immens watergordijn, dat de naam gaf aan het kanaal dat intussen beschermd is als Unesco-werelderfgoedsite.

1. Trots van Canada. Hoewel de Canadese hoofdstad Ottawa vaak moet onderdoen voor Toronto en Québec heeft de stad heel wat troeven. Het parlementsgebouw drukt zijn stempel op de architectuur van de stad. Met zijn neogotische spitsbogen en witte en roze stenen lijkt Parliament Hill duidelijk op het Dogenpaleis. Huur een fiets bij Escape Bicycle Tours, steek de Alexandra Bridge over naar Gatineau in de provincie Québec en kijk bij het Museum of History uit over de Ottawa River en de stad.
    
2. Kunst, grote kunst! Het recente Canadian Museum of History brengt de geschiedenis en de cultuur van Canada in een hedendaags gebouw dat verwijst naar de indiaanse architectuur. Het werd ontworpen door Douglas Cardinal, een bekend Canadees architect met Aboriginal roots. Onder hetzelfde dak bevindt zich ook het Canadian Children's Museum: een interactieve tentoonstelling over alle wereldculturen.
    
3. ByWardMarket. In de oudste wijk van Ottawa, genoemd naar kolonel By die het Canal Rideau in de 19de eeuw liet uitgraven, liggen designwinkels naast trendy clubs en bijzondere eethuisjes. Veel van hen bevinden zich in en rond de historische markthal in rode baksteen. Proef bij de plaatselijke bakker zeker een ‘Beaver Tail’, een soort pannenkoek die je kan laten beleggen met suiker en kaneel.