Op pad langs de Burgenstrasse

Zomer in Duitsland, en je wil aan het water zijn. Of beter: óp het water. In Heilbronn dragen we kano’s naar de kaderand. Dit moet de enige stad zonder burcht zijn op de Burgenstrasse. Ze werd bovendien volledig verwoest tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ja, je kan op idyllischere plekken de Neckar bevaren, maar urban paddling heeft ook zijn charmes. Stadsparken met kunstwerken en blitse nieuwe gebouwen schuiven voorbij. De oude sluis moeten we zelf bedienen. Ik klauter aan wal en help de poorten opendraaien. Schuimend water stort zich in de sluiskolk; op tien minuten tijd stijgen de kano’s zes meter.

Op de rimpelloze rivier voorbij de sluis trekt onze gids een vel papier uit zijn zwemvest. Hij toont een citaat van Mark Twain: ‘Germany, in the summer, is the perfection of the beautiful, but nobody has understood, and realized, and enjoyed the utmost possibilities of this soft and peaceful beauty unless he has voyaged down the Neckar on a raft.’

De Burgenstrasse gaat minder over burchten dan over het tijdloze Duitse platteland.

1. Heidelberg: ‘Be sure to wear some flowers in your hair…’

De volledige Burgenstrasse loopt van Mannheim naar Bayreuth en houdt je wekenlang zoet. Ze kronkelt door Zuid-Duitsland en hopt van rivier naar rivier. Ik blijf in de deelstaat Baden-Württemberg en verken slechts een derde van de route. Waar kun je dan beter starten dan in Heidelberg, bij de grootste burchtruïne van Duitsland?

Schloss Heidelberg torent boven de vakwerkhuizen en kasseistegen uit. Schlagerfans hebben hun hart verloren aan het ongeschonden oude stadje; André Rieu himself kwam de straten onveilig maken. Gelukkig zitten er ezelsoren aan de prentkaart. ‘Heidelberg was het Haight-Ashbury van Duitsland’, zegt stadsgids Klaus. Hij doelt op de wijk in San Francisco, waar je in de sixties naartoe trok met bloemen in je haar. De Heidelbergse hippies waren studenten én buitenlanders die zich in het beruchte uitgaansleven kwamen storten. ‘Ik ben Neil Young nog tegen het lijf gelopen’, mijmert Klaus.

De uitgaansstraat van toen is winkelstraat geworden. Met, dat wel, originele alternatieve adresjes. De universiteit – anno 1386, veertigduizend studenten – houdt de prentkaartstad spannend. Klaus toont de studentenkerker, die tot 1914 in gebruik bleef. ‘De universiteit hanteerde haar eigen rechtspraak’, vertelt hij. ‘Studenten probeerden minstens een keer in de kerker te belanden. Voor kwajongensstreken zoals naakt baden in de Neckar kreeg je drie dagen cachot.’

De Neckar is de levensader van Heidelberg. Drie eeuwen geleden betaalde de stad zich blauw om een prestigieuze brug met standbeelden en een stadspoort aan te leggen. Het beste dat je op een zomerdag kan doen is bij dag en dauw de brug oversteken en de Filosofenweg wandelen. Studenten verzonnen de naam als eufemisme. Filosoferen deed je niet in je eentje met je handen op je rug, maar met je lief op een stil plekje, en geïnspireerd door het romantische uitzicht dat ik na twee kilometer bereik: Heidelberg aan de Neckar, met zijn roze zandstenen brug en burcht, omringd door nevelige wouden.

2. Dilsberg: ‘Hier worden sinds 1080 idioten gekweekt’

Aldus de immer sympathieke Mark Twain. Wandelgids Hagen Volp moet lachen om wat de Amerikaanse schrijver neerpende over Dilsberg, het dorp waar hij dertig jaar heeft gewoond. ‘Hij had het over inteelt’, grinnikt hij. ‘Veel dorpen bestonden uit een handvol families die generaties lang onderling trouwden. Toen ik in Dilsberg vertrok, zei het dorp: hij verkoopt het huis van Landmeyer. Dat was de dorpeling van wie ik had gekocht.’

Dilsberg is straks het eindpunt van onze wandeling. Het stille heuveldorp wordt bewaakt door een zandstenen vesting. Op de machtige donjon liggen de Neckarvallei en het Odenwald aan je voeten. Door dat woud wandelen we. We zijn vertrokken in Neckargemünd en volgen de Neckarsteig, die helemaal van Heidelberg naar Bad Wimpfen loopt. Onder de sparren en beuken groeien mossen op de rotsen. De Neckar stroomt ergens in de diepte. Om een glimp van de vallei op te vangen, heb je een vooruitstekende klif of een burcht nodig. ‘De rivier heeft zijn bedding de voorbije 600.000 jaar verlegd’, zegt Hagen. ‘We lopen hier tegen de oude valleiwand.’

De midzomerzon ruimt het ochtendgrijs op. Hoog boven het woud baadt Dilsberg in het licht. We drinken water uit een bron en plukken kersen in een boomgaard. Graasden hier al schaapjes toen Twain langs de Neckar trok? A tramp abroad verscheen in 1880 en vertelt de avonturen van een luxezwerver in Zuid-Duitsland en de Alpen. In de Neckarvallei beschrijft Twain de aanleg van de spoorlijn. Wat een schattige, kraaknette stationnetjes bouwen die Duitsers! Je kan ze nog altijd benutten voor je wandeling op de Neckarsteig.

3. Burg Guttenberg: ‘Ik ben uit het ei gekomen’

Zegt Nathalie Denolf, de Vlaamse valkenier van Burg Guttenberg, omdat haar leven pas echt begon toen ze de valkerij ontdekte. Ze heeft 13 roofvogels en een kat, die allemaal mee verhuisden toen ze op de Roofvogelburcht aan de Neckar kwam werken. Haar expertise was welkom in het vogelverzorgingscentrum van de baron. Zijn familie woont sinds 17 generaties op de burcht.

De valkerij is véél ouder dan de burcht en door de Unesco erkend als immaterieel erfgoed. Hoe je het vak leert? ‘Via een mentor’, zegt Nathalie. ‘Maar ook van de vogel zelf. Je moet begrijpen hoe hij denkt en zich gedraagt. Mijn eigen vogels ken ik door en door. Met mijn steenarend ben ik inmiddels 12 jaar getrouwd (lacht). De tijd vliegt als je met vogels werkt.’

Tijdens de roofvogelshow draagt ze haar passie over op het publiek. De uil scheert geruisloos over onze hoofden, de arenden en de gieren doen de lucht wervelen. Ze vliegen ver uit boven de vallei en landen uiteindelijk weer op de handschoen van de valkenier. Nathalie bejubelt de gieren. Vergeet de tekenfilms, het zijn prachtbeesten die krengen tot het laatste botje opruimen en de natuur zo rein houden als een Duits stationnetje.

4. Bad Wimpfen: ‘Vrouwen waren heksen of heiligen’

In de Neckarvallei nestelt zich op iedere heuvel een burcht. In Bad Wimpfen groeide het paleis van het huis Hohenstaufen uit tot een versterkte stad. Een rots, volgestouwd met torens, bastions, trapgevels en vakwerkhuizen, ligt aangemeerd in de graanvelden, als een reusachtig stenen schip. In de oude stad kan je op wandel met gidsen in historische klederdracht, van schildknaap tot hofdame. Iedere gids geeft je zijn perspectief op het dagelijks leven vroeger. Zo kan je je voorstellen wie er achter de pittoreske, met bloembakken versierde gevels woonde.

Onze gids is keukenmeid Ernestine. Specialiste in kruiden en eetbare planten. Zonder haar had ik nooit gemerkt dat in de oude straten kruiden zijn aangeplant die een rol speelden in de stadsgeschiedenis. Met indigo bijvoorbeeld kleurden de textielververs bij de stadswal hun stoffen blauw. We klimmen naar de Keizerpalts, het paleis helemaal boven in de stad, en kijken in de gaanderij met romaanse bogen uit over de streek. Ik spot twee, nee, drie burchten in het landschap. Of Ernestine in zo’n burcht werkte? ‘Dat zou best kunnen’, bevestigt ze. ‘Maar ze is opgeleid in het klooster. Daar deed ze kruidenkennis op en leerde allerlei vaardigheden. In de middeleeuwen bestonden maar twee rollen voor vrouwen. We waren heksen of heiligen. We kregen de schuld voor alles wat misliep, maar hielden hele burchten en steden draaiende als de heren op oorlogspad trokken.’

5. Heilbronn: ‘You can tell German wine from vinegar by the label’

Wijngids Nicole Halter heeft net een fles sekt gesabreerd. Omdat ik mensen met sabels nooit boos maak, verzwijg ik wat grapjas Mark Twain schreef over Duitse wijn. Weingut Albrecht-Kiessling, waar de schuimwijn uit de fles gutst, ligt aan de voet van de Wartberg, de mooiste zuidhelling langs de Neckar. Bij het wijnhuis begint de Panoramaweg, een 6 km lang wandelpad met 24 leerstations, die je informeren over fauna, flora en tradities van de wijnberg. Je kan alleen op stap gaan of onderweg wijntjes proeven met Weinschmeckerin Nicole. Tussen de druivenranken staan wijnhuisjes, waar plukkers gereedschap bewaarden of schuilden bij onweer. De Weinausschank boven op de berg schenkt iedere zaterdag wijnen van een lokale wijnboer, met hapjes erbij. Nicole ontkurkt een trollinger, een rode streekwijn. ‘Jonge wijnboeren herwaarderen deze druif’, vertelt ze. ‘Vroeger had ze een slechte reputatie.’ Ik proef en geniet van het uitzicht op Heilbronn, waar we zachtjes in een kano over de Neckar gleden. De wijn is verbeterd sinds Twains tijd, de zomer is dezelfde gebleven.

6. Schloss Kirchberg: ‘Jai guru deva, om’

Niets lijkt de wereld te kunnen veranderen langs de Burgenstrasse. Graan wiegt, druiven rijpen, rivieren stromen. Ik zou kunnen vertellen over het prachtige stadje Schwäbisch Hall, dat onder een stolp bewaard lijkt, maar de deep and tranquil ecstasy die Twain associeerde met de Duitse zomer, vind je in de dorpjes, heuvels en velden, en in de oude burchten waar je kan logeren. Gouden zomertip: sta ook hier vroeg op. Ik zie de zon opkomen boven de stille wijngaarden van Burg Hornberg. In Schloss Kirchberg word ik om 7 uur ’s morgens verwacht voor de yogasessie. Het renaissanceslot troont op een rots boven het riviertje de Jagst en is ingericht als biohotel, yogaretreat en ayurvedawellness. Onze Indische yogaleraar dringt ons niet de perfecte poses op. Zijn les draait om bewustzijn. Word je lichaam gewaar en adem diep. Heil voor de verlichter, de guru. Jai guru deva, om. Ommm.

De midzomerdagen drijven voorbij als schapenwolken. De heuvels rond de Jagst ademen oude herinneringen. De Anhäuser Mauer, een eenzame muur in de velden, maakte deel uit van een middeleeuws klooster. De reusachtige linde naast de jugendstilkerk van Gaggstatt herdenkt de hongersnood van twee eeuwen geleden. Hij zoemt van de bijen. In Bächtingen spelen kinderen in de ondiepe Jagst en picknicken families in het gras, zoals iedere zomer. Af en toe kijken ze op naar het machtige Slot Langenburg, hoog op de heuvel.

Het jaar zonder zomer

Lees het fascinerende verhaal van de hongerlinde van Gaggstatt en het jaar zonder zomer

Kriebelt het om zelf te gaan wandelen langs de Burgenstrasse?

Je vindt alle praktische info in de online Reiswijzer op pasar.be