Bollen door Bohemen

Brussel-Zuid, spoor 6. De donkerrode slaapwagons van European Sleeper steken af tegen de blinkende hogesnelheidstrein die een spoor verder richting Parijs vertrekt. De wagons dateren van 1967 en brengen een vleugje nostalgie en kleur tussen de grijze muren van het station. De nachttrein is helemaal terug van weggeweest als duurzaam alternatief voor korte vluchten of lange autoritten. 

Wagon 4, plaatsen 12 en 14. We boekten onze plaatsjes in een ligwagon, wat het midden houdt tussen een goedkopere zitplaats en een duurdere slaapwagon. Treinbegeleidster Greet heet ons welkom en toont ons nog even hoe we van de zetels extra bedden maken. Er is plaats voor zes personen in de kleine coupé van pakweg 2 op 1,8 meter, maar als de trein zich om 19u22 op gang trekt, zijn we nog maar met z’n tweeën. In Rotterdam schuift de hartelijke Kacper de deur van de coupé open. Zijn eindbestemming is Dresden, waar hij de trein richting Polen neemt. Hij weegt 104 kilo in de zomer en 136 in de winter, is een fervent fietser, is twee keer getrouwd en heeft vijf kinderen. Tja, als je veertien uur samen in een coupé van enkele vierkante meters doorbrengt, kom je heel wat te weten over elkaar. Ook wie snurkt en wie niet…

Het Belgisch-Nederlandse European Sleeper is een initiatief van twee ondernemende treinliefhebbers. Ze zetten een crowdfunding op en in 2023 reed hun eerste nachttrein tussen Brussel en Berlijn. Sinds maart 2024 doet die ook Praag aan.

Echt comfortabel zijn de ligplaatsen niet. Vrij hard, nipt 1,80 meter lang, met eenvoudig beddengoed, maar het ritmische gestommel van de trein helpt wel bij het wegsoezen. Het ochtendlijke wasritueel is wat improviseren: de twee wascabines in onze wagon zijn echt wel klein uitgemeten. Omkleden lukt amper wegens te weinig plaats om je te bukken. Voor fotograaf Thomas met z’n bijna twee meter is het onbegonnen werk.

Het lijkt alsof we klagen, maar dat is zeker niet het geval. De geluiden, de verhalen, de verschillende talen, de geuren, de gordijntjes aan de ramen, de deur die niet goed sluit, de ochtendzon die tussen Berlijn en Dresden tussen de voorbijglijdende bomen door het raam valt … Het maakt allemaal deel uit van die wonderlijke reiservaring. Veel beter dan het snelle en kille comfort van een vliegtuig! De trein maakt van mensen weer echte reizigers. En er is zelfs een hele wagon voor fietsen.

De kamer in hotel Falkensteiner is al beschikbaar als we rond 11u30 met wat treinvertraging aanmeren. We hoeven enkel nog het park Vrchlického Sady door, een oase voor het station waar daklozen op de bankjes deel uitmaken van het decor.

We hebben nog een uurtje de tijd voor een wandeling door het historische centrum van de stad. En we zijn niet de enigen: voorbij de gotische stadspoort zwelt de stroom toeristen aan. We hoeven de massa maar te volgen naar Staroměstské Náměstí, het centrale stadsplein en het beroemde Pražský Orloj, het astronomische uurwerk. En dan naar de Karelsbrug met haar dertig standbeelden. Pretbederver: de beelden op de brug zijn replica’s van de beelden die hier in de 17de en 18de eeuw werden geplaatst. De brug zelf is veel ouder, koning Karel IV legde de eerste steen in 1357, op 9 juli om 5.31 uur. Over dat moment hadden ze destijds goed nagedacht: het vormt het numerologisch palindroom 135797531.

Tussen de souvenirwinkels in de mooie historische gevels dringt de geur van het gebakje Trdelnik zich op. Trdelnik is een cake waarvan het deeg rond een soort garenklos wordt gedraaid en boven een vuur van houtskool wordt gebakken. ’Een nationale trots’, klinkt het, maar toen we dertig jaar geleden te gast waren in Praag, was Trdelnik niet te vinden. ‘Klopt, pas in de 21ste eeuw werd het populair in de straten van Praag’, vertelt een verkoopster in de drukke wandelstraat Karlova. ‘De toeristen willen nu iets typisch van hier proeven.’ En dan op fluistertoon: ‘Eigenlijk komt het uit Slowakije. En we vullen het gebakje normaal gezien zeker niet met ijs, zoals vandaag gebeurt.’

We hebben de drukte nu wel even gehad en haasten ons naar de waterkant aan het concertgebouw Rudolfinum. De Praagse burcht aan de overzijde weerspiegelt zich speels in het water van de Moldau. Onze ‘date’ Marek Kremer komt aangefietst. Hij wil ons graag zijn Praag tonen, weg van de meute. De stad heeft geen fietscultuur zoals Leuven of Gent, laat staan Amsterdam of Kopenhagen. Een auto – weten we nu uit ervaring – zal er niet al te gauw remmen voor een lastige tweewieler op de amper zichtbare fietssuggestiestrook aan de kant van het baanvak. Maar langs de waterkant van de Moldau is het wél heerlijk autovrij fietsen, al moet je er de kasseien bijnemen. ‘Aan fietsen is er geen gebrek’, zegt Marek, en hij heeft gelijk. Het Rudolfinum is een van de vele dropzones voor de opvallend roze deelfietsen van Rekola. Ze worden vooral gebruikt door de inwoners van Praag zelf, maar ze zijn ook bijzonder handig voor bezoekers. 

We bollen in een vaartje langs het water, voorbij de dobberende restaurantboten en zelfs een brouwerijboot, naar de wijk Karlín. Tot voor 2002 was Karlín een arbeiders- en industriewijk met niet zo’n vrolijk imago. ‘Een te mijden buurt waar veel Roma woonden, waarover nogal wat vooroordelen bestaan’, vertelt Marek, die er zelf tien jaar heeft gewoond. ‘Maar het water van de Moldau dacht er anders over. In 2002 hebben zware overstromingen de hele wijk bijna letterlijk weggespoeld.’ Ontwikkelaars zagen hun kans en de wijk herleefde met blinkende nieuwbouw, trendy cafés, koffiebars en andere hippe zaken. De zigeuners ruimden plaats voor mensen in maatpak, de fabrieken voor lofts en kantoorgebouwen.

Maar niet overal. Milan Muzatko toont hoe hoog het water stond in zijn taverne U Zabranskych, een monument in de wijk sinds 1880. ‘2,4 meter hoog. En we hadden de zaak net heringericht.’ Milan groeide op in de wijk. ‘In de communistische periode was de buurt gekend als Het Zwarte Karlín, door de roetuitslag van de vele schoorstenen. De lucht was hier erg slecht toen ik jong was. ’s Middags kwamen de fabrieksarbeiders hier in U Zabranskych eten in hun vuile werkkledij, steevast met drie grote bieren erbij, en dan weer aan de slag.’

U Zabranskych is een stukje authenticiteit in de hippe buurt. Dat zie je ook aan de menukaart. Milan brengt nakladane olomoucké tvaruzky bij onze Pilsner: een gepickelde aromatische kaas waar je beetje bier op schenkt, kruiden bij doet, alles samen plet en dan uitsmeert op een dik gesneden boterham. Een traditioneel bierhapje en erg lekker.

‘De traditionele Praagse en Tsjechische keuken is in enkele woorden samen te vatten: ‘Geen groene spullen’. Mocht mijn grootmoeder mijn grootvader een salade maken, dan gaf hij het aan de konijnen en zou hij meteen de scheiding aanvragen’, grapt Marek. ‘Maar serieus, rauwe groenten zijn onaanvaardbaar in de traditionele Tsjechische keuken. Vlees en dumplings, dat is het zo een beetje. Maar ook zoete gerechten als hoofdmaaltijd, zoals dumplings gevuld met fruit, met suiker op en overgoten met gesmolten boter. Je vindt het vaak als dessert op de kaart, maar wij eten het gewoon als hoofdgerecht.’

We trappen met onze roze Rekolafietsen de Moldau over, naar de wijk Holešovice. Ook hier is Praag in volle expansie. Oude industriebuurten leven op met een Berlijnse vibe. Marek neemt ons mee naar het Vnitroblock café waar hipsters verzamelen in een oud fabrieksgebouw, en dan langs de voormalige slachthuizen vol Vietnamese snuisterwinkeltjes. De nieuwste wandel- en fietsbrug over de Moldau, Štvanická lávka, brengt ons op enkele minuten weer in het historische centrum. Nog even en Holešovice is helemaal the place to be in Praag, dat is duidelijk.

Na een typisch Tsjechische maaltijd – vlees, saus en brooddumplings, en geen ‘groene spullen’ – doet ons zachte bed de harde ligplaatsen van de European Sleeper vergeten. Maar goed ook, want de volgende ochtend wacht ons het betere fietswerk. Europe Bike Tours heeft onze fietsen in alle vroegte netjes bij het hotel afgeleverd. Stevige, elektrische fietsen, hopelijk ook met een stevige actieradius, want er wacht ons een ritje van 36 kilometer naar het kasteel Karlštejn in Midden-Bohemen. En terug. Na enkele kilometers tussen het autoverkeer van Praag gaan we met een veerpont de Moldau over. Gewoon gratis, met een norse schipper als extraatje. Aan de overkant brengt een autovrij fietspad langs de waterkant ons dieper het Praagse ommeland in.

De zestig meter hoge toren van het kasteel Karlštejn oogt indrukwekkend boven op de groene heuvelflank. Koning Karel IV liet het kasteel in 1348 bouwen om er zijn kostbare kroningsjuwelen te bewaren. Pronkstuk was de met sieraden belegde Wenceslaskroon, waarvan je in het kasteel een exacte replica kan bewonderen. Karel was niet de eerste de beste: koning van Bohemen, koning van Italië, keizer van het Heilige Roomse Rijk en koning van Bourgondië. Door zijn vier huwelijken en die van zijn kinderen kon hij zijn macht alsmaar uitbouwen.

We laten ons rondleiden door de grote zalen en woonvertrekken van Karel. De grote toren zelf is pas vanaf mei geopend, voor ons nog iets te vroeg. ‘De kapel van het Heilig Kruis moet je nochtans gezien hebben’, maakt de gids ons nieuwsgierig. ‘Daar bewaarde Karel de kroonjuwelen naast zijn verzameling botjes en co van heiligen, waaronder de schedel van de draak van Sint-Joris. Schedels, tanden en andere restanten van heiligen? Klinkt luguber. En hoe authentiek zijn de beenderen? Eén schedel die voor de bezoekers uit de kapel werd gehaald en tentoongesteld in een vitrinekast, doet alvast de wenkbrauwen fronsen. ‘De echte schedel van de draak van Sint-Joris’, weet de gids. ‘Echt waar. Al heeft hij verdacht veel weg van een krokodillenschedel. Niet veel mensen wisten in die tijd hoe een krokodil eruitzag.’