Hop, op naar Poperinge!

Op de gekasseide binnenkoer hangt een groot spandoek van de Westhoek met daarop alle brouwerijen. We worden ontvangen door Caroline Bequoye, die zich al snel een enthousiaste gids toont. ‘Begin 14de eeuw gaf de graaf van Vlaanderen aan Ieper het monopolie om laken te weven en te verven en dat binnen een omtrek van 3 uur rond de stad. Een domper voor Poperinge die, net als veel andere Vlaamse steden, ook een bloeiende lakennijverheid kende. Er werd daarop gezocht naar een nieuwe inkomstenbron, en dat bleek de hopteelt te zijn.’

Bierclub voor vrouwen

Het Hopmuseum vind je  in een beschermd gebouw in het centrum. ‘De Stadsschaal was tussen 1866 en 1947 het stedelijk hopmagazijn. Hier werd de hop na de oogst in september gewogen en gekeurd, gedroogd in asten en tot balen geperst met daarop het kwaliteitslabel ‘Poperingse hop’.’ In de jaren ’70 ontstond hier het Hopmuseum. 

Rondom Poperinge zijn nog steeds 18 hopboeren actief op een areaal van zo’n 160 hectare. Caroline neemt me mee naar de derde verdieping waar het bezoek begint. Terwijl we de trappen beklimmen, vraag ik haar of ze zelf wel eens een biertje lust. “Samen met vijf vriendinnen richtte ik enkele jaren geleden de Hoppy Beer Ladies op, een bierproeversclub voor vrouwen. Het Hopmuseum is ons clublokaal. Om de twee maanden pakken we uit met een originele bieractiviteit. De Westhoek heeft wel wat te bieden op dat vlak. De opzet was oorspronkelijk 24 leden, een bierbakske vol. Ondertussen telt onze club al 36 leden, anderhalve bak dus.’

Varkens en lieveheersbeestjes

Veel originele stukken in het gebouw zijn bewaard gebleven, zoals de katrol die de zwientjes, de 100 kilogram zware zakken vol hop, naar boven takelde. De zakken werden zo genoemd omdat het uiteinde op varkensoren lijkt. 

De decors zijn met zorg aangekleed en vertellen al een stuk van het verhaal, over de Hopduvel bijvoorbeeld, die overduidelijk een man is. Dankzij de geschiedenisles, onder andere over Hildegard van Bingen en het bierrecept op pagina 24 van één van haar boeken, begrijp ik eindelijk de herkomst van sommige mysterieuze biernamen. 

In potten staan aroma- en bitterhoppen uitgestald, de één voor de smaak, de ander voor de houdbaarheid. 

Caroline klimt op een keukenfiets en toont hoe ze vroeger lusjes in de metalen draden maakten waar de hop aan werd opgehangen. Uit een kamer komen insectengeluiden. ‘De piepauw is de vriend van de hommeltelers, want hij eet de bladluizen op’, legt Caroline uit. Ze ziet mijn vragende blik, daar was het haar ook om te doen. ‘Piepauw is een dialectwoord voor het lieveheersbeestje en hommel is hoe wij hier in Poperinge de hop noemen. Het woord is afgeleid van het Latijnse humulus.’

Rijtje bieren

Het West-Vlaamse idioticon spreekt uit het oude landbouwalaam die tussen de decors staat opgesteld. ‘In Poperinge begon het schooljaar vroeger pas op 15 september, na de pluk’, weet Caroline. ‘Het kantelmoment kwam er in de tweede helft van de jaren ’50. De firma Allaeys uit Poperinge stelde toen op Expo ’58 een machine voor die de verwerking van de hopbellen veel efficiënter en gemakkelijker maakte, meteen stapte de hopteelt een nieuw tijdperk in.’ Een schaalmodel van de machine staat in het museum. 

Op de eerste verdieping gaat het over de folklore rond de hopteelt en de feesten die na de oogst volgden. Het lied Als wij de schoenen tatsen is het lijflied van de Poperingenaars. De films die worden vertoond zijn echte tijdsdocumenten. 

Op het gelijkvloers staat het vol met volksspelen, waar je vrij mee aan de slag kan. Voor Caroline hebben deze spelen een extra betekenis. Ze heeft er een lange staat van dienst op zitten bij Toerisme Poperinge, waar ze heel wat ideeën wist om te zetten in succesformules. Begin jaren ’90 lanceerde ze de volkssportroute waarbij je als groep te voet, met de fiets of per auto verschillende volkscafés aandoet om er volksspelen te beoefenen. We zijn meer dan dertig jaar later en het is nog steeds één van de bestverkochte producten van Toerisme Poperinge. 

Op het einde van het bezoek stappen we voorbij een indrukwekkende biermuur. Maar liefst 2500 Belgische bieren staan hier uitgestald. Op het sfeervolle terras van de museumbistro blazen we uit met een Sint-Bernardus. 

Praktisch

• Gasthuisstraat 71, Poperinge
• Toegang: 6 euro
• Open van dinsdag tot en met zondag, telkens van 10 tot 17.30 uur
• Gratis met de museumpas en voor jongeren tot 18 jaar
• Elke eerste zondag van de maand vrije toegang met gratis gidsbeurten om 11 uur en om 14.30 uur. 
• Museumzoektochten voor elke leeftijd, van kleuters tot volwassenen, inbegrepen in de toegangsprijs. 

hopmuseum.be