5 niet te missen najaarsexpo’s

Op audiëntie bij Margaretha van Parma

Het Mou Museum in Oudenaarde ontbiedt je deze herfst aan het hof van Margaretha van Parma, dé grande dame van 16de eeuw. Als landvoogdes van de Nederlanden sponsorde ze de kunsten. Oudenaarde is haar geboorteplaats. Ze werd er 500 jaar geleden gedoopt in de OLV-kerk van Pamele, als buitenechtelijk kind van Keizer Karel V.

De expo Margaretha brengt beroemde portretten, kunstwerken en persoonlijke bezittingen van de landvoogdes voor het eerst weer samen op één plek: het iconische laatgotische stadhuis, dat uit Margaretha’s tijd dateert. Schilderijen, wandtapijten, glas-in-loodramen en goud- en zilverwerk etaleren de rijkdom van haar hof. Bezichtig ook de video-installatie van Lieve Blancquaert en luitist Floris De Rycker in de OLV-kerk van Pamele. Ze gaan op zoek naar de Margaretha in elke vrouw.

Margaretha. Keizersdochter tussen macht en imago, 21 september tot 5 januari, Mou Museum, Oudenaarde

Tragisch liefdesverhaal

De kunstgeschiedenis levert veel fascinerende liefdesverhalen op. Denk maar aan Frida Kahlo en Diego Rivera. Bozar wijdt zijn grote najaarsexpo aan Jean Arp en Sophie Taeuber-Arp. Ze excelleerden in abstracte kunst en vormden een van de invloedrijkste kunstenaarskoppels uit de twintigste eeuw. Sophie, die op het biljet van 50 Zwitserse frank prijkt, toverde in haar schilder- en textielkunst met heldere kleuren en geometrische figuren. Bij Jean, of Hans, want hij was van Frans-Duitse afkomst, herken je nog menselijke en organische vormen in de schilderijen en sculpturen. Samen maakten ze collages. Hun amoureus en creatief partnerschap eindigde tragisch, toen Sophie in het huis van een bevriend kunstenaar stierf door koolstofmonoxidevergiftiging.

Hans/Jean Arp & Sophie Taeuber-Arp. Friends, lovers, partners, 20 september tot 19 januari, Bozar, Brussel

Vrolijke vooruitgangskunst

Samen sta je sterk, ook als kunstenaar. In 1967 bundelden Hasseltse kunststudenten de krachten in een collectief. Ze nodigden hun docent Vincent Van den Meersch uit om zich bij hen aan te sluiten. Zo ontstond de Research Group, een experimenteel kunstenaarscollectief dat tot 1972 bestond en Limburg internationaal op de kaart zette.

Nog nooit van gehoord? Wij evenmin. Fijn dus dat het Stadmus in Hasselt dit vergeten verhaal afstoft. De expo dompelt je onder in de optimistische sfeer van de jaren voor de oliecrisis. De Research Group maakte zogenaamde ‘vooruitgangskunst’. Glazenier Hélène Keil stemt je vrolijk met haar speelse kijkkasten van plexiglas. Haar zes mannelijke collega’s lieten zich voor hun zeefdrukken en schilderijen inspireren door popart, sciencefiction, surrealisme en abstracte kunst. Op de expo zie je ook foto’s van ‘atmosferisaties’, grappige happenings die nietsvermoedende voorbijgangers trakteerden op een ongewenste dosis kunst en gezelligheid.

De Research Group. Een kunstenaarscollectief, 21 september tot 5 januari, Het Stadsmus, Hasselt

De Antwerpenaar in James Ensor

Deze herfst verhuist het Ensorjaar naar Antwerpen. Dé onbetwiste gangmaker van het Antwerpse programmaluik is een once-in-a-lifetime eerbetoon in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, dat de grootste Ensorcollectie ter wereld bezit. Ensors stoutste dromen. Voorbij het impressionisme moet je een totaalbeeld geven van een van de vaders van de moderne kunst. 

Klinkt nogal ambitieus? Zo was James Ensor zelf ook: bescheiden als een archetypische Antwerpenaar. In zijn zolderkamer in Oostende waande hij zich een kunstenaar van het kaliber van Rubens, Goya of Bosch… Een van de allergrootsten, die zich niet aansluit bij een kunststroming, maar zelf de regels schrijft. Ensor experimenteerde met kleuren, schilderde groteske fantasieën over de hel en haar verlokkingen, stak de draak met het deftige burgerleven. Zijn meest spraakmakende vondst waren de maskers die hij zijn personages opzette. Niet om hun identiteit te verbergen, maar om hun ware aard te onthullen.

Op zijn oude dag kwamen schrijvers en kunstenaars uit heel Europa op visite bij Ensor in Oostende. De oude meester kon tevreden vaststellen dat zijn stoutste dromen waren uitgekomen.

Ensors stoutste dromen. Voorbij het impressionisme, 28 september tot 19 januari, KMSKA, Antwerpen

Emile Claus in het zonnetje

Honderd jaar na zijn dood zet het Mudel in Deinze Emile Claus (1849-1924) in het zonnetje. De expo Emile Claus. Prins van het luminisme opent, met veel gevoel voor timing, op 27 september, de verjaardag van de befaamde Leieschilder.

Emile woonde in Villa Zonneschijn in Astene, aan de rivier waarop hij niet uitgekeken raakte. Wat hem boeide, was het licht. Dat ontleedde hij met mathematische precisie. Hij schilderde zoals Mozart muziek schreef. Het luminisme, waarvan Claus het boegbeeld was, ging analytischer te werk dan het impressionisme en liet weinig aan het toeval over.

De schilderijen van Claus doen je wegdromen. Boeren oogsten het vlas, koeien waden in het water, de zon gaat onder boven de hooimijten, kinderen wandelen langs de akker met hun klompen in de hand. Wat een idylles! Maar Claus hield het hoofd koel. Het is zijn precisiewerk dat jouw emoties opwekt.

Emile Claus. Prins van het luminisme, 27 september tot 26 januari. Mudel (Museum van Deinze en de Leiestreek) www.mudel.be