Het verhaal van drie molenaars
Molenaar Bregt heeft er net een uurtje malen op zitten. Hij weegt het meel af en verpakt het met veel zorg in een bruine zak met strikje. Véronique Lambert, verantwoordelijk voor partnerschappen en relatiebeheer bij erfgoedorganisatie Herita, is er vaste klant. ‘Om ontbijtcake met blauwe bessen mee te bakken’, knipoogt ze. ‘Je proeft wel degelijk het verschil.
- Fietsen
- Uitstappen en vakanties
Hoeke is de kleinste van de acht deelgemeenten van Damme. ‘Als je via de Natiënlaan van het binnenland naar Knokke-Heist rijdt, kan je niet naast de Molen van Hoeke kijken. Eenmaal over de Damse Vaart staat die massieve stenen grondzeiler bijna recht voor je neus. Het is een landmark in de polders’, weet Véronique die wel vaker te gast is op erfgoedsites.
Samen staan we sterker
‘Het is mijn taak alle mogelijke relaties voor onze sites te onderzoeken, te inventariseren en daar een beleid rond uit te stippelen. Zonder een lokaal draagvlak is een erfgoedsite ten dode opgeschreven. Herita zet er daarom heel hard op in om zoveel mogelijk betrokkenen mee te krijgen in het verhaal. Zo zoeken we per site steeds naar vrijwilligers en gidsen die onze lokale ogen en oren zijn. Ik overleg met de stad of gemeente en ga op zoek naar partners die activiteiten op onze sites kunnen organiseren. Zo’n activiteit kan een expo van lokale kunstenaars zijn, maar even goed een Ridder Muis doe-expo of Kerstmagie. Verder vergeten we ook de lokale horeca niet. Door in overleg te gaan, versterken we elkaar.’
Drie molenaars
Al sinds de 15de eeuw staat op de brug over de Hoekevaart een molen. Hij stond in de vuurlinie tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568 – 1648) en doorstond overstromingen en branden. In de nacht van 26 juli 1839 werd de houten staakmolen tijdens een zware storm tot puin herleid. Een jaar later stond de stenen grondzeiler er zoals we die vandaag kennen, de bouw ervan leidde tot het faillissement van de toenmalige molenaar. De laatste molenaarsfamilie bleef er maar liefst vier generaties lang malen.
Erfgoedorganisatie Herita stond samen met een privépartner in voor de restauratie van de molen in 2011. ‘Een molen moet in beweging blijven. Onze drie vrijwillige molenaars Bregt, Johnny en Clement geven net als hun voorgangers een hart en ziel aan de molen. Toen de vorige vrijwillige molenaar Filip Devoldere in 2023 overleed, stonden alle molens in Vlaanderen in rouwstand.’
Véronique houdt wekelijks contact met de molenaars. Ze zorgt ervoor dat zij hun ambacht kunnen uitvoeren in professionele omstandigheden. ‘Als bezoekers langskomen, geven de molenaars graag een woordje uitleg.’
Terwijl we praten klopt er regelmatig een klant aan voor een zakje meel, het zijn meestal mensen uit de streek. ‘Het is niet zo gemakkelijk om bezoekers naar deze uithoek van de polders te halen. Een groepsbezoek aan de molen is moeilijk te realiseren, daarvoor zijn de zolders te klein.’ De zolders zijn de drie verdiepingen van de molen, het gelijkvloers inbegrepen. ‘Omdat wij met Herita in de stad Damme twee sites beheren, bieden we een combinatie aan. De Molen van Hoeke is elke eerste en derde zondag van de maand van 10 tot 12 uur vrij toegankelijk. In de namiddag houden onze creatieve makers in het Sint-Janshospitaal in het centrum van Damme open atelier. In de tuin van het hospitaal kan je trouwens minigolfen. Het is het ideale fietsarrangement.’
We gaan een verdieping hoger naar de steenzolder. De onderste steen is de legger, de bovenste is de loper die door windkracht in beweging wordt gezet. ‘Een molen is een vernuft staaltje techniek. Ik heb er vooral ontzag voor. Maar als niet-molenaar boezemt het me ook wel angst in. De uitdrukking ‘een slag van de molen’ is niet zomaar uit de lucht gegrepen.’
Legende van de zeemeermin
Terug buiten wijs ik vragend de windwijzer aan die de vorm heeft van een zeemeermin. “Elke windmolen in de Zwinstreek heeft zo’n windwijzer. Het verwijst naar de legende van Cassandra. Ze werd door vissers uit het Zwin gehaald en als trofee op de Markt tentoon gesteld. Na drie dagen vloekte ze ‘Damme zal vergaan, Brugge zal bestaan’. Cassandra werd in een vergeetput gegooid en stierf van verdriet, maar haar vloek kwam uit. De haven van Damme verzandde, die van Brugge bloeide op. De meerminnenput bevindt zich in een weide ten oosten van restaurant De Syphon in Oostkerke. In feite is de put een wiel, het gevolg van een dijkbreuk waarbij het water zich met grote kracht op één bepaalde plek stort en zo een diepe put creëert. Het is maar één van de vele verhalen die rondgaan in de Zwinstreek.”
Praktisch
• Natiënlaan 21, Hoeke (Damme).
• Vrij te bezoeken elke 1e en 3e zondag van de maand, van 10 tot 12 uur
• www.molenvanhoeke.be
deel Artikel
