De mooiste foto-expo’s van het najaar

Soulmate van James Ensor

In Antwerpen gaat komend weekend het herfstluik van het Ensorjaar van start. Bij FOMU – Fotomuseum Antwerpen kan je een hedendaagse soulmate van de grote schilder uit Oostende ontmoeten. De Amerikaanse fotografe Cindy Sherman houdt net als James Ensor van maskerades en verkleedpartijen. Ze schminkt, vermomt en verkleedt zich om onze schoonheidsidealen in vraag te stellen. Anti-Fashion is haar eerste grote solo-expo in België en palmt meerdere verdiepingen van het FOMU in. 

Sherman poseert dus zelf voor haar foto’s en kruipt in de huid van absurde, groteske personages om vastgeroeste ideeën over gender, schoonheid en veroudering te ontmaskeren. Ironisch genoeg wordt ze sinds de jaren tachtig ook geregeld gevraagd door modehuizen als Balenciaga en tijdschriften als Vogue. Haar foto’s zou je als anti-glamour kunnen catalogeren. Door uit te vergroten en te vervormen houden ze een spiegel voor, net als de maskers van Ensor.

Cindy Sherman. Anti-Fashion, 28 september tot 2 februari, FOMU – Fotomuseum Antwerpen

In het atelier van Stephan Vanfleteren

Stephan Vanfleteren presenteert dit najaar twee expo’s. Bij Hangar in Brussel verwelkomt hij je in zijn atelier, waar hij stillevens, dieren en zowel beroemde als gewone mensen vereeuwigt. De expo, die gewoonweg Atelier heet, geeft je een overzicht van de voorbije twaalf jaar. Acteur Mads Mikkelsen of een garnaalvisser, de hand van Nick Cave of een aangespoelde fles: Vanfleteren neemt zijn tijd om ze zo betekenisvol mogelijk in beeld te brengen. Daglicht valt de studio binnen, op de achtergrond hangen grijze theatergordijnen.

Voor het NAVIGO Visserijmuseum, dat deze maand heropende na twee jaar renovatie, haalde Vanfleteren alle garnaalvissers te paard voor de lens. Hij groeide op in Oostduinkerke, en Peerdevisschers is een eerbetoon aan de traditie die hij sinds zijn kindertijd kent, en die inmiddels door de Unesco als immaterieel cultureel erfgoed is erkend. Het sobere studioportret van de vakman of arbeider is een oude traditie in de fotografie waar Vanfleteren zich graag bij aansluit.

Atelier. Vanaf 28 september, NAVIGO Visserijmuseum, Oostduinkerke

Peerdevisschers. Vanaf 28 september, NAVIGO Visserijmuseum, Oostduinkerke

Anders reizen met je camera

Nog de hele maand oktober kan je in Breda naar de nieuwe editie van Bredaphoto. Wat het tweejaarlijkse fotofestival zo onweerstaanbaar maakt, is de unieke mix van binnen- en buitenlocaties. Internationale topfotografen palmen musea, kerken, pleinen en parken in het stadscentrum in. Met een bootje vaar je naar het voormalige industriegebied ’t Zoet, waar je expo’s wachten aan het stadsstrand, in hangars en op braakliggende terreinen. Om alles te zien, heb je twee dagen nodig.

Het thema Journeys verraadt een grote betrokkenheid bij de wereld. Fotografen nemen je mee op fysieke, psychologische en spirituele reizen. Naar een ander land, een nieuwe identiteit, vrijheid, een nieuw levensdoel. Je belandt bij de Afrikaanse diaspora in Europa, de door oorlog geteisterde thuis van Oekraïners en Palestijnen, een droomversie van Marokko of een Fries dorp genaamd Sexbierum. Wie reist om te leren, kan zich veel vliegmijlen besparen door de trein naar Breda te nemen.

BredaPhoto Festival. Journeys. Tot 3 november, Chassépark, Oude Kerk, Stedelijk Museum, ’t Zoet en andere locaties in Breda, www.bredaphoto.nl

Surrealistische schatkist

Het Musée de la Photo in Charleroi duikt in zijn collecties en diept zijn mooiste surrealistische foto’s op om de honderdste verjaardag van het surrealisme te vieren. In 1924 publiceerde de Franse dichter André Breton zijn Manifeste du Surréalisme. Daarin verketterde hij, na de gruwel van de Eerste Wereldoorlog, het rationele denken. Koester de droom, schreef hij. Laat je gedachten de vrije loop, maak vrije associaties, combineer beelden, woorden of ideeën op je eigen, onlogische manier. Leve het onderbewustzijn!

Beroemde kunstenaars als Dalí, Magritte en Arp brachten Bretons ideeën in de praktijk, maar ook in de cinema en fotografie leverde het surrealisme iconische beelden op. Denk maar aan de vrouw als viool van fotograaf Man Ray of het doorgesneden oog uit de film Un chien andalou van Dalí en Buñuel. Het Musée de la Photo focust in zijn collectiebeleid al lang op het surrealisme en trekt een heuse schatkist open voor Surréalisme, pour ainsi dire… Amerikaans topfotograaf Man Ray ontbreekt niet, en ook Belgen als Paul Nougé, Raoul Ubac en zelfs René Magritte zijn op de afspraak. De Parijse straatfoto’s van Eugène Atget baden in een unheimliche sfeer, maar kan je ze surrealistisch noemen? In Charleroi ontdek je een kunststroming die zich moeilijk laat afbakenen, maar sterk tot de verbeelding spreekt.

Surréalisme, pour ainsi dire… Van 5 oktober tot 26 januari, Musée de la Photo, Charleroi