Kamperen in West-Servië

Bezienswaardigheid: Nationaal Park Zasavica

‘Vertel me wat je weet over Servië’, glimlacht Jovan terwijl hij een hap neemt van zijn worst. Ik durf niet te antwoorden. Het enige waar ik kan aan denken is oorlog. Niet verwonderlijk, want voor we hier aankwamen, bezocht ik nog een Bosnische vriend die zijn jeugd verloren zag gaan door de vreselijke gebeurtenissen in de jaren negentig. Daarna reden we Servië binnen op zoek naar de camping van Jovan. Camping Zasavica ligt aan het nationale park Zasavica, bij de dorpen Zasavica 1 en – jawel – Zasavica 2. Volgens Jovan is de verklaring daarvoor simpel: die 1 en 2 zijn gekozen uit luiheid. We zijn twee uur in Servië. De worst is op, de toon is gezet.

Naast een man met een ongelooflijk gevoel voor humor (eigen aan de Serviërs, zo wordt me verzekerd), is Jovan ook heer en meester van het gebied. Hij regelt zowat alles. Ook zijn eigen camping. En dat heeft hij goed voor elkaar. Voor het bedrag dat we voor het verblijf met een gezin van vier betalen raak je bij ons nog niet geparkeerd.

Sommige bewoners trekken hun schoenen uit voor ze het sanitaire gedeelte binnengaan. Dat heeft niets te maken met de Ottomaanse overheersing van zo’n 500 jaar geleden, maar alles met de netheid van het sanitair blok.

Het nationaal park Zasavica ligt op zo’n 200 meter van de camping. We slenteren erheen langs een weg die ’s morgens en ’s avonds eigendom wordt van een stroom koeien en hun begeleiders op de fiets. De weg straalt een warme charme ­­uit. Niemand spreekt Engels of welke andere taal dan ook, behalve Servisch, maar dat is geen probleem. Jovan regelt je bezoek aan het nationale park met de glimlach. We worden er ontvangen met één woord: ‘Thomas?’. We krijgen roeispanen in de handen geduwd, de boot wordt los van de oever gepord, en dan zijn we alleen. Alleen met ons bootje, het water en de dieren. Het nationale park ligt langs een vroegere zijrivier van de Sava met meer dan 200 plantensoorten en 80 verschillende diersoorten, waaronder vrij badende varkens. Naast de stilte en wat gekwetter van zonderlinge vogels valt vooral hun geknor op.

Bezienswaardigheid: Ezelboerderij

Van knorren naar balken. Van rust naar meer dan 130 ezels die hier op een boerderij in de natuur rondlopen. Ook dat bezoekje heeft Jovan even geregeld. De boerderij is gevestigd in het natuurpark. Opnieuw worden we opgewacht door de vriendelijkheid zelve. Zowel de boer als de ezels hebben een hoge aaibaarheidsfactor. We beslissen om het strelen toch maar tot de ezels te beperken. De dieren worden gekweekt voor hun melk, en van die melk wordt kaas gemaakt. Niet zomaar kaas: de meest exclusieve kaas ter wereld. 1.000 euro per kilogram, wordt me verteld. Blijkbaar is het een omslachtige taak om een ezelin te melken. Een ezelsdracht duurt net iets langer dan een jaar en de eerste twee maanden gaat de melk volledig naar het veulen. Na die twee maanden krijgt het veulen nog de helft en de boer neemt de andere helft. Dat is in de praktijk maar 20 cl per dag. Met de ongeveer 130 ezels die hier rondlopen betekent dat 2.500 liter per jaar, wat resulteert in slechts honderd kilo kaas. Veel gedoe en hard werk. Ook de ezelhengsten moeten hard werken. Maar dat doen ze graag. Er lopen er maar een paar rond die voor het nageslacht moeten zorgen, de andere mannetjes hebben minder geluk. Die eindigen in worst. Het leven in Servië kan hard zijn.

Bij het afscheid verzekert Jovan ons dat dit de tweede grootste ezelboerderij ter wereld is. ‘De grootste is in Belgrado, in een mooi gebouw: het parlement,’ grapt hij.

Bezienswaardigheid: Novi Sad en nationaal park Fruska Gora

Na het afscheid van de gekscherende Serviër gaan we richting de culturele hoofdstad van 2021 voor Europa, Novi Sad. De weg erheen leidt je door het nationale park Fruska Gora dat bezaaid ligt met 35 plekken van orthodoxe stilte. Deze kloosters, gebouwd tussen de vijftiende en de achttiende eeuw, zijn verschillende keren verwoest, maar telkens met pracht, praal en veel bladgoud weer opgebouwd. Serviërs zijn gelovige mensen. En in de kloosters tref je ook nog jeugd aan, netjes aangekleed, dus niet in short of bikini. Hier kent men nog respect met dank aan de afwezigheid van de massatoerist.

De rust van de kloosters en de natuur eromheen ruilen we in voor de drukkende warmte van Novi Sad, letterlijk vertaald ‘nieuwe tuin’. Het is best een leuke stad, en in het centrum zouden zelfs hipsters zich hier en daar perfect thuis voelen. Al kan de nieuwe tuin nog veel bladgoud gebruiken om te schitteren tegen 2021. Zo is het fort Petrovaradin met zijn zogenaamde ‘dronken klok’ prachtig gelegen langs de Donau, maar helaas pover toeristisch aangekleed. Vanop het fort heb je een prachtig uitzicht op de rivier die zich langs de stad wringt. Ook kan je er de wonden zien van de moderne geschiedenis. De industriestad was in 1999 het doelwit van Navo-bombardementen. Drie bruggen werden vernietigd in naam van de rechten van de mens. Waarom dat moest gebeuren, begrijpt nog steeds niemand hier.

Bezienswaardigheid: Belgrado

Als we aankomen op Camping Dunav nabij Belgrado, moeten we toch even slikken. Het is een van de weinige campings rond de voormalige hoofdstad van Joegoslavië, en ze biedt een mooi zicht op de stad en de Donau, maar voor de rest voel je hier nog de overblijfselen uit Tito’s tijd. Maar kom, dat heeft soms z’n charmes: de kinderen zijn bijvoorbeeld verzot op de buitendouche. Een soort van oude miniwatertoren waarmee je met behulp van een hendel en een ketting het water deugddoend over je heen laat regenen. En die douche is meer dan welkom na een bezoek aan Belgrado. In de zomer wordt het er namelijk liefst veertig graden, maar ook de stad zelf kleeft op je huid. Vijf keer werd Belgrado gebombardeerd in de twintigste eeuw, maar vandaag baadt de stad in een opgewekte sfeer. Het is geen stad met wereldfaam, maar precies daarom een echte geheimtip voor een citytrip. Je treft er een mix van historische gebouwen, graffiti, shops van lokale ondernemers, een voetbalploeg met een naam die knalt en natuurlijk de obligatoire orthodoxe kerken. Meer nog, je vindt er de grootste Servisch-orthodoxe kerk ter wereld, de Kathedraal van de Heilige Sava. Ga je ze bezoeken, kleed je dan netjes en doe geen zonnebadkleren aan. De zonnebril daarentegen hou je misschien toch maar beter op. De crypte onder de in neo-Byzantijnse stijl gebouwde kerk doet pijn aan de ogen van al het bladgoud. Het gebouw is gewijd aan de heilige Sava, stichter van de orthodoxe kerk in Servië, van wie de resten werden ontheiligd en verbrand door de Moren. Op de plek waar dat gebeurde, werd driehonderd jaar later deze kerk gezet, maar de bouw ervan weerspiegelt de droeve geschiedenis van de laatste honderd jaar in de Balkan. Sinds 1905 probeert men de heilige plek af te werken, maar oorlog stak steeds stokken in de wielen. Het gebouw zelf is uiteindelijk afgewerkt in 1989. Later werden de klokken geïnstalleerd en de gevel voltooid. Het interieur moet nog steeds worden afgewerkt.

Veel gevels in Belgrado dragen littekens van het verleden, maar toch straalt de stad jeugdigheid uit. Dat voel je ook op de vele terrassen. Doe gerust meerdere terrasjes: een koffie kost hier amper 70 cent. Of schuif aan tafel in een van de vele traditionele restaurants. Eten betekent hier dikwijls veel en vet vlees, het liefst op de barbecue. Varken aan het spit is een specialiteit die met veel kennis van zaken bereid wordt. Maar de keuken is ook een ontmoeting van vele culturen. Van Turks over Italiaans, van soep tot rijstschotels met gegrilde paprika’s.

Belgrado kan je vertalen als ‘witte stad’, vernoemd naar het witte fort dat boven de stad staat. Het fort is het historische hart van de stad en staat magistraal boven de Sava die uitmondt in de Donau. De citadel vertelt ook meteen de meer dan 2.000 jaar geschiedenis van Belgrado. Het is er heerlijk wandelen en genieten van de panorama’s op de stad en de  Donau. Dat vinden wij niet alleen, verliefde koppels hebben van het omliggende Kalemegdan-park, het grootste van Belgrado, hun favoriete flikflooiplek gemaakt.

Wie een stad met zo’n warme gloed (letterlijk en figuurlijk) wil overklassen, moet zijn best doen. We verlaten Belgrado, en na enkele verkeerde bochten te hebben genomen botsen we op Elvis en zijn boerderij. Of neen, geen boerderij, maar een camping. Dat Elvis een camping uitbaat, is op zich al rock-‘n-roll na de Titocamping in Belgrado. Maar deze man is ondernemer en bewaarder van een stuk van de Servische cultuur.

Camping Elvis, beter bekend onder zijn echte naam Camping Zornica Kuca, ligt op zo’n veertig minuten rijden van Belgrado en is een prima uitvalsbasis om de stad te verkennen. Wie daar geen zin in heeft, kan gewoon luieren op de camping zelf. De omgeving is mooi en landelijk. Dat Elvis begaan is met kunst, bewijzen de graffitiportretten van enkele grote Servische schrijvers op verschillende muren. Het restaurant is prima, en bijzonder is dat een deel ervan als een oude slaapkamer in Servië is ingericht. Dit is werkelijk een leuke ontspannende plek, met goed eten en fijne mensen. De Servische King zingt niet, hier hoor je alleen vogels zingen, naast het geluid van de dieren in een soort minizoo en het gehinnik van paarden. Dat brengt ons naar een van de lievelingshobby’s van mijnheer Presley, paardrijden. Ook dat kan je hier doen. Wel eerst even afstemmen met de King of met een van zijn medewerkers in dit Servische Graceland.

Bezienswaardigheid: Zlatibor

Servië heeft verrassend veel te bieden. Veel nationale parken, rust en vriendelijkheid.

Elke regio heeft zijn eigen karakter. De bekendste toeristische regio is die van West-Servië. Zlatibor is daarvoor een goede uitvalsbasis. Het is een uit de kluiten gewassen toeristisch bergdorp zoals je er verschillende in de Alpen vindt. Hier liggen volgens velen de mooiste bergen van het land. Zlatibor is een bestemming waar je een week kan verblijven en elke dag een andere activiteit kan doen. Van een bezoek aan een openluchtmuseum in Sirogojno, een soort lokaal Bokrijk, tot het verkennen van de knappe Stopica-grot. Of je gaat wandelen in de glooiende bergen. Hier kan alles in een gezapige rust en kalmte. Het echte massatoerisme moet hier nog worden uitgevonden. Wie avontuurlijk is aangelegd en graag zeer budgetvriendelijk kampeert, moet dit land op de kruising tussen oost en west op z’n kampeerlijstje zetten.