1.200 jaar Baasrode

We starten onze fietstocht op het Dorpsplein, dat opvalt door zijn grootte en wordt omgeven door een variatie burgerhuizen. ‘Dit plein moest oorspronkelijk de kerk huisvesten, maar omdat het leven zich vroeger vooral aan het water afspeelde, werd geopteerd om de kerk ook bij het water neer te poten’, vertelt Karel. Het mooie plein werd al meerdere keren heraangelegd. ‘Dit was vroeger een centrale plaats voor sport, zoals basket en kaatsen. Veel grote sporters hebben hier hun eerste stappen gezet’, legt hij uit. Het Dorpsplein is deze zomer de uitvalsbasis voor tal van activiteiten in het kader van Baasrode 1200. ‘Hier vertrekt de Klavertjesroute, dat zijn vier fiets- en vier wandelroutes die we als Pasar Baasrode nieuw hebben uitgewerkt’, aldus Karel. We springen op de fiets en zetten koers langsheen de Molenberg, een verwijzing naar de vier molens die Baasrode rijk is, en Villa Vermylen, de voormalige directeurswoning van Les Usines Vermylen.

Dorpsplein, Baasrode.

Ik waan me even terug in de tijd wanneer we een stop maken aan de Stoomtreinsite. Hier renoveren treinfanaten uit binnen- en buitenland tal van historische treinen. In juli, augustus en september stap je aan boord van de historische stoomtrein die langs de 14 kilometer lange spoorlijn Dendermonde - Puurs tuft. De lijn kronkelt door de prachtige natuur van Scheldeland en Klein-Brabant en houdt halt in Baasrode-Noord, Sint-Amands, Oppuurs en Puurs. De spoorlijn verwijst naar het industriële verleden van Baasrode. Hoewel de meeste goederen over het water verplaatst werden, kwamen er ook heel wat over het spoor. Ook voor de werknemers van de fabrieken was de trein een handig vervoersmiddel. Langs de lijn zie je nog interessante spoorwegmonumenten, zoals seinhuizen met manuele bediening. Naast de spoorlijn ligt ‘Het Fabriek’, nu feestzaal, maar vroeger dé werkgever uit de regio. ‘Ik heb hier nog mijn vakantiejob gedaan bij Unilever’, vertelt Karel. ‘Er werkten toen zo’n 2.000 mensen’. We fietsen verder langsheen de Scheldekaai, de plaats waar het industriële verleden zich afspeelde.

Stoomtreinsite Oud Station Baasrode Noord, Fabriekstraat 118, Baasrode. www.stoomtrein.be

Voor ons duikt de Schelde op. Ze glinstert in de lentezon. Karel en François vertellen me honderduit over het scheepvaartverleden. ‘De scheepsbouw in Baasrode kent een lange traditie. Al sinds de middeleeuwen was het dorp een populaire aanlegplaats voor schippers en handelaars: een uitstekende plaats om te lossen en te laden met een vracht- of passagiersschip en om een schip te bouwen of te herstellen’, verklaart François. De scheepsbouw vierde hier hoogtij eind 18de, begin 19de eeuw met liefst negen scheepswerven. De laatste scheepswerf van Baasrode sloot de deuren in 1986. De scheepvaarttraditie leeft echter voort op de Provinciale Erfgoedsite Scheepswerven. Daar maak je onder andere kennis met de Rosalie, een palingbotter, die gerenoveerd wordt en de geschiedenis van de palinghandel levendig houdt. In de getijdendroogdokken ligt het binnenschip Lauranda.

Sint-Ursmarusstraat 137, Baasrode. Op zondag 4 juli 2021 kan je deelnemen aan de wandeling 'scheepswerven' van Baasrode 1200.

Drie typisch Baasroodse bezienswaardigheden bevinden zich op nauwelijks 100 meter van elkaar aan het water: de Sint-Ursmaruskerk siert de oever, het Veer zorgt voor een snelle verbinding voor wandelaars en fietsers tussen Vlassenbroek en Wal-Zwijn en Het Hof Van Peene brengt de rijke geschiedenis van Baasrode tot leven. ‘Hier beginnen de Vlassenbroekse polders, waar ik mijn jeugd heb doorgebracht’, vertelt Karel. Ik kijk uit over de uitgestrekte Scheldeoevers terwijl François en Karel hun uitgebreide kennis met me delen. ‘De Sint-Ursmaruskerk is van laatgotische oorsprong. De oude kruiskerk werd het slachtoffer van de Beeldenstorm, werd tijdens de Slag om Baasrode in 1579 grotendeels vernield en in verschillende fases gerenoveerd’, leggen ze uit. ‘Het Hof Van Peene is een voormalig kasteelhof van de Heren Van Peene die ook de heerlijkheid van Baasrode bezaten. Tijdens de slag om Baasrode werd het gebouw in brand gestoken. Pas in 2008 werd het Hof herontdekt en oude restanten werden geïntegreerd in een nieuwbouwproject dat een museum en galerij huisvest.’

Sint-Ursmaruskerk, Sint-Ursmarusstraat 89 en Het Hof van Peene, Sint-Ursmarusstraat 69, Baasrode. www.galerijhofvanpeene.be

Hoewel de Schelde vooral gezorgd heeft voor een bloeiende industrie, mogen we ook de vele overstromingen niet vergeten. Momenteel wordt in Vlassenbroek volop gewerkt aan een indrukwekkend natuurgebied van 240 hectare. De zuidelijke ringdijk moet de omgeving beschermen tegen watersnood. We fietsen doorheen het stille natuurgebied waar vogels, fazanten en eenden hun opwachting maken. ‘Ik kom hier dagelijks wandelen tegen het ochtendgloren of de valavond en spot vaak een ree’, vertelt Karel. We fietsen langs kleine wegen verder naar het pittoreske plaatsje Vlassenbroek. Hier woonden en exposeerden eind 19de en begin 20ste eeuw tal van kunstenaars uit de Dendermondse School. Nu is het vooral een toeristische trekpleister waar je nog enkele kunstgalerijtjes en heel wat herbergen vindt. Het prachtige kerkje lijkt zo weggelopen uit een schilderij. Niet verwonderlijk dat het al op heel wat schilderdoeken een plaats kreeg.