Rust vinden op een goddelijke plek

De norbertijnen vestigden zich in 1129 vlakbij Leuven op de top van een natuurlijke helling. Verschillende bouwfases volgden. De laatste, die van begin 18e eeuw, is wat jre vandaag nog steeds ziet. PARCUM ligt naast de abdijkerk. Je moet door het kerkhof om er te geraken. PARCUM is een expertisecentrum over religieus erfgoed in Vlaanderen en Brussel, maar ook een museum over de geschiedenis van de abdij en het religieuze leven in Vlaanderen. Wouter Jaspers coördineert het museumteam.
Een deel van de abdij staat nog in de steigers, een restauratiecampagne die al 10 jaar loopt en afgerond wordt in 2026. ‘We werken met wisselende thematentoonstellingen en met een vaste opstelling op zolder. Onze collectie bestaat zowel uit een schilderij van Gustave van de Woestijne, een kerstkribbe uit de 17e eeuw als een met wijwater uit Lourdes gevuld Mariabeeldje. Kort door de bocht kan je stellen dat je in PARCUM erfgoed ontdekt dat je in andere musea niet ziet.’

Kijk vooral omhoog

We wandelen door het appartement van de abt en staan stil bij een door de restauratie herontdekte muurschildering uit de dertiende eeuw. ‘Dit moet één van mijn favoriete plekken in de abdij zijn’, zegt Wouter. ‘Telkens ik als hier voorbijkom en even de tijd neem, ontdek ik weer nieuwe elementen op de muur.’ Als bezoeker krijg je een audiofoon, die je door de geschiedenis van de abdij loodst.

In de barok ingerichte refter wordt het even stil. Dit moet het mooiste stucwerkplafond zijn dat ik ooit te zien kreeg. Scènes uit het Oude en Nieuwe Testament springen letterlijk uit het plafond. Centraal werken Jezus en zijn apostelen hun laatste avondmaal naar binnen. Meester-kalksnijder Jan Christiaen Hansche had in 1679 een vette kluif aan deze opdracht. ‘“De norbertijnen waren een rijke orde en dat resulteerde in een prachtige kunstcollectie.’ In deze zaal aten de norbertijnen in stilte terwijl een medebroeder voorlas uit de bijbel.

Languit liggen in de bib

In de pandgang hangen glas-in-loodramen op die het leven van Norbertus verbeelden. ‘Ooit hingen er 41 glas-in-loodramen, in 1635 gemaakt door meester-glazenier Jan de Caumont. Na de Franse Revolutie verkochten de in geldnood verkerende parkheren de ramen aan de Brusselse zakenman Ferdinand Dansaert. Via zijn nakomelingen raakten ze verspreid over de wereld. Sinds 2000 werkt de Stad Leuven actief aan het terug verwerven van deze glas-in-loodramen, die sinds 2018 zijn erkend als Vlaamse topstukken. Onlangs kon de abdij opnieuw twee panelen aan de collectie toevoegen. We hebben nu toch al een twintigtal middenpanelen terug.’

Ook de bibliotheek op de eerste verdieping heeft een prachtig stucwerkplafond. In de ligzetels turen bezoekers naar de vele details. De vloer lijkt wat door te hangen. ‘Dat komt door het eeuwenlange gewicht van de boeken. Bij de restauratie besloten de architecten dat te behouden. We zien de abdij niet als een relict uit het verleden. Dit is een abdij die nog altijd bewoond wordt en nog steeds een functie uitoefent. Ook dat willen we aantonen aan de bezoekers’, verklaart Wouter.

Winterfeesten

Op zolder valt het indrukwekkende dakgebinte meteen op. De ruimte is zo groot dat er meteen twee tentoonstellingen staan. Links van de trap vind je vanaf december de wintertentoonstelling, over de feestdagen en hun herkomst. In de vaste tentoonstelling toont PARCUM aan dat de katholieke cultuur nog steeds doorleeft in de taal en onze gebruiken vandaag. ‘We zijn wel zo eerlijk om ook aan te geven waar het christendom op haar beurt afkeek van andere geloofsovertuigingen. We zijn geen catechesemuseum. We willen vooral inzicht geven in de wortels en de eigenheid van onze samenleving.’

Praktisch

• Abdij van Park 7, Leuven
• Parking (4 uur gratis met parkeerschijf) ter hoogte van Mariapoort
• Buslijnen 4, 5, 6, 630 stoppen aan de halte Abdij van Park
• Open van dinsdag tot en met zondag, telkens van 10 tot 17 uur
• Toegang kost 12 euro. Gratis met de museumpas
• Wegens het opzetten van de nieuwe tijdelijke tentoonstellingen kunnen enkele ruimtes in november afgesloten zijn voor het publiek.

parcum.be