In 7 etappes rond Brussel

Start: Sint-Lambertusplein, Laken

Hoe te bereiken: Metrohaltes Houba – Brugmann of Heizel (lijn 6) of tramhalte Eeuwfeest op lijnen 7 en 19.

Afstand: 6,6 km

Stop: Doolegtpark (Marnestraat), Evere

Terug via: Halte Bordet met buslijnen 45, 64, 65, 80 of tramlijn 55.

Het Heizelplateau dankt zijn uitzicht aan Leopold II en Expo ’58. De koning zorgde er voor het behoud en aanleg van het vele groen. Met Expo ’58 werden enkele toeristische trekpleisters opgetrokken, het Atomium op kop.

Het pad klimt langs de rand van het Park van Laken langzaam omhoog naar het zieltogende Amerikaans Theater. We bevinden ons in een Brusselse ‘Happy Ears’-omgeving. Hier geen agressieve stadsgeluiden, enkel een zacht gebrom in de verte. In de zomermaanden wordt een pop-upbar met lokale gerechten en dranken ingericht.

We houden links aan bij de Dikke Linde. Pedelecs suizen ons voorbij. Rechts ligt het Kasteel van Laken waar koning Filip in zijn 120 hectare grote tuin dagelijks een rondje loopt. De Van Praetlaan volgt de contouren van de koninklijke hof.

De fontein van Neptunus, met wulpse vrouwen met water spuitende borsten, is een 19de-eeuwse kopie van een 16de-eeuwse fontein uit Bologna. De fontein kwam er op bestelling van Leopold II, net zoals het nu in de steigers staande Chinese Paviljoen. De collectie Chinees porselein staat stof te vergaren. De ticketverkoop voor het Chinees Paviljoen en de oosterse tegenhanger aan de overkant van de straat, de Japanse Toren, is dichtgetimmerd. De musea die nog steeds mooi ogen op een Instagramselfie zouden in 2021 weer open gaan.

Plankenvloer van Lipton

We draaien een plukje bos in. Niet erg spraakzame arbeiders onderhouden op een nooit gebruikte trambedding een waterkerskwekerij. Aan de voet van de Van Praetbrug ligt de Bruxelles Royal Yacht Club, een watersportclub opgericht in 1906 en nog steeds deel van de Koninklijke Schenking. In het clubhuis ligt de plankenvloer van het jacht van sir Thomas Lipton, oprichter van het bekende theemerk.

Het Zeekanaal Brussel–Schelde bestaat al sinds 1561. Aan de overzijde ligt Schaarbeek waar een minder jachtig stadsritme heerst. Het beschermde station van Schaarbeek was ooit het knooppunt van de Belgische spoorwegen, tot de stations in de Brusselse binnenstad die rol overnamen. Naast het station ligt Trainworld, een pretpark voor de treinliefhebber.

Fascinerend moeras

Op het mooi afgewerkte plein voor het station spotten we zowaar drie speelse ratten tussen de bloeiende rozen. In het hele gewest zouden zo’n 1,5 miljoen ratten leven. Twee maal per jaar, in de herfst en de lente, leggen verdelgers vergif in de riolen.

De Walkiersstraat is een klein zijstraatje links in de Chaumontelstraat die naar het Moeraske leidt, een onverwacht natuurgebied midden in de stad. Het dankt zijn ontstaan aan de aanleg van de eerste spoorweg in ons land. De werken zorgden voor een concentratie van water waardoor de natuur er alle kansen kreeg. Heel wat insecten en amfibieën houden zich hier op. We volgen een betonnen pad langs de rand van deze fascinerende natuurstrook, een thuis voor vele zwerfkatten. Eenmaal in het Doolegtpark, een gewoon stadspark met weinig om het lijf tenzij voor stadsmensen die er hun hond uitlaten, bevinden we ons in Evere, helemaal klaar voor de tweede etappe.

Start: Hof ter Musschen, kruispunt Woluwedal – Hippocrateslaan, Sint-Lambrechts-Woluwe

Hoe te bereiken: Halte ‘Hof ter Musschen’ met buslijnen 76, 77 en 79

Afstand: 9,8 km

Stop: Tournay – Solvaypark, Vuursteenweg, Watermaal – Bosvoorde

Terug via: Treinstation Bosvoorde (Terhulpsesteenweg 195), Watermaal – Bosvoorde of via halte ‘Etangs de Boisfort’ van buslijn 17.

Een scherm van bomen en planten scheidt de heldere Woluwebeek van de stadsdrukte. Ons pad duikt de wildernis in. Fietsers volgen hier een andere route, één met meer variatie. Naast het Hof ter Musschen, een vierkantshoeve die herinnert aan het landbouwverleden van de streek, ligt een machtig uitkijkpunt over het Woluwedal. Net voorbij de Verbrande Molen volgen de fietsers een holle weg die heuvelafwaarts terug aansluit op het pad van de wandelaar.

Wereldtentoonstelling van 1897

De Lindekensmolen aan het begin van het Maloupark is één van de twee resterende watermolens in het Gewest. De andere passeren we verderop in Ukkel. Halfweg de 19de eeuw telde Brussel nog 87 watermolens.

Het Maloupark is het eerste in een serie prachtige stadsparken in de Woluwevallei. Ze werden aangelegd in opdracht van – weeral – Leopold II. De aanleiding was de Wereldtentoonstelling van 1897, maar eigenlijk wou de koning op die manier vooral welgestelde families aantrekken die zich aan de rand van deze parken kwamen vestigen. De keerzijde was dat veel landbouwers werden onteigend.

Gekwetter van halsbandparkieten

Op de lijn Brussel – Tervuren reed in 1931 de eerste elektrische trein van het land. Nu is het een groen fiets- en wandelpad dat over de middag wordt ingenomen door joggers. Op de brug over de drukke Tervurenlaan, de hoofdtoegangsweg tot de Wereldtentoonstelling van 1897, zien we rechts het Trammuseum en het ‘woeste’ Woluwepark. Links liggen de Mellaertsvijvers. We bevinden ons vlak bij Hertoginnedal waar de regering in de jaren 90 regelmatig bijeenkwam. Voorbij een lagere school verlaten we de spoorwegbedding en dringen we door in het centrum van Oudergem. Dat dit ooit een bosgemeente was, is nu enkel nog te merken aan de straatnamen.

Het mooie Bergojepark ligt goed verborgen achter een monumentale poort, een ideale plek om in alle rust te picknicken. In het Senypark zijn drie boomchirurgen aan het werk. Het park sluit naadloos aan op het Ten Reukenpark. In één van de bomen huist een grote kolonie halsbandparkieten, vermoedelijk nakomelingen van de 40 exemplaren die in 1975 door de Meli Zoo op de Heizel werden vrijgelaten. Het gekwetter van de vogels is al van ver te horen. We volgen gefascineerd hun doen en laten.

Rijk visbestand

Naast het restaurant ‘Au repos des Chasseurs’ gaan we voor de eerste keer het Zoniënwoud in, ooit het jachtgebied van de adel. Meteen daalt een stilte neer. Voor de monumentale beuken is het nog even wachten tot de volgende etappe.

In de vijvers van Watermaal – Bosvoorde wordt het visbestand gecontroleerd. Exoten als schildpadden, krabben en kreeften worden uit het water gehaald. ‘We doen dit om de vier jaar’, zegt één van de vijf onderzoekers. ‘Hier treffen we een rijk visbestand aan met paling, rietvoorn, blankvoorn en bittervoorn.’

Het pad langs de vijvers wordt Vuursteenweg genoemd omdat het leidt naar enkele neolithische sites in het Zoniënwoud. In het imponerende Tournay-Solvaypark snuiven we de bedwelmende geuren op in de rozentuin, een mooie afsluiter van deze etappe.

Start: Tournay – Solvaypark, Vuursteenweg, Watermaal – Bosvoorde

Hoe te bereiken: Treinstation Bosvoorde (Terhulpsesteenweg 195), Watermaal – Bosvoorde of via halte ‘Etangs de Boisfort’ van buslijn 17.

Afstand: 8 km

Stop: Natuurreservaat Kinsendael, Steenweg op Sint-Job, Ukkel

Terug via: Treinstation Kalevoet (Alsembergsesteenweg z/n), Ukkel of via halte ‘Engeland’ van tramlijnen 51 en 43 of halte ‘Rue Engeland’ van buslijn 40.

Aan weerszijden van de Tweebergenweg ligt een neolithische site. De woudreuzen zijn hier alomtegenwoordig. Je wordt er zowaar stil van. Eekhoorns huppelen vrolijk over de weg. Het woud zou 39 soorten zoogdieren herbergen.

We verlaten de beukenkathedraal ten zuiden van Ukkel en komen in de wereld van diplomaten, chirurgen, bankiers en topadvocaten… en heel veel tuinmannen die hier hun dagelijkse kost verdienen.

In het natte Verrewinkelbos is stevig schoeisel zeer nuttig. Het donkere bos op het Engelandplateau in Ukkel is dé verrassing van deze etappe. Het aantal spinnendraden in ons gezicht maakt duidelijk dat we de eerste passanten zijn. Het smalle bospad slingert over de kam. Uit het natuurgebied Kinsendael – Kriekenput komt loepzuiver water via de Geleytsbeek.

Start: Natuurgebied Kinsendael, Steenweg op Sint-Job, Ukkel

Hoe te bereiken: Treinstation Kalevoet (Alsembergsesteenweg z/n), Ukkel of via halte ‘Engeland’ van tramlijn 51 en 43 of halte ‘Rue Engeland’ van buslijn 40.

Afstand: 11,2 km

Stop: Kruispunt Lenniksebaan – Ketelstraat, Anderlecht

Terug via: Metrohalte Erasmus (lijn 5) of halte ‘Erasmus’ van buslijnen 141 en 142.

Feeërieke natuurgebieden als Keyenbempt en de Vogelzangbeek wisselen af met ruw industriegebied. In het Bemptpark tuft in het weekend een treintje vol kinderen rond een broedeiland voor eenden. We bevinden ons in het zuiden van Vorst, op de grens met Anderlecht. Waar zich ooit natte weiden bevonden, spreidt zich nu een grijs betonnen landschap uit.

We ronden de sluis van Anderlecht en volgen het kanaal Brussel – Charleroi. Om de haverklap passeren we een illegaal stort. De Vogelzangbeek begint als een fijne strook bos tussen de industriële en commerciële bedrijvigheid. We volgen de meanderende beek helemaal tot aan het universitair ziekenhuis Erasmus. We negeren de bewegwijzering en blijven het smalle graspad volgen tot op de Lenniksebaan.

Start: Kruispunt Lenniksebaan – Ketelstraat, Anderlecht

Bereikbaar met: Metrohalte Erasmus (lijn 5) of halte ‘Erasmus’ van buslijnen 141 en 142.

Afstand: 7,2 km

Stop: Kerkhof van Berchem, Kasterlindenstraat z/n, Sint-Agatha-Berchem

Terug via: Halte ‘Begraafplaatsen’ van buslijn 87 (op kruispunt Kasterlindenstraat met Maricollendreef)

Rond het Erasmus Universitair Ziekenhuis rijst de ene na de andere nieuwbouw op, netjes binnen de grenzen van het Gewest. Het Pajottenland op Vlaamse bodem blijft gespaard van de bouwwoede.

Eenmaal over de spoorwegbrug bevinden we ons in de zacht glooiende, groene Neerpedevallei. Het is een uitloper van het Pajottenland. De wegen liggen verzonken in het landschap. Paarden grazen rustig in hun weiden. In de moestuinen van ‘Le Champ du Chaudron’ valt in de zomer wel elke dag iets te beleven. Er vinden regelmatig workshops plaats. Het is meer dan een Korte Keten-boerenproject. De initiatiefnemers willen – en slagen daar vooral in bij jonge Brusselse gezinnen – een nieuw soort voedselcultuur in de hoofdstad installeren.

Trainingscentrum van Anderlecht

Een holle weg geplaveid met kasseien brengt ons naar het Pedepark. Joggers malen rondjes rond de enorme vijver die werd aangelegd als bufferbekken. Waterhoentjes en wilde eenden strijken hier graag neer. Aan de rand van de vijver staart een reiger ongestoord voor zich uit.

Pieter Bruegel de Oude liet zich in de laatste zeven jaar van zijn leven inspireren door deze schilderachtige vallei. Kijk maar eens naar het decor van de Parabel der Blinden (1568), één van zijn bekendste werken.

Net voor we de mysterieuze Scherdemaalstraat bergop stappen, passeren we rechts het trainingscentrum van Vincent Kompany en co. Het is stil in het trainingscentrum van Anderlecht. Ze likken er hun wonden na alweer een verloren match.

Prachtig uitkijkpunt

Tuinwijk Goede Lucht werd eind jaren 20 aangelegd. De dienst ‘Toekenning van straatnamen’ was in die jaren blijkbaar in een creatieve bui. We volgen de Geestdriftstraat en de Vruchtbaarheidsstraat. Aan de overkant van het water ligt Dilbeek.

Waar we onder de Ring door gaan, verlaten we het Pajottenland. Dit deel van de Ring was in 1978 het laatste sluitstuk. Eenmaal boven in de tuinwijk Moortebeek volgen we de brede Shakespearelaan die zo uit een Engelse beeldroman lijkt te zijn gelicht. Rechts kijken we neer op Anderlecht. Onder het groene bladerdek van de Japanse duizendknoop, een woekerplant, spotten we de kartonnen verblijfplaats van een dakloze. Ook dat is Brussel, helaas.

Hotel voor zwerfkatten

In Sint-Jans-Molenbeek lijkt het Scheutbos een curiosum, een brok groen te midden van appartementsbouw en stadsdrukte. De ingang van het bos is moerassig. Dat is niet zo uitzonderlijk, de vijvers in deze vallei werden pas in 1828 gedempt. ‘Brussel’ betekent immers niet voor niets ‘verhoging in het moeras’. De hele Groene Wandeling lang al passeren we dergelijke eeuwenoude moerasgebieden. De fotogenieke gallowayrunderen laten zich vandaag niet zien in het Scheutbos. Aan de uitgang van het bos staat een zwerfkattenhotel. ‘Wij komen de katten elke donderdag voederen’, zegt een koppel. Ze maken deel uit van een hele ploeg kattenliefhebbers die zich beurtelings over de dieren ontfermen.

We zouden het niet mogen opperen, maar wie de files wil vermijden kan de hoofdstad inrijden via de Kasterlindenstraat in Sint-Agatha-Berchem. Aan de overkant van de straat volgen we een pad tussen het Wilderbospark en de begraafplaats van Sint-Agatha-Berchem, dat ons de vallei van de Molenbeek in loodst.