Marseille s’éveille
Marseille is dan wel de oudste stad van Frankrijk, maar ze is verrassend hip. Het drukke Parijs is passé, vinden ze in Marseille. De stad focust op duurzaam en verantwoord toerisme. Klaar voor een groene citytrip door de zonnigste stad van onze zuiderburen?
Tekst Kelly Mortelmans Foto’s: Roel Willems
Sommige bestemmingen lijken wel gemaakt om te treinen. Marseille is er zo eentje: vanuit mijn comfortabel treinzitje beantwoord ik wat mails, lees ik een boek en geniet ondertussen van een zalige kop koffie. De tijd glijdt al even snel voorbij als de prachtige landschappen. Uitgerust komen we aan in het hartje van de stad. Al bij het station word je meteen getrakteerd op een prachtig uitzicht, een perfect startpunt voor een stadswandeling!
Water in de stad
Na al dat stilzitten is het tijd om onze benen te strekken en dat doen we in één van de groene longen van de stad. Het indrukwekkende paleis-met-park werd aangelegd ter ere van de aanleg van het Canal de Marseille, waardoor kostbaar water in de stad arriveerde. Ook nu nog blijft het kanaal de belangrijkste bron van drinkwater voor de stad. In het paleis huizen het museum voor Schone Kunsten en het natuurhistorisch museum, maar bij dit prachtige weer dwalen wij liever door het groen.
En we eten ook ‘groen’, of ‘eco’, zo je wil. Het is lunchtijd en de knusse eetzaal van Les Eaux de Mars stroomt snel vol. Gasten vinden duidelijk hun weg naar deze duurzame bistro. Arthur is een man van weinig woorden, hij laat het eten van chef Noémie liever voor zich spreken. Toch weet hij verdomd goed waar hij voor staat. ’We willen onze bezoekers geen ultrabewerkte producten voorschotelen. De groenten die we gebruiken, worden lokaal en biologisch geteeld en ook de vis wordt hier gevangen met de lijn. Wij ondernemers spelen een belangrijke rol in de ecologische transitie.’
Vers van de markt
Marktjes zijn hier een ding en op woensdag troepen liefhebbers van lekker eten samen op de boerenmarkt van Le Cours Julien. Chef Gérard Habib van het nabijgelegen restaurant Gérarh neemt je er op aanvraag mee naartoe om de lekkerste ingrediënten uit te zoeken. Zijn restaurant was het eerste in Marseille met het écotable-label. De gepassioneerde chef kookt niet alleen bewust met lokale en biologische ingrediënten, Gérard is ook een man met een missie. Sociaal engagement, solidariteit en ecologie zijn verweven in alles wat hij onderneemt. Zo produceert zijn keuken amper afval en wordt alles van wijnflessen tot servetten gerecycleerd.
’s Avonds transformeert Le Cours Ju’ in een levendige uitgaansbuurt. Het is nog warm en op het bruisende plein proberen gegadigden een tafeltje te bemachtigen. Gelukkig hebben wij een plekje gereserveerd bij Livingston, de allereerste oranje wijnbar van de stad. Oranje wijn? Dat is wijn van witte druiven waarbij de druivenschillen, net als bij rode wijn, niet worden verwijderd voor de fermentatie. Daardoor krijgt de wijn niet alleen een bijzondere amberkleur, maar ook een meer complexe smaak en textuur. Hoewel de bar focust op wijn, vind ik de deelgerechtjes zo lekker dat ik niet zo veel zin heb om te sharen...
In de buik van Marseille
Een nieuwe dag, een nieuwe wandeling. We vertrekken vanaf de voet van Le Cours Julien, doorheen de wijk Noailles, ook wel ‘de buik van Marseille’ genoemd. Het is moeilijk om je voor te stellen dat deze chaotische smeltkroes ooit een aristocratische wijk was. En toch… De wijk lijkt wel een kameleon, ze verandert steeds: soukachtige kraampjes voeren je mee naar Istanbul of Casablanca, terwijl ouderwetse boetieks je terug katapulteren naar het begin van de 19de eeuw. Daartussen duiken hippe conceptstores en barretjes op. Je zintuigen worden continu geprikkeld en elke tussenstop vraagt meer tijd dan gepland.
But first, coffee! Misschien is het een vooroordeel van me, maar ik vind hotelkoffie vreselijk. Mijn eerste kop cafeïne bepaalt mijn humeur. Dus word ik helemaal blij van barista Rob van Pétrin Couchette. Ik heb alleen spijt dat ik net heb ontbeten, want het zuurdesembrood en de delicatessen zien er al even delicieus uit. Bovendien maakt deze kwaliteitskoffiebar annex buurtbakkerij ook deel uit van de écotable-familie: hier geen wegwerpbekers of overbodige zakjes, het organisch afval wordt per fiets opgehaald door les alchimistes, die het verwerken tot compost.
Alles wat je (niet) nodig hebt
De koffie heeft z’n werk gedaan, we duiken weer de stad in. En duiken op... ja, wat? Drogisterij, huishoudwinkel, ijzerwarenhandel,… geen enkele benaming dekt de lading wanneer het gaat over Maison Empereur. Het is een winkel waar je alles vindt wat je nodig denkt te hebben en nog veel meer ook. De winkel is al sinds de opening in 1827 een begrip in Marseille en tot ver daarbuiten. Messen, keukenbenodigdheden, zepen, beddengoed, speelgoed, lederwaren, authentieke kleding, boeken, parfum, juwelen,… Je kunt het zo gek niet bedenken of Maison Empereur verkoopt het.
Onze tocht door de wijk voert ons langs een hele reeks bijzondere adresjes rond de Avenue du Prado, zoals kruidenapotheek Père Blaize. En conceptstore La Maison des Nines, waar drie jonge vrouwen hun passies hebben gebundeld: ecologisch verantwoorde gastronomie, mode en beauty. Onze volgende tussenstop meer ligt meer dan vier kilometer verderop, dus hoppen we op een stadsfiets. Echt fietsvriendelijk kan je deze heuvelachtige stad nog niet noemen, maar er wordt aan gewerkt. Een tip als je niet echt in topconditie bent: kies voor een e-bike!
Het dorp in de stad
Een betaalbare woning ontwerpen voor iedereen: dat was de opdracht waarmee Le Corbusier tijdens de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog werd geconfronteerd. Hij vertaalde deze missie in La Cité Radieuse, een verticaal dorp dat 70 jaar later nog steeds verrassend actueel en functioneel is. L’Unité d’habitation in Marseille is de eerste van vijf collectieve wooneenheden die hij ontwierp en het volledig betonnen gebouw staat sinds 2016 op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Het experimentele dorp maakte het leven van zijn inwoners zo gemakkelijk mogelijk; naast de appartementen waren er gemeenschappelijke voorzieningen zoals een slager, kapper, een school, een kinderdagverblijf en zelfs een hotel om vrienden of familie te ontvangen. Het lichtspel in die betonnen blok is opmerkelijk: donker in de gangen (die hier straten worden genoemd) waardoor je sowieso stiller praat, licht en luchtig in de woonunits waar de ramen de omliggende natuur tentoonstellen als schilderijtjes. Het park, dat onder het gebouw doorloopt, en het impressionante dakterras met plonsbad, atletiekbaan en uitzicht op de bergen vormen nog altijd het hoogtepunt van dit meesterwerk.
Voor een andere, meer idyllische route terug naar het centrum, wandel of fiets je door het Parc Borély en volg je de kust tot aan Plage des Catalans. Plage? Ja, Marseille en de zee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Om bezoekers en inwoners bewuster te maken van het mariene milieu kan je sinds vorig jaar prachtige sculpturen bewonderen, zo’n vijf meter onder de wateroppervlakte, in het Musée Subaquatique de Marseille. De werken werden gemaakt uit gerecycled Ph-neutraal cement dat het onderwatermilieu niet aantast en alle sculpturen samen vormen een kunstmatig rif. Duik vanaf het Plage des Catalans het water in en ontdek dit wonderlijke onderwatermuseum met of zonder gids.
Hartje haven
Het is alweer de derde en laatste dag van onze korte citytrip. Dus moeten we even naar de oude haven: Le Vieux Port is en blijft het kloppende hart van de stad. Hier kan je er op elk moment van de dag wel iets beleven. Zo vind je er elke ochtend kraampjes waar ambachtelijke vissers hun vangst aanbieden, neem je er de ecologische boot naar de Calanques of geniet je er van het uitzicht op de Notre Dame de la Garde. Verliefde koppeltjes dromen er weg bij zonsondergang.
Vanuit de haven struin je bijna automatisch richting Middellandse Zee en daarbij ook naar het unieke Museum van de Europese en Mediterrane beschavingen, kortweg MuCEM. In dit culturele centrum bewonder je meer dan een miljoen werken, objecten en documenten. Ook zonder toegangsticket is het museum een bezoekje waard, de architectuur van het gebouw en de uitzichtpunten - het dakterras, de glazen gangen en de binnenplaatsen zijn vrij toegankelijk - benemen je sowieso de adem.
We wandelen nog even door de oudste wijk van de stad. Le Panier was ooit berucht, nu kleurt street art elke straathoek. Het is een (openlucht)museum op zichzelf. We dwalen en verdwalen en genieten van de smalle steegjes vol bijzondere boetieks, verrassende straattuintjes en gezellige caféetjes. Dit is zonder twijfel mijn favoriete stukje Marseille.
Dromen van een zonnige toekomst
De restaurants met het écotable-label doen er alles aan om duurzaam te koken en te ondernemen, maar Le Présage gaat met La Guingette Solaire nog een stapje verder. In dit zonne-restaurant wordt niet alleen gekookt met lokale en seizoensgebonden producten, maar ook op lokale energie dankzij een fornuis op zonne-energie. Natuurlijk heeft het project het mediterrane weer mee, anders zou het moeilijk koken zijn.
Voorlopig kookt de chef in een kleine cabane, waar een grote parabool de zon opvangt en reflecteert onder de kookplaat. Wanneer hij ons laat zien hoe het principe werkt, ontvlamt de stok die hij in de lichtstraal houdt in een mum van tijd. Indrukwekkend! Het restaurant heeft een dagelijks wisselend dagmenu met een veggie en vis/vlees optie. Hoewel je nu nog een beetje het gevoel hebt op een bouwwerf te zitten, heeft Pierre-André Aubert grootste plannen met zijn zonnerestaurant. In de toekomst droomt hij van een bioklimatisch paviljoen, omgeven door een eetbaar tuinbos met fruitbomen, planten en groenten.
E-biken door de Calanques
De leukste manier om het Nationaal Park Les Calanques te ontdekken? Met een mountainbike, een e-mountainbike dan nog wel. Calanque staat voor een diepe vallei met steile hellingen, deels ondergedompeld in de Middellandse Zee. Het natuurgebied staat bekend om zijn prachtige landschappen en bijzondere biodiversiteit, maar ook om de pittige fietstochten...
Het is voor een beginner even zoeken om een geschikte route te vinden. De afdalingen zijn vaak technisch moeilijk, maar gelukkig heeft onze verhuurder handige tips in petto voor mij. Deze route langs drie calanques kan je ook met een gids volgen, maar wij kiezen ervoor op ons eigen tempo te fietsen.
De tour voert ons eerst langs Callelongue, dan naar Sormiou en ten slotte tot Morgiou. Hoewel de beklimmingen soms zwaar zijn, ja zelfs met elektrische ondersteuning (één keertje moet ik zelfs te voet verder naar boven): het uitzicht en de prachtige omgeving maken het allemaal méér dan waard.