Wel of niet de moeite, zo’n 4X4?

Camperbouwers maken vaak gebruik van bestaande bestelbussen, chassis-cabines of podesten. Podesten zijn chassis met aandrijflijn, zitplaats en eventueel een front, maar verder geen cabine. Er zijn enkele camperbouwers die een eigen chassis ontwerpen, maar dan nog maken zij gebruik van de aandrijflijn van een autofabrikant. Dat betekent dat je in elke camperklasse wel 4x4-uitvoeringen vindt, aangezien er in elke klasse wel 4x4-aandrijflijnen verkrijgbaar zijn. 

Zo vind je in de compacte klasse van de campervans, bijvoorbeeld de campers op basis van de Mercedes V-klasse, de Volkswagen Transporter, de Toyota HiAce of de Ford Transit Custom. In de wat grotere klasse van de buscampers zie je campers op basis van de Mercedes Sprinter, de Fiat Ducato, Citroen Jumper, Peugeot Boxer, MAN TGE, de VW Crafter of de Ford Transit. Deze campers bieden wat meer binnenruimte dan een campervan en hebben daarom vaak een volledig uitgeruste keuken en badkamer. Ze zijn geschikt voor licht tot middelzwaar offroad gebruik.

Wil je nog wat meer luxe en ruimte, dan kom je terecht in de klasse van de half-integraal campers en integraal campers. 

Half integralen zijn campers met een opbouw op een chassis-cabine-auto, waarbij de opbouw vast is verbonden met die cabine. Vaak is er sprake van een topsleeper boven de cabine en is er vrije doorgang van de cabine naar het camperdeel. De stoelen kunnen vaak ook draaien, zodat ze als extra zitplaatsen in het kampeergedeelte fungeren. Omdat de opbouw breder is dan bij een bus en de camperbouwer vrij is om de plaats van de deuren te kiezen, biedt ze meer mogelijkheden voor de inrichting. Bussen zijn vaak te smal om in de breedte te slapen, bij een half-integraal kan dat wel. Ook is een ‘kopkeuken’ aan het eind mogelijk, wat meer leefruimte in de rest van het interieur geeft. Ook half-integraal campers zijn verkrijgbaar in 4x4, zoals de Hymer Venture S. 

Bij integraal campers is de volledige carrosserie, dus inclusief cabine, door de camperbouwer gefabriceerd. Meestal is deze carrosserie op een bestaand vrachtwagen- of bus-chassis gebouwd, maar er zijn ook camperbouwers die een heel eigen chassis bouwen. Zo heeft Hymer bijvoorbeeld het SLC (Super Light Chassis). Ook de Duitse fabrikant Morelo bouwt campers met eigen chassis. Integraalcampers zijn groot en meestal luxueus, ze zijn echter minder geschikt voor offroad-omstandigheden en zijn ook zelden voorzien van 4x4-aandrijving.

Er zijn een aantal merken die 4x4 campers in het assortiment hebben. Volkswagen biedt bijvoorbeeld de California 4 motion, Iveco levert zelf een Daily 4x4 camper en een grote Eurocargo 4x4 camper. Camperfabrikant Hymer heeft diverse 4x4’s in het assortiment, zoals de ML-T CrossOver, de Venture S en de Grand Canyon S Crossover, alle op basis van een MB Sprinter. Westfalia biedt de James Cook, ook op basis van de Sprinter, net als de Possl Roadstar X. Die laatste is ook verkrijgbaar op basis van een Fiat Ducato 4x4. Dan is net nog de Sunlight Clif 590 op de markt gekomen, op basis van de Ford Transit.

Waarom zou je een 4x4 camper willen? De belangrijkste reden om voor een 4x4 camper te kiezen, is natuurlijk de mogelijkheid om verder te gaan waar een gewone 4x2-camper zou moeten stoppen. Als je wat verder de bergen in wil of wanneer je naar gebieden gaat, waar geasfalteerde wegen niet vanzelfsprekend zijn, is vierwielaandrijving erg nuttig. Met vierwielaandrijving heb je gewoon meer tractie op hellingen en kan je op oneffen of modderig terrein beter vooruitkomen dan met tweewiel-aandrijving. Je hebt meer grip en meer stabiliteit. Een versie die niet alleen vierwielaandrijving heeft maar ook meer bodemvrijheid en een grotere vrijloophoek van de voor- en achteroverbouw, is helemaal ideaal wanneer het terrein ruiger wordt. Vaak zal zo’n camper ook aangepaste vering met grotere veerwegen hebben, met aangepaste schokdempers, waardoor het comfort en de wegligging op slechtere wegen hoger is. Ook zijn er vaak sterkere stabilisatorstangen geplaatst, omdat het zwaartepunt door de grotere bodemvrijheid ook omhoog gaat. 

Nog een reden om voor een 4x4 te kiezen is dat de uitrusting vaak uitgebreider is. Soms kan je dankzij (extra) zonnepanelen en grotere watertanks volledig of the grid kamperen. Campers met vierwielaandrijving zijn daarnaast ook ideaal op wintersport, of de Scandinavische regio’s boven de poolcirkel. Vierwielaandrijving maakt het gebruik van winterbanden echter niet overbodig. Viermaal geen grip is nog steeds geen grip… Vaak zijn winterbanden en sneeuwkettingen in dat soort landen om die reden ook verplicht. Zelfs op 4x4’s! 

Een gewone 4x2 aandrijflijn heeft een motor, een versnellingsbak en een differentieel met twee aandrijfassen naar de wielen. Een 4x4 heeft een – meestal schakelbare – verdeelbak, die de tractie tussen voor en achter verdeelt, met op de extra aangedreven as nog een differentieel en twee extra aandrijfassen. 

Al die extra techniek brengt extra kosten met zich mee, zeker als dit systeem nog extra technologie bevat. Bij het Volkswagen 4-motion systeem wordt de achterwielaandrijving bijvoorbeeld automatisch bijgeschakeld via een elektronisch gestuurde Haldex multiplaatskoppeling. Heel mooi, maar wel duurder en zwaarder. Ook zijn de 4x4’s vaak zwaarder gemotoriseerd en hebben ze een andere transmissie. De Hymer ML-T 4x2 heeft bijvoorbeeld een handbak, terwijl de ML-T CrossOver 4x4 een automaat heeft. Een 4x4-systeem kan wel 100 tot 300 kg schelen ten opzichte van een 4x2 variant, afhankelijk van het type camper en de fabrikant. Dat gaat bij hetzelfde GVW (Gross Vehicle Weight of Maximum Totaal Gewicht), dus ten koste van het laadvermogen. Ook kan de extra cardanas en het differentieel inbouwruimte vragen, wat ten koste kan gaan van de binnenruimte. Is er aangepaste vering voor meer bodemvrijheid, dan krijg je ook een verhoogde instap. Dat kan lastig zijn. Sommige 4x4’s zijn bovendien voorzien van all-terrain-banden, die meer lawaai maken op het asfalt.

Een 4x4 heeft meer onderdelen, soms andere vering, andere motorisatie en een uitgebreidere uitrusting. Dat vertaalt zich in de kosten: Om te beginnen kan het ongeveer 5 tot 30% in aanschafprijs schelen. Een VW California met 4motion DSG-transmissie is bijvoorbeeld 4200 euro duurder dan een California met ‘gewone’ DSG-bak, op een basisprijs van 70.580 Euro. Heb je ook nog aangepaste vering een andere versnellingsbak en een zwaardere motor, dan zal kostenplaatje nog iets verder verschuiven: een Hymer ML-T kost standaard (vanaf) 135.000 euro, de Hymer ML-T CrossOver is vanaf 175.690 euro verkrijgbaar. Ook aan brandstof zal je wat meer kwijt zijn. Een 4x4-transmissie heeft meer gewicht en meer bewegende delen en dat betekent meer wrijving, dus meer brandstofverbruik. Een camper die hoger op de poten staat, heeft een groter frontaal oppervlak en dus meer luchtweerstand. Reken op 10 tot 20% meerverbruik ten opgezichte van een vergelijkbare 4x2, afhankelijk van de terreinomstandigheden. Dat uit zich dus ook in een hogere CO2-uitstoot en daarmee samenhangende belastingen. Reken ook op iets hogere onderhoudskosten: de olie in het extra differentieel zal bijvoorbeeld af en toe moeten worden ververst, automaten moeten gespoeld of ververst met vrij veel en vrij dure olie.

Een camper met vierwielaandrijving heeft ontegenzeggelijk voordelen. Of het nut heeft, hangt sterk af van je reisplannen en de omstandigheden waarin je de camper wilt gebruiken. Wil je de bergen in of ruigere gebieden opzoeken, dan heeft een 4x4 zeker zin. Ook in winterse omstandigheden biedt een 4x4 vele voordelen, maar er hangt wel een ander kostenplaatje aan, zowel bij aanschaf als in gebruik. Weeg dus zorgvuldig af wat past bij je reisstijl en behoeften. Of koop gewoon wat je mooi vindt, want je leeft maar één keer!