600 jaar universiteit in Leuven en Louvain-la-Neuve

De voorbije zeshonderd jaar is de universiteit grondig veranderd. ‘En uiteraard ook de stad zelf’, vertelt stadsgids Joris Celis, geboren en getogen Leuvenaar. ‘Zonder universiteit zou het er hier een beetje uitzien als in pakweg Tienen of Aarschot. Dat was zonder het ambitieuze stadsbestuur gerekend dat begin vijftiende eeuw ging lobbyen bij het Vaticaan, met de steun van de hertog van Brabant.’ Op 9 december 1425 vaardigde de paus een officiële bul uit die de oprichting van de katholieke universiteit bekrachtigde. Leuven is daarmee de oudste universiteit van de Lage Landen.

‘De ‘oude universiteit’ telde vier faculteiten: artes, canoniek recht, burgerlijk recht en geneeskunde. In 1432 kwam daar nog theologie bij. Het onderwijs vond plaats in de stedelijke lakenhal’, vertelt de gids voor een robuust middeleeuws gebouw. ‘In het begin vond hier tegelijk ook nog handel plaats, maar dat veroorzaakte uiteraard geluidsoverlast. Tegenwoordig zijn dit de kantoren van het universiteitsbestuur. Je kan er gewoon binnen lopen, niet om even goeiedag tegen de rector te zeggen, maar om het kleine museum te bezoeken, iets te kopen in de shop met merchandising van de KU Leuven of wat lekker warms te drinken in koffiebar KUp.’

‘De universiteit bepaalde gaandeweg meer en meer het uitzicht van de stad’, gaat Joris voort terwijl we de ene stop na de andere maken. In haast alle centrumstraten vind je ‘colleges’. ‘Dat waren studiehuizen voor studenten. Ze sliepen en aten er, en kregen er ook les. Vaak werden de colleges gebouwd met de steun van gulle schenkers. In sommige wonen nog altijd studenten, andere zijn verdwenen of kregen een andere functie. Haar middeleeuwse uitzicht is de stad verloren. Het historisch-architecturale beeld is hoofdzakelijk achttiende-eeuws.’

Leuvens weduwe

‘Het ‘unitaire’ karakter van de Leuvense universiteit, met Frans als overheersende communicatietaal, groeide in de jaren 60 uit tot een heikel punt. De voorzichtige vernederlandsing vanaf 1911, toen de eerste Nederlandstalige colleges werden gegeven, ontwikkelde zich tot een lastige politieke klip. Uiteindelijk werd de universiteit in twee zelfstandige zusteruniversiteiten opgedeeld: de Katholieke Universiteit Leuven (KUL) en de Université Catholique de Louvain (UCL).’

We kruipen op onze fiets en rijden naar Louvain-la-Neuve, waar de Franstaligen een gloednieuwe campus bouwden. We fietsen onder majestueuze eiken, door imposante beukenlanen en op holle wegen. Zeker in de winter baadt het Meerdaalwoud in een mysterieuze sfeer. Het landschap is glooiend, af en toe moeten we pittig trappen om de hellingen te beklimmen. Via schilderachtige dorpjes en een laatste stevige klim bereiken we Louvain-la-Neuve. ‘Al noemen sommigen het liever Louvain-la-Veuve’, grapt gids Christian Legrain.

Bijna geen enkel gebouw in LLN is ouder dan 50 jaar. ‘Toch vonden de ontwerpers inspiratie bij de middeleeuwse steden in Italië met hun pleinen, kleine straatjes en laagbouw. Het was de bedoeling dat de stad voor iedereen toegankelijk zou zijn. En dat heeft gewerkt. Senioren uit de ruime regio verkopen hun villa’s en kiezen voor een appartement in deze verkeersvrije stad. Het centrum is gebouwd op een reusachtige betonplaat, het auto- en treinverkeer rijdt eronder door. Om het regenwater op te vangen kwam er een meer van 7 hectare. Je kan eromheen wandelen langs het pad dat de naam Rêverie du promeneur solitaire kreeg.’