Conscience achterna

Jan Van Dyck, Benny Van Staeyen en Martine Eelen zijn drie bestuursleden van Pasar Zoersel en Kampeerclub Zuiderkempen; ze hebben duidelijk zin in de zomer én in de zomerwandelingen. Ze

staan me al op te wachten aan de rand van het Zoerselbos. ‘In de Regio Noord- en Voorkempen organiseren de Pasar-afdelingen een hele zomer lang wandelingen op woensdagavond’, vertelt Martine. Pasar Zoersel heeft de wandeling Conscience Achterna uitgewerkt. ‘Gebaseerd op de Lotelingenwandeling en gepersonaliseerd volgens de Pasarcriteria, waarbij wandelen en cultuur uiteraard centraal staan’, voegt voorzitter Jan eraan toe. Hij stippelde de wandeling uit en verdiepte zich in de historiek van het bos. ‘Ik vind het belangrijk om de deelnemers veel te kunnen vertellen, al heb ik soms de neiging te veel te vertellen’, knipoogt hij.

Het Boshuisje van De loteling

Net voor we het bos induiken, houden we al even halt aan het Boshuisje. Dit gebouw werd pas gerestaureerd en huisvest nu een gezellige brasserie. ‘Hier vertelde de loteling zijn geschiedenis aan Hendrik Conscience’, lees ik op de gevel. ‘Dit was ooit het boswachtershuisje’, geeft Jan mee. ‘Nu is dit beschermd erfgoed. Naar alle waarschijnlijkheid situeerde Consciences verhaal De Loteling zich hier.’ De streek komt wel meer voor in Consciences boeken. De schrijver maakte veel omzwervingen in de Kempen en kende de streek goed. Recht tegenover het Boshuisje vind je het Bezoekerscentrum, als onthaalpoort voor het Zoerselbos. Het is gevestigd in het voormalig Kempens boerderijtje. Aan de hand van een permanente tentoonstelling kom je hier alles te weten over het Zoerselbos, van de geschiedenis tot de huidige natuurwaarden. ‘En hiernaast ligt een ‘boerentuin’, vol vergeten groenten’, vult Benny aan.

Boomkapelletje wordt kunst

Een mooi boomkapelletje siert de toegangsweg tot het bos. ’Ik weet niet hoe oud het is, maar het is alvast al te zien op heel oude foto’s van het Boshuisje’, vertelt Jan. Het kapelletje werd lange tijd verwaarloosd en rond 1970 volledig vernield. De Vrienden van het Zoerselbos namen het initiatief een nieuw kapelletje te laten maken. Daarvoor deden ze een beroep op kunstenaar Marc De Roover. Hij maakte het ontwerp en realiseerde dit kleine on(t)roerende erfgoedobject. ‘Verder op de wandeling zullen we nog een kapel van zijn hand tegenkomen.’ Jan maakt me nieuwsgierig. ‘Het is op het einde van de Berkemei, het kruispunt van belangrijke historische wegen. Het oorspronkelijke kapelletje verdween in de jaren ’70, maar Marc De Roover maakte ook hiervoor een ontwerp en werkte het uit. Helaas werd het in de jaren ’90 slachtoffer van vandalisme. Gelukkig lag het plan van het ontwerp nog ergens in een schuif en kon het boomkapelletje nagemaakt worden. Sinds vorig jaar hangt het weer prachtig aan de eik’, legt Jan uit. Hup, tijd om verder te stappen en ook dat stukje erfgoed straks te ontdekken!

De spuien: beschermde monumenten

We steken de Tappelbeek over en kruisen de Halse spui. ‘Die diende om de Hooidonkse Beemden te bevloeien en vruchtbaar te maken. Het doel was een hogere hooiopbrengst. In totaal zijn er vier spuien die sinds 1992 beschermd zijn als monument. Het zijn de Cisterciënzers, een kloosterorde uit de 12e eeuw, die deze vloeibeemden hebben ontwikkeld als landbouwsysteem’, vertelt Martine. Hoe het systeem dan juist werkt, vraag ik haar. ‘Via spuien zetten ze het hele gebied in de winter gecontroleerd onder water. Zie het als een soort natuurlijke bemesting van de hooilanden’, legt ze uit.

De ‘Coca-Colaverkaveling’

We bereiken de rand van het bos en daar doemt een villawijk op. Het Zoerselbos was oorspronkelijk groter, in totaal zo’n 800 hectare. In de jaren ’60 werd de verkaveling ‘Ten Bos’ gerealiseerd. De bedoeling was het bos verder te verkavelen, maar daar staken de Vrienden van het Zoerselbos met veel moeite een stokje voor. ‘De verkaveling zou naast heel wat woningen ook veel recreatie met onder andere een pretpark inhouden. Door de aanleg van de E34 was een Liechtensteinse vereniging geïnteresseerd in de ontwikkeling van het domein met de zandwinningsputten. Na een lange en soms harde strijd konden de Vrienden van het Zoerselbos de verdere uitbreiding tegenhouden. Kers op de taart was de definitieve bescherming als landschap in 1985’, geeft Jan mee. Vanwaar de naam Coca-Colaverkaveling in de volksmond? ‘De verkaveling werd georganiseerd door directie van Coca-Cola’, antwoordt de gids.

Revolutie zonder bomen

Wat verder komen we terecht in een deel van het bos met vooral dennen. ‘We zijn nu in het Schriekbos. Hier vond in 1718 de eerste grote dennenaanplant in de Kempen plaats. Het waren de paters Bernardijnen die de bedoeling hadden het hele Schriekbos om te zetten in naaldbos. Maar ze konden slechts 70 hectare realiseren omdat de Franse Revolutie een einde maakte aan hun plannen’, aldus Jan. 

Wil je zelf deze wandeling doen? Dat kan via de volgende knooppunten: 20 – 41 – 25 – 23 – 22 – 53 – 33 – 30 – 21 – 48 – 42 – 19 – 20