In het spoor van de goeroe

Soms moet je geluk hebben in het leven. Soms heeft een verborgen parel tussen de bergen een frisse kijk van buitenaf nodig om het tot vakantietopper te schoppen. Het Sloveense Bled heeft zijn faam te danken aan een behoorlijk exentrieke Zwitser die er halfweg de 19de eeuw neerstreek. Arnold Rikli was voorbestemd om de fabriek van zijn vader over te nemen, maar van de chemicaliën om leder te verven werd hij ziek. Op zoek naar rust en herstel streek hij neer in Bled. Zwemmen en bergwandelen maakten hem beter, vond hij, en dus ging hij lezen over en experimenteren met een meer natuurlijke levensstijl. Rikli leerde daaruit dat het stadsleven de mens danig parten speelde. Mensen leefden te veel binnen en hadden te weinig beweging. De stad was een oord van drukte en verderf, dat werkte op je zenuwstelsel en je ging er ook nog eens verkeerd van eten. Te pikant, te vet, te veel. Waar hebben we dat nog gehoord?

Twee jaar later had hij zijn eigen therapie klaar en ruilde Arnold de fabriek voor het volslagen onbekende Bled, want daar kon je in alle rust het roer omgooien. Rikli vatte zijn heilzame leer samen in één slogan: ‘Water is goed, lucht is beter, maar licht is nog het best van al’. En met dat licht bedoelde hij de zon. Dus moest je lichaam afwisselend worden blootgesteld aan water, lucht en zon. En bloot betekende ook bloot, of toch zo bloot mogelijk. Een los katoenen hemdje tot aan de knie voor vrouwen. Een lendendoekje voor de mannen. 

Kwam je bij hem kuren, dan bleef je in principe een maand. Of toch op zijn minst een week. Meteen kwam je terecht in een spartaans regime. Je sliep in een privé-hutje zonder voorwand, met zicht op het meer. Je stond om vijf uur op voor een luchtbad. Dat kon naakt liggend op je bed of wat zediger tegen glurende buren voor je hutje bij het water. Tegen zevenen kreeg je ontbijt. Wat brood, een halve liter melk, honing en een beetje jam. Daarna was het tijd om te zonnebaden. Wie last kreeg van barstende hoofdpijn of hartkloppingen kon een hoedje opzetten of verkoeling zoeken in de schaduw. Als het even kon sloeg je de lunch over, dat belastte de maag alleen maar. Na de middag was er tijd voor meer zon, voor wandelingen in de natuur, voor koude en warme wisselbaden om de bloedsomloop te stimuleren. ’s Avonds volgde een doorgaans vegetarisch diner en iedereen trok ten laatste tegen negenen naar zijn of haar brits bij het water.

Dat leek goedkoop, maar was het niet. Wie een maand bleef, betaalde zowat het halve jaarloon van een arbeider. Wilde je tennislessen, uitstapjes of occasioneel wat boter en een stukje chocolade, dan tikte de rekening aan. Dat daardoor al dat kuren vooral een buitenlandse elite aantrok, zette kwaad bloed bij de lokale bevolking. Om van al dat blootlopen nog te zwijgen. Dat Arnold Rikli na 52 jaar in Bled nog altijd weigerde een woord Sloveens te spreken, hielp evenmin.

Toch haalde de goegemeente uiteindelijk bakzeil. Rond 1870 kwam de trein naar Bled en daarmee een nieuw publiek dat gewoon een heilzame vakantie wilde in een gezonde omgeving. Pientere neringdoeners gingen zelf logies en arrangementen aanbieden, losjes geïnspireerd op Rikli’s ideeën. Deed de Eerste Wereldoorlog het kuuroord de das om, Bled zelf verging het beter. Met zijn idyllisch gelegen meer tussen de bergen, met zijn Mariakerk op een eilandje is het vandaag een hotspot. Dus strijken wij er neer, zedig gekleed en met makkelijke wandelschoenen voor een rondje van zes kilometer rond het meer. Makkelijk zat over het asfalt en we passeren langs een paar mooie locaties. De statige Villa Zlatorog lijkt zo weggelopen uit een Alpendorp. Straks helemaal gerestaureerd blijft het beschermde monument gereserveerd voor staatsaangelegenheden.

Aan het uiteinde van het meer lopen we langs een groot watersportcentrum waar je leert kanoën, windsurfen of suppen. Op de terugweg staan we stil bij Villa Bled, de residentie van ex-Joegoslaviës president Josip Tito, vandaag een luxehotel met een toprestaurant en wellnessbehandelingen. Sinds hij een meer onafhankelijke koers van de Sovjet-Unie ging varen verbleef Tito er vaak. Het was er niet alleen een indrukwekkende setting om wereldleiders en internationale gasten te ontvangen, dicht bij Italië en Oostenrijk kon hij zich snel uit de voeten maken als het misliep met zijn plannen.

Eenmaal rond genieten we van een terrasje en een Blejska kremna rezina, het lokale dessert met vanillepudding, slagroom en een korstje bladerdeeg bestrooid met bloemsuiker. Wereldberoemd zijn ze in Bled en best lekker bij de koffie. Af en toe zien we vanop de kade een pletnabootje met baldakijn tegen de zon richting eiland vertrekken. Daar nemen vaargasten de 99 treden naar het kerkje en mits een bijdrage in het offerblok mag je zelf de klok luiden en een wens doen. Een legende vertelt dat op een dag de kasteelheer van Bled door rovers werd overvallen en vermoord. Van puur verdriet om haar grote liefde nam zijn vrouw alle goud, zilver en juwelen bij elkaar om een klok te bekostigen voor de Mariakerk. Het klokgelui zou eenieder tot in der eeuwigheid herinneren aan het onfortuinlijke lot van haar geliefde. Helaas, eenmaal onderweg met de nieuwe klok naar het eiland brak een storm los. Het scheepje kapseisde, de klok zonk naar onbekende diepten. Maar wie goed luistert en stil is, kan in heldere nachten van heel diep in het meer die nobele klok horen luiden. Wie niet goed luistert moet zijn gelijk maar zelf aan de grote klok hangen, denk ik dan.

Sta je in Bled met één voet in het nationaal park van Triglav, op de oever van het Meer van Bohinj – een goed half uur verderop met de auto – sta je er middenin. We rijden door het charmante Stara Fužina, slaan brood en beleg in bij Ribčev Laz en zoeken een picknickplekje aan het water. Het blauw-groene water, gevoed door bergrivieren ligt er rimpelloos bij. Vanop een bank onder de sparren zie ik heel in de verte een stip naar me toe komen. Een eenzame kajakker komt langzaam maar zeker recht op me afgepeddeld. Eenmaal aan land trekt hij de stop uit zijn boot, rolt het rubber op en hijst het pak op zijn rug. Ietwat nors en wezenloos verdwijnt hij het bos in, roeispaan onder de arm.

Dan komen wolken over de bergkam heengerold en gaat mijn humeurbarometer mee de dieperik in. Aan het eind van het meer, richting Ukanc, nemen we tegen beter weten in de kabelbaan naar Vogel, 1.922 hoog een uitgelezen vertrekpunt voor wandelingen in het nationaal park en dé plek voor een zicht op de besneeuwde top van de Triglav, Sloveniës hoogste berg. Slecht weer bestaat niet, slechte kleding wel. Dus trekken we regenjassen en regenbroeken aan en zetten toch aan voor een wandeling balancerend op de boomgrens. Maar het is mistig en het miezert. De Triglav laat zich niet zien en zelfs het meer beneden zijn we kwijt. Sneller dan gedacht zoeven we met de kabelbaan terug naar beneden.

Als twintig minuten later opnieuw een waterzonnetje doorbreekt, kan ik me wel voor de kop slaan. Gelukkig is er een alternatief. Ook bij het meer wemelt het van de wandelpaden in de laaggelegen bossen. Eentje gaat er naar de waterval van Savica. Veel bezoekers vinden het de mooiste waterval van Slovenië, wat maakt dat we vier euro neertellen voor de toegang tot het pad. In ruil daarvoor volgt een mooie boswandeling over een breed aangelegd en goed onderhouden pad. Waar nodig met brede treden, want na elke regenbui ligt de route er gladjes bij. De waterval springt op 836 meter hoogte uit de wand van de Komarča en stort zich 78 meter diep naar beneden. Dat er een balkonnetje is gebouwd om veilig selfies te nemen voor het onstuimige water? Da’s in de prijs begrepen.

Een niet te missen wandeling in de buurt van Bled loopt door de Vintgarkloof, een van de meest bezochte plekken van heel Slovenië. We kunnen er met de auto naartoe tot op een paar honderd meter van de ingang. Maar liever trekken we een halve dag uit voor meer buitenlucht. Logeer je in Bled zelf, dan vertrekt er een tien kilometer lange wandeling van bij het meer. Omdat we in een kraaknette Bed & Breakfast in Zasip verblijven, een uithoek van de stad, vinden we een paar straten verder aansluiting bij een andere route. Alles bij elkaar goed voor zes kilometer stappen in een ruime cirkel rond de heuvel Hom. Een goede raad: loop de route in wijzerzin, want de kloof zelf kan je maar in één richting doorwandelen.

Laat ik me aanvankelijk leiden door een GPX-bestandje op de smartphone, nog voor we het gehucht Podhom bereiken kan de gsm in mijn broekzak. We zien gezinnen en koppels voor ons uitlopen. Gaandeweg komen meer wandelaars uit zijpaden en -straten het pad op. Dit begint aardig op een pelgrimage te lijken. Ik vraag me af hoe dat er in volle hoogseizoen uitziet. Als een kruistocht misschien?

Ook hier betalen we inkom om door de kloof te mogen. Mij stoort het doorgaans als natuurlijke rijkdommen een verdienmodel worden, maar als de opbrengst dient om het pad te onderhouden, knijp ik een oogje dicht. Zonder investering zou er niet eens een pad zijn. 

Nauwelijks zijn we vertrokken of het pad kronkelt tegen de rotswand, de rivier beneden ons. De kloof is door de Radovna eeuwenlang tot 250 meter diep uitgesneden in de kalksteenrotsen. Het water stroomt sneller dan we kunnen volgen voor ons uit, draait zich in bochten, zoekend naar de minste weerstand. Soms lopen we over een houten brugpad naar de tegenoverliggende rotswand terwijl de rivier zich even inhoudt in een diep uitgesleten kolkgat. Om dan hals over kop voort te hollen, genadeloos bruisend alsof ze een eind te laat is voor een dringende afspraak. Om achterblijvers maalt de Radovna niet en glashelder sleurt ze al wat loszit met zich mee. Om nog te zwijgen van het bij momenten oorverdovende lawaai van al dat watergeweld.

Hier kan je niet anders dan onder de indruk zijn. Dus houden we regelmatig halt om deelnemers aan de pelgrimage voor te laten en zelf stil te staan bij dat feest van licht en schaduw, van opspattend water en flonkerende spetters tussen steile wanden, wiegende takken en het eindeloos heldere groen van varens, mossen en natte bladeren. Ik hang over de ballustrade om de diepte te peilen in een poging dat onstuimige water te volgen, een idee te krijgen van de snelheid van de rivier, de beukende krachten tegen de rots. Om alleen maar vast te stellen dat ik vergeet te ademen en dat mijn hart van opwinding sneller slaat. Ik roep en word niet gehoord. Maar da’s niet erg. Aan het eind van dat 1.600 meter lange wildwateravontuur groet de Šum waterval eenieder ten afscheid. De Radovna stort zich naar beneden met een diepe buiging. Alsof ze nog een laatste keer zegt: ‘Kijk eens wat ik kan.’

We hebben goed gekozen. Veel bezoekers moeten terug richting parking. Wij dalen af door het bos naar het idyllische, ommuurde Catharinakerkje waar wilde lentebloemen bloeien naast de toegangspoort, naar het stille Zasip met zijn verzorgde moestuinen en boomgaarden. Een vrouw krast met een mesje het gras van tussen de stoepstenen. In de schaduw van een paar bomen speelt een lokale fanfare vrolijke liedjes voor de vijftigste huwelijksverjaardag van een stel oudere dorpelingen. Op lange schragen met een hagelwit papieren tafelkleed staat het feestmaal al klaar. Dichter bij Arcadië geraken we niet.

Met 840 km² is het Nationaal Park Triglav het enige Sloveense natuurpark, maar wel een van Europa’s oudste. In 1924 was er al sprake van een beschermd natuurpark in de Julische Alpen. Met centraal de Triglav, met 2.864 meter Sloveniës hoogste berg, kreeg het zijn definitieve naam in de jaren zestig. Gelet op zijn uitzonderlijke waarde wordt er veel belang gehecht aan de instandhouding van het ecosysteem, de diversiteit van het landschap en het cultureel erfgoed. Acht gemeenten maken deel uit van het nationaal park, waaronder Bled en Bohinj. Met respect voor de natuur is het park uiteraard toegankelijk voor bezoekers. Vooral wandelaars vinden er een netwerk met eindeloos veel routes en paden, van makkelijk tot flink uitdagend. Ze zijn allemaal terug te vinden op en te downloaden van de website van het park. 

tnp.si/en

De Romeinen wisten er al weg mee, koningen en edelen lieten het zich graag welgevallen. Een zalig bad, een massage of een sauna op zijn tijd, Slovenië heeft van oudsher heel wat thermale baden. Dat heeft het te danken aan zijn vele bronnen, van de Julische Alpen tot de Middellandse Zee. Nu eens ga je voor een dagje relaxen en ontstressen, dan weer kies je voor een weekendje waterpret met de kinderen. Veertien erkende thermaalbaden bieden ook specifieke, heilzame therapieën aan. Zo baad je in Therme 3000 in warm en zwart water, goed tegen reuma en psoriasis. In Therme Olimia staat alles in het teken van ontspanning en selfness of zelfzorg. De bron van Rogaška Slatina zou door het hoefgetrappel van Pegasus zelf zijn geopend. Vandaag werkt het water heilzaam bij maag-darmproblemen. Het Rikli Balance Hotel in Bled zit niet mee in de groep thermale baden bij gebrek aan medische staf. Het heeft wel arrangementen met massages, een wellnessaanbod en maaltijden geïnspireerd op Arnold Rikli’s ideeën.

slovenia-spa.si en sava-hotels-resorts.com