In het spoor van het EK

Berto en Jean-Pierre zijn twee van de in totaal zes Greeters, die Hasselt telt. ‘Greeters zijn Hasselaars die op vrijwillige basis groepjes van maximaal 6 bezoekers door onze stad gidsen’, legt Berto uit. ‘Hier in Hasselt zijn we net voor de coronaperiode met de Greeters begonnen. Maar het is een internationaal concept, dat is ontstaan in New York. Lynn Brooks vond in de jaren negentig dat haar stad al te vaak negatief in het nieuws kwam, waarna ze bezoekers is beginnen rond te leiden en de Big Apple Greeters heeft opgericht. Andere landen volgden en in bijvoorbeeld Frankrijk en Duitsland zijn er veel Greeters actief. In België vind je de Greeters op een twaalftal plaatsen, hier in Limburg is Hasselt de enige stad met een kern Greeters. Ik vind het heel plezant om te doen. We brengen mensen samen en verbinden, want daar draait het uiteindelijk om.’

In Hasselt verzorgen de Greeters zowel wandelingen als fietstochten, maar geen enkele tocht is identiek. Een tocht van pakweg 2 à 3 uur evolueert volgens de persoonlijkheid van de Greeter, de interesses van de bezoekers en de interactie tussen Greeter en bezoekers. Ons bezoek in de aanloop naar het EK wielrennen is meer gericht op de groene omgeving rond de stad, maar net als de renners maken we een rondje door het centrum van Hasselt. Onze verkenning start met een korte passage door een bijna 100 jaar oude tuinwijk. ‘Al die bakstenen huizen dateren van kort na de Eerste Wereldoorlog’, vertelt Berto. ‘Er was een grote nood aan woningen en naar Engels model ontstond toen deze tuinwijk. Voor die dagen waren de huizen bijzonder modern met allemaal een voorkamer, een badkamer en een tuintje. Koning Albert I is de tuinwijk hier destijds zelfs komen inhuldigen.’

Twee straten verderop bereiken we de Kanaalkom, die de voorbije jaren helemaal is getransformeerd. Aanvankelijk was dit een industrie- en havengebied, waarna eind 20ste eeuw het tijdperk van grote discotheken als Dockside en Versuz volgde. Intussen is het een wijk met een rist woonblokken bekroond door luxueuze lofts en ruim twee jaar geleden opende er met Quartier Bleu een horecakade en winkels. ‘Aanvankelijk was er geen goede aansluiting van de Kanaalkom naar de historische binnenstad’, weet Jean-Pierre. ‘Dat zorgde voor een wat desolate sfeer in dit nieuwe stadsdeel. Pas toen de goedkope parking onder Quartier Bleu bekender werd, is het alsmaar drukker geworden. Sinds kort is Quartier Bleu een van de belangrijkste poorten tot Hasselt. De voorbije weken vonden er heel wat evenementen en concerten plaats. Hasselt komt hier helemaal tot leven.’ 

Recht tegenover de Kanaalkom, aan de binnenkant van de Groene Boulevard, vind je het Modemuseum. In een oud kloostergebouw, maar is dankzij de mediagenieke tentoonstellingen is het uitgegroeid tot een van de hipste Limburgse musea. Een bezoek aan het Modemuseum sparen we op voor een regenachtige dag en we vervolgen onze route op de Groene Boulevard tot aan de oude gevangenis van Hasselt. Berto gidst er ons even in rond en kan zo laten zien hoe de stervormige structuur van de gevangenis bij de transformatie tot universiteitsgebouw behouden is gebleven. In een van de vleugels zijn de voormalige gevangeniscellen stijlvol omgevormd tot studieruimtes. ‘De studeertafels hebben de grootte van de oude gevangenisbedden’, weet Berto. ‘Er is hier bij de renovatie heel bewust geopteerd voor glazen deuren, zodat studenten zich niet zouden laten inspireren tot veel plezantere zaken dan studeren...’Bij het verlaten van de oude gevangenis toont Berto ons nog een detail in het traliewerk aan de gevel: een miniatuurfietser in zwarte outfit. Wie of wat het moet voorstellen, is niet bekend. En met het EK in aantocht, hopen de Greeters er op dat dit kleine mysterie op twee wielen eindelijk ontrafeld wordt.  

Een veel opvallendere toeristische stop voor wie Hasselt aandoet, is het Jenevermuseum. ‘Met bezoekers fiets of wandel ik altijd de binnenkoer op’, vertelt Berto, die met iedere tussenstop zichtbaar meer op dreef geraakt. ‘Net als speculaas geeft ook jenever smaak aan Hasselt. Het museum biedt een goed overzicht van hoe jenever wordt gestookt en hoe er zich een economische kringloop rond ontwikkelde: van graan tot grondontginning. En tijdens de Jeneverfeesten in oktober is het gratis toegankelijk. Dat weekend staat de stad op haar kop!’ 

Net naast het Jenevermuseum zijn onlangs de renovatiewerken aan het Hasseltse Begijnhof van start gegaan. Er is al een doorgang naar de tuin gemaakt, het poortgebouw transformeert tot een universiteitscampus voor de faculteit architectuur, en een 28 meter hoge panoramatoren zal de tijdens de Tweede Wereldoorlog platgebombardeerde kerktoren compenseren. Volgend jaar zouden de werken afgerond moeten zijn. 

Na kriskras door de historische binnenstad te hebben gefietst, komen we op het weidse Kolonel Dusaertplein eindelijk een publieke aankondiging van het EK wielrennen tegen: een aftelklok met daarnaast een container, waarin twee fietsen staan opgeteld om tijdens het trappen energie op te wekken. De twee Greeters geven fotograaf Jeroen en mij de kans om ons conditiepeil te testen. En dus vliegen we erin! Gedurende een halve minuut gaan we allebei voluit, maar nog voor we aan 300 watt vermogen zitten, treedt de verzuring op. Neen, op de Europese titel maken we dit jaar geen schijn van kans. Dus dan maar verder aan een gezapig tempo in de richting van enkele fietstunnels, die bekendstaan als de Hall of Fame van de streetart in Hasselt. ‘Op deze graffitimuren mag iedereen volledig legaal komen experimenteren’, weet Berto. ‘Streetart leeft in onze stad. Tijdens een van onze thematische Greeters-tochten doen we alleen maar muurschilderingen aan. Mensen staan versteld van de streetart, die ze hier in Hasselt kunnen bewonderen. Elke lente vindt ook een streetartfestival plaats: Easterjam Hasselt.’  

Een volgend oriëntatiepunt op ons traject is het Kapermolenpark, waar het op een zonnige zomerdag lijkt alsof iedereen met de fiets naar dit populaire openluchtzwembad is gekomen. Aan de rand van Kapermolen fietsen we dan weer voorbij aan misschien wel de drukst bezochte attractie van Hasselt: de Japanse tuin. ‘Het is echt verrassend hoeveel bezoekers speciaal voor de Japanse tuin naar Hasselt komen’, benadrukt Berto. ‘Vooral als de kerselaars in bloei staan in de loop van de lente, is de tuin op haar mooist. Sinds vorig jaar merken we een stijgende belangstelling vanuit Wallonië voor een van de grootste Japanse tuinen in Europa.’ En een interessante nieuwigheid voor wie een camper heeft: net naast de Japanse tuin is de voorbije lente een camperterrein aangelegd met water, wifi en andere faciliteiten. En het historische centrum van Hasselt ligt op slechts 1 km.     

Vanaf de Japanse Tuin beslissen we om het fietsknooppuntennetwerk te volgen in de richting van Bokrijk. ‘Die fietsknooppunten zijn een Limburgse uitvinding’, klinkt het fier bij Jean-Pierre. ‘Het is bedacht door oud-mijningenieur Hugo Bollen, die in zijn vrije tijd een fervente fietser was. Hij heeft de manier, waarmee de mijnwerkers zich ondergronds oriënteerden, toegepast om je weg terug te vinden tijdens fietstochten door onze provincie. Intussen is het systeem ingeburgerd in heel het land en de buurlanden volgen.’

Algauw bereiken we het Albertkanaal, waar aan het sluizencomplex van Godsheide ruim twee jaar geleden de fietsbrug ‘De Langeman’ is ingehuldigd. Niet alleen voor recreatieve fietsers zorgt die nieuwe verbinding voor een vlotte en veilige oversteek van het kanaal, ook wie zich met de fiets naar school of werk begeeft, wint tijd. De Langeman is onderdeel van de fietssnelwegen F 72 Hasselt-Maastricht en de F 702 Hasselt-Corda Campus. En je kan er van op aan dat De Langeman gebruikt wordt. Als wij er in de namiddag omstreeks 16u passeren, blijken we volgens de telpaal die dag respectievelijk fietsers nummer 1654,1655,1656 en 1657 te zijn.  

Onze passage over de brug betekent voor Jean-Pierre, die hier vlakbij in het Hasseltse gehucht Godsheide woont, ook de gelegenheid om kort de verdrinkingsramp van 1941 te vermelden: ‘Nadat aan het begin van de Tweede Wereldoorlog de brug van Godsheide was opgeblazen, verzorgde een veerboot het transport over het kanaal. Maar op een dag sloeg de veerboot om en 35 kinderen kwamen om het leven. Het grote publiek is die ramp intussen vergeten, maar de graven van de slachtoffers vind je nog op het kerkhof.’

Van Godsheide is het 5 km fietsen tot in Bokrijk, waar het openluchtmuseum nog altijd een van de grote Limburgse publiekstrekkers blijft. Historische gebouwen en bijhorende ambachten uit verschillende Vlaamse streken, van Haspengouw in Limburg tot West-Vlaanderen, bieden bezoekers inzicht in onze huidige gebruiken en tradities. Voorts zijn oude dierenrassen te bewonderen en is er aandacht voor groenerfgoed met onder meer vergeten groenten, hoogstambomen en een kruidentuin. En misschien ontmoet je wel Danira Boukhriss, die er af en toe opnames heeft voor het tv-programma De Repair Shop. 

Aan de achterkant van het domein van Bokrijk pauzeren we even op het terras van pop-up fietsbar Jozef, dat in het binnenhof van het museumdeel Oude stad ligt. Enkele historische gebouwen, waarvoor in de stad Antwerpen in de jaren zestig van vorige eeuw geen plaats meer was, zijn hier heropgebouwd. Het is best verrassend om in het midden van het Limburgse groen een stukje historisch Antwerpen herrezen te zien en het lijkt wel alsof we op een filmset van ons terrasje genieten.  

Meteen na de pauze volgt een van de hoogtepunten van onze tocht: het fietsen door het water. Bij het naderen van dit fietspad, dat over een afstand van 200 meter dwars door een vijver loopt, wordt ook Greeter Berto bijzonder enthousiast: ‘Zijn we hier alleen vandaag? Dat kan toch niet waar zijn? ‘It’s amazing’, zouden Amerikanen nu roepen. Fietsen door het water haalde enkele jaren gelden trouwens het internationaal gerenommeerde Time Magazine als een van de 100 attracties om in je leven te bezoeken. En wij hebben de plek vandaag zowaar voor ons helemaal alleen! Dat heb ik echt nog nooit meegemaakt. Fantastisch, dit is een uniek moment.’ 

Zonder andere fietsers of wandelaars kunnen we zelfs ongegeneerd drie keer door het smalle pad door het water fietsen, wat de ervaring alleen maar intenser maakt. Door de populariteit van de plek is het op sommige dagen te druk, waardoor er zelfs verkeersbegeleiders ingeschakeld worden. Het gevolg is dan dat fietsers op die momenten ontgoocheld en gefrustreerd reageren op dit zo gerenommeerde fietsproject. Intussen zijn er in Limburg nog wel meer opvallende initiatieven voor fietsers bijgekomen, zoals ‘Fietsen door de bomen’ en ‘Fietsen door de heide’. 

Ons traject loopt na de passage door het water een hele tijd langs de natuurreservaten van Molenheide en De Teut met afwisselend bos- en heidegebied onderweg. Daarna fietsen we gedurende een aantal kilometer in de richting van het circuit van Zolder, waar alle wedstrijden van het EK wielrennen van start zullen gaan.     

Bij het bereiken van knooppunt 301 beslissen we op aanraden van Berto om weer naar Hasselt af te buigen. Het wordt al snel duidelijk, waarom hij net dit traject aanraadde. We komen terecht in het vijvergebied van de Wijers, waar de stilte ons overvalt en we alleen nog het fluiten en het sjilpen van vogels horen. Bovenop de uitkijktoren van Wijvenheide volgt nog een verbluffend panorama, terwijl de zonsondergang zich stilaan begint in te zetten. Wow, dit is topnatuur in ons eigen Vlaanderen! 

En de streek rond Hasselt blijft ons verrassen. Weer aan de overkant van het Albertkanaal, in de Hasseltse deelgemeente Kuringen, leiden Jean-Pierre en Berto ons tot aan de abdij van Herkenrode. ‘Waar kunt ge d’er hier ene scheppen?’ vraagt een dorstige wandelaar aan ons, al valt er heus wel meer te beleven dan een gezellige bar met groot terras. Bij het binnenwandelen van het bezoekerscentrum botsen we op de abdis, al blijkt die dan weer een verklede gids te zijn. Gelukkig zorgt Paul Lambrechts, directeur van de abdij van Herkenrode, voor de juiste omkadering:  ‘Eeuwenlang was Herkenrode een klooster voor cisterciënzerinnen. Het klooster is ontstaan in de middelleeuwen als een tegenbeweging tegen een Kerk met te veel luxe. Maar die bescheidenheid ebde geleidelijk aan weg bij de toenmalige zusters. Het complex werd almaar groter en de abdissenresidentie kreeg de allure van een paleis. En er waren nog ambitieuzere bouwplannen, al zijn die nooit uitgevoerd.’ 

Na de Franse Revolutie is het klooster opgeheven, waarna het gebouw in de loop van de 19de eeuw sterk aftakelde. De voorbije decennia heeft de site van Herkenrode geleidelijk aan weer een nieuwe invulling gekregen met o.a. een bezoekerscentrum in de voormalige abdijhoeve. ‘We houden ons aan het DNA van de locatie’, vertelt een bevlogen Lambrechts. ‘De abdij had in het verleden 6 functies: spiritualiteit, gastvrijheid, kunst en cultuur, zorg voor mensen, logistiek en er werd collectief gewoond. Met al onze projecten proberen we binnen die functies te blijven, aangepast aan wat er vandaag leeft in de samenleving.’ 

Een nieuwe project, dat een enorme boost zal betekenen voor het aantal bezoekers aan Herkenrode, is de artistieke reconstructie van de afgebrande gotische kerk en de verdwenen kloostergangen. Een klein deeltje van het project is als smaakmaker al gerealiseerd en in de loop van volgend jaar volgt de afwerking. De architecten van deze ruimtelijke herinnering van het voormalige klooster zijn Arnout Van Vaerenbergh en Pieter-Jan Gijs, die we kennen van het fotogenieke doorkijkkerkje in Borgloon. Dankzij dit project zal Hasselt zich ook de komende jaren in de kijker kunnen fietsen, ook als de renners van het EK de finishlijn al lang overschreden hebben.