Op kroegentocht in Roeselare

Wie Roeselare wil ontdekken door van het ene charmante volkscafé naar het volgende te fietsen, hoeft het niet allemaal zelf uit te zoeken. De sympathieke mensen van de toeristische dienst kennen hun stad als het binnenste van hun koersbroek en hebben de 35 km lange Omloop der volkscafés netjes uitgestippeld. We krijgen een handzame brochure mee en een nog handiger parcourskaartje om rond ons fietsstuur te hangen. Daarop zijn de fietsknooppunten aangeduid, zodat verdwalen geen optie is. Ook niet na uitgebreid cafébezoek. 

Maar voor we aan de toog gaan hangen, verdiepen we ons eerst in de fietscultuur bij KOERS. Dat knappe museum van de wielersport zit in de oude brandweerkazerne, die liefdevol gerestaureerd werd met behoud van de authentieke elementen die het pand zo bijzonder maken. Een passend begin voor een ontdekkingstocht die draait rond levend cultureel erfgoed (of je dat erfgoed nu kan drinken of erin rondwandelen).

Het museum pakt uit met de liefde tussen Roeselare en de koers, en die liefde is duidelijk niet van gisteren. Dit is Vlaamse wielercultuur op zijn best: fris, kleurrijk en meeslepend. Pakkend, dat ook, zeker het deel van de expo dat aan Jean-Pierre ‘Jempi’ Monseré gewijd is. Bij het binnenkomen van het museum zagen we zijn beeld al staan, deze tragische wielerheld die op jonge leeftijd tijdens een kermiskoers om het leven kwam. 

Mijlpalen uit het korte maar opmerkelijke leven van de renner vertellen het verhaal van een gedreven sportman. Van zijn eerste fietsje en zijn schoolrapporten tot wielertruitjes en het stuur van de fiets waarmee hij in 1971 op amper 21-jarige leeftijd aan zijn einde kwam. Alles wat in de museumkasten te zien is, werd gedoneerd door zijn familie. Koude rillingen overvallen je bij het bekijken van de persoonlijke spullen van de getalenteerde koereur, die het een jaar voor zijn dood tot wereldkampioen had geschopt.

Karnemelkstampers

Gelukkig zijn er ook minder verdrietige verhalen over de koers. Zo is er de bijna 200 jaar lange evolutie van het alom geliefde stalen ros, te beginnen bij de stijlvolle houten versie tot de meest gestroomlijnde ultralichte koersfiets. Met een collectie van maar liefst 300 fietsen weet het museum dit erfgoed terecht in de spots te zetten. Ook de flitsende koerstruien en blinkende trofeeën van kampioenen uit een ver en dichtbij verleden doen breed glimlachen. En geven zin om zelf in het zadel te klimmen. Maar voor we dat doen, gaan we de nodige energie tanken in het KOERSkaffee.

Dat museumcafé tapt frisse pintjes en serveert een klassieke grootmoederskeuken, met usual suspects als stoofvlees met Rodenbach, vol-au-vent en de typisch West-Vlaamse karnemelkstampers, aardappelpuree met botermelk en garnalen. Eigenaar Sharon vindt het belangrijk dat het café voor iedereen toegankelijk is en ziet dat ook terug in haar cliënteel. ‘We krijgen veel gezinnen over de vloer, maar ook oudere mensen én jongeren, iedereen voelt zich hier welkom. Horeca is toch een soort roeping, je hebt veel liefde voor dit beroep nodig, anders hou je het niet vol.’

Met een stevige portie karnemelkstampers achter de kiezen springen we op onze elektrische fietsen. Het systeem van knooppunten leidt ons soepel door het centrum, richting onze volgende stop: het Foederhuis van brouwerij Rodenbach. Daar rijpt het plaatselijk bier in eiken vaten uit de Elzas, waarvan de natuurlijk aanwezige bacterieën een tweede spontane gisting op gang brengen. Het sfeervolle brouwerijcafé heeft ‘gewone’ stoelen en tafels ter beschikking, maar waarom zou je daar gaan zitten als je ook tussen de vaten met het roodbruine goud kan plaatsnemen? 

De brouwerij werd gesticht in 1821 door de uit Duitsland afkomstige familie Rodenbach. Het rijpingsproces op foeders, zoals de eikenhouten vaten genoemd worden, is te danken aan Eugène Rodenbach. Vroeger waren de foederzalen alleen toegankelijk voor de brouwmeester, maar sinds kort zijn ook bezoekers er welkom. Het rijpende bier heeft baat bij frisse temperaturen dus houden we onze jassen aan, opgewarmd door de attente bediening en de verrassend interessante smaken. We proeven van Rodenbach Grand Cru, een friszuur bier dat 18 maanden gerijpt heeft,  Rodenbach Vintage 2022 met twee jaar rijping achter de rug en Rodenbach Alexander, een kriekenbier gemaakt op basis van grand cru.

Moesten de bakstenen muren hier oren hebben, ze zouden een boekje open kunnen doen over wat er zoal gaande is in de 294 houten vaten, waarvan sommigen maar liefst 150 jaar oud zijn. Het is de moeite om dit beschermd industrieel erfgoed van dichtbij te ontdekken. Elke werkdag kan je trouwens om 14u aansluiten bij een rondleiding door de brouwerij, waarbij er uiteraard ook geproefd kan worden. 

De degustatie van het verfijnde gegiste goedje laat zijn sporen na, dus besluiten we een flink stuk te fietsen om weer een fris hoofd te krijgen. De route brengt ons langs woonwijken, industrie aan het kanaal Roeselare-Leie, prachtig doorleefde architectuur en buitenwijken afgewisseld met landelijke wegen en velden vol bloemkolen. Tegen de tijd dat we onze fiets parkeren bij café In d’Oude Glorie zijn we helemaal toe aan warme chocolademelk. 

De archetypische witte gordijntjes doen het beste vermoeden, maar eens binnen slaat het interieur ons toch nog met verstomming. Het is als een tijdcapsule die je zonder omwegen naar de schoonheid van vroeger dagen transporteert. Eigenaren Johan en Sylvie zijn duidelijk met veel toewijding te werk gegaan. Het café ziet eruit alsof de tijd hier zeventig jaar heeft stilgestaan, maar dat blijkt niet zo te zijn. In de jaren vijftig was dit nog café De Ruiter, maar nadien hielden twee ongetrouwde zussen jarenlang een textielwinkel open in het pand. Johan vertelt hoe de zussen model stonden voor Paulien en Paulette, de hoofdpersonages uit de gelijknamige langspeelfilm die zijn broer Lieven in 2001 maakte. Met een beetje verbeelding zie je Dora van der Groen en Ann Petersen hier zo een Rodenbach drinken aan de toog. 

‘Ik ben aan de overkant van de straat geboren’, zegt Johan, ‘waar mijn ouders toen café De Nieuwe Ruiter openhielden.’ Dat genetisch materiaal werd duidelijk doorgegeven want drie jaar geleden bouwden Johan en zijn vrouw de leegstaande textielwinkel opnieuw om tot café. Dat Johan al zijn hele leven vintage caféparafernalia verzamelt, kwam daarbij goed van pas. ‘Van de toog tot de lampjes en het behang, het moest kloppen. Alles is echt oud en heeft al eerder dienst gedaan. Het is bijna een verslaving’, bekent hij met een blik op zijn collectie heiligenbeeldjes. Tja, als een verslaving er zo gezellig uitziet, zijn wij blij dat we ervan mogen meegenieten. 

Flink opgewarmd zetten we koers naar het havengebied, niet ver van het kanaal, waar we ons laatste café van de dag bezoeken: het buitengewoon charmante Sanseveria. Daar staat Heidi aan het roer, die haar klanten ontvangt alsof ze bij haar thuis over de vloer komen. In een mum van tijd zit haar eetcafé vol met keuvelend volk van alle leeftijden. ‘Achter elke foto zit een verhaal’, zegt Heidi, wijzend op de muur naast de toog. Daar hangen beelden van klanten die hier ooit getrouwd zijn, bekende en onbekende bezoekers, gloriemomenten uit de koers. 

Mensen komen hier duidelijk voor de huiselijke, warme sfeer. ‘En voor de spaghetti en een glaasje picon’, vult Heidi aan. Ze kiest er bewust voor om geen wifi aan te bieden. ‘Ik wil dat mensen hier kunnen thuiskomen, dat ze zichzelf kunnen zijn. Dat gaat niet als ze allemaal op hun scherm zitten kijken.’ Af en toe komen kinderen naar de code van de wifi vragen, vertelt Heidi grinnikend. ‘Er is geen wifi, zeg ik dan. Tien minuutjes paniek, en dan beginnen ze te tekenen, te babbelen, spelletjes te spelen.’ En dat is niks gelogen, zien we rondom ons. De gezelligheid druipt hier van de gepatineerde muren. En ook die beroemde spaghetti mag er zijn. 

Vier cafés niet genoeg? Geen probleem, Roeselare neemt zijn levend erfgoed gelukkig heel serieus.

• Café De Tonne, Kerkplein 1, 8800 Roeselare
  
  Stemmig bruin café op de markt van deelgemeente Rumbeke
   
• Café De Gilde, Sint-Petrus en Paulusstraat 11, 8800 Roeselare
  
  Eet- en sfeercafé, met een kaart van Vlaamse klassiekers en Belgische bieren
   
• Café ’t Torentje, Oekensestraat 3, 8800 Roeselare
  
  Charmante stamkroeg in deelgemeente Rumbeke die al 20 jaar wordt uitgebaat door patron Ludo
   
• Zilverbergstatie, Oude Zilverbergstraat 30, 8800 Roeselare
  
  Patron Frans verwelkomt gasten aan de toog van zijn gemoedelijke café
   
• ’t Roodhuis, Bergstraat 4, 8800 Roeselare
  
  Een gezellige hoeve met terras, waar de kaart Belgisch kleurt