Wijn & wandelen: topcombinatie langs de Moselsteig

Wie er de eerste wijnstokken in de grond stopte, is niet bekend, maar het is zeker dat de Romeinen er in elk geval al aan wijnbouw deden. In de middeleeuwen beleefde de moezelwijn een boost, vooral dankzij de cisterciënzer monniken, die hun knowhow meebrachten uit Bourgondië. Na de Dertigjarige Oorlog bleven de meeste wijnbergen verwoest achter. Voor een opleving in de 18de eeuw zorgden de Trierse keurvorsten, die de teelt van riesling bevorderden en de kwaliteit van de wijn verbeterden. Maar in het midden van de 19de eeuw ging het opnieuw fout door de druifluis, die rond 1860 vanuit Noord-Amerika naar Europa kwam. Een nieuwe bloeitijd volgde aan het einde van de 19de eeuw, toen de steile hellingen van de Moezel de duurste witte wijnen ter wereld opleverden. In die tijd werden moezelwijnen gedronken door de vorstenhuizen van Engeland en Rusland en geserveerd in de toprestaurants van Berlijn en Parijs. De beste riesling van de Moezel was vijf keer zo duur als een topwijn uit Bourgondië. En de moezelstad Traben-Trarbach was na Bordeaux de belangrijkste wijnoverslagplaats.

Na de Tweede Wereldoorlog leidde de grote vraag naar fruitige witte wijn en de expansie van de wijnbouw in vlakke gebieden tot een enorme toename van de wijnproductie – ten koste van de kwaliteit. Het wijnbouwareaal groeide van 7.500 hectare in de late jaren 1950 tot 12.300 hectare in de vroege jaren 1990. Sindsdien is het wijnareaal weer sterk gedaald. Vandaag is de Moezel met 8.661 hectare de op vier na grootste Duitse wijnstreek.

De Moezel en haar zijrivieren hebben in het Rijnlandse Leisteenplateau diepe dalen uitgesleten, waardoor de streek ideale geologische en klimatologische voorwaarden biedt voor wijnbouw. Grote delen van de wijnstreek bestaan uit 400 miljoen jaar oude devoonleisteen. Elders komen zandsteen, schelpkalk, keuper, mergel en vulkanische gesteenten voor. Door de beschutte ligging heeft het dal van de Moezel ook een zeer mild klimaat.

De meeste wijngaarden liggen op steile hellingen: 40 procent geldt als Steillage, d.w.z. heeft een stijgingsgraad van 30 procent of meer, zodat de druiven meer zonlicht krijgen. De overdag door het gesteente geabsorbeerde warmte wordt ’s nachts doorgegeven aan de druiven. De Moezel is overigens het grootste gebied met steile wijnbergen ter wereld. De extreme steilte van de wijnbergen stelt echter zeer hoge eisen aan de wijnbouwer. De wijngaarden zijn dikwijls alleen bereikbaar via steile paden of per Monorack (monorail) en de druiven worden vaak met de hand geoogst.

In de 125 dorpen van het wijngebied zijn nog ongeveer 2.850 wijnboeren actief. Langs de Moezel (tussen Perl en Koblenz) en de benedenloop van de zijriviertjes Saar en Ruwer staan ca. 60 miljoen wijnstokken. 90 procent bestaat uit witte druiven. Een druivensoort die perfect is aangepast aan de lokale condities, is riesling. Deze laat rijpende, edele witte wijndruif, ook wel bekend als de ‘koning van de wijndruiven’ beslaat 62 procent van de wijngaarden. De druif werd wellicht meegebracht door kruisvaarders uit het huidige Libanon. De minerale, elegante rieslingwijnen van de Moezel behoren tot de beste witte wijnen ter wereld.

Elbling is een regionale bijzonderheid. Deze druivensoort, die vijf procent van de wijnbergen beslaat, is de oudste van Europa. Ze wordt al ruim 2.000 jaar geteeld, maar speelt alleen aan de bovenloop van de Moezel een rol van betekenis. Andere witte druivenrassen zijn müllerthurgau (rivaner), weißburgunder (pinot blanc) en grauburgunder (pinot gris). Blauwe druiven, zoals spätburgunder (pinot noir), dornfelder en regent, maken tien procent uit. De gemiddelde jaarproductie bedraagt 740.000 hectoliter. 

Boven, langs of tussen al deze prachtige wijnbergen kronkelt sinds 2014 een van de mooiste langeafstandswandelpaden van Duitsland. De 365 kilometer lange Moselsteig verbindt Perl (aan de Franse grens) met Koblenz, waar de Moezel in de Rijn uitmondt. 

www.visitmosel.de/wandern/moselsteig-etappen