Erfenissen van de Berlijnse Muur
De Muur is intussen al 34 jaar geleden gevallen, langer dan de 28 jaar dat ie rechtgestaan heeft. Logisch dat de Berlijners die onsmakelijke aflevering uit de geschiedenis van hun stad proberen te vergeten. Toch vind je her en der nog herinneringen uit die tijd. Zeker wanneer je de Mauerweg fietst, de 160 kilometer lange fietstocht langs de voormalige muur, bots je geregeld op de eigenaardigheden van een ooit verplicht gescheiden stad.
Om te beginnen enkele plekken die iedereen kent, zelfs als je nooit in Berlijn kwam. De East Side Gallery is de langste sectie intacte Muur, nu een openluchtkunstatelier van meer dan een kilometer waar je Sovjetleider Leonid Brezjnev speeksel kan zien uitwisselen met DDR-bons Erich Honecker. Ook Checkpoint Charlie behoeft weinig introductie. De beroemdste grenspost van de Berlijnse Muur is uitgegroeid tot het Times Square van Europa, zo’n kitscherig mierennest van toeristen dat Berlijners het Snackpoint Charlie noemen.
Als de Berlijners al niet op voorgaande plekken komen, dan zeker wel in het Mauerpark. Ooit niemandsland tussen west en oost, nu een ietwat anarchistisch park waar graffitikunstenaars de stiel leren en waar immer een festivalsfeertje hangt.
Bijleren over de Berlijns Muur? Rep je dan naar de Gedenkstätte Berliner Mauer aan de Bernauer Strasse. Een gratis museum, een gereconstrueerd stuk dodenstrook en honderden infoborden geven inzicht in de bouw van de muur, de bewaking ervan en de vele (al dan niet geslaagde) ontsnappingspogingen. Aangrijpend is het ‘venster van herinnering’, een stalen monument met portretten van ruim 130 mensen die stierven aan de muur - vooral jonge mannen, maar ook vrouwen en kinderen. Hier vind je ook een lang intact stuk Muur.
Aan de Bösebrucke ging de Muur in november 1989 voor het eerst open. Nu huist er een Lidl, weinig wijst erop dat hier geschiedenis werd geschreven - op een rij ter herinnering aangeplante kerselaars en enkele infoborden na. Al blijft het wel fijn om de beelden van de hereniging te zien, de jubelende gezichten van mensen die een stap zetten naar de vrijheid. De Bösebrucke is de officieuze startplaats van de Mauerweg.
In de jaren 80 liet een Turkse migrant zijn ogen vallen op een stukje Oost-Duitsland dat bij het bouwen van de Muur aan de verkeerde kant ervan was beland. Hij bouwde er een Baumhaus an der Mauer en teelde groenten op het stuk braakland. De Oost-Duitse Volkspolizei liet hem goeddeels met rust, behalve toen zijn zonnebloemen hoger dreigden te groeien dan de Muur. De Turk is intussen dood, zijn boomhut staat nog wel op de grens tussen Mitte en Kreuzberg.
Lees de volledige reportage over fietsen langs de Mauerweg in Pasar Fietsen van november 2023