Zin in Zwin

5 maart 2019

Marijn Follebout

9 minuten leestijd

Denk jij bij ‘Zwin’ meteen ‘vogelreservaat’? Het Zwin is inderdaad een bekend natuurpark aan zee, maar de Zwinstreek is ook een historische regio, véél groter dan het park. Volg reporter Marijn Follebout in deze streek die zich uitstrekt over België en Nederland, van Breskens tot Lissewege, van Sint-Laureins in het Meetjesland tot Zeebrugge.

reportage

Uitstappen en vakanties
Wandelen
Fietsen

Tussen Breskens en Lissewege ligt de historische Zwinregio. Waar in de middeleeuwen karvelen tot in Brugge zeilden, ligt nu een prachtig polderlandschap. En sinds vorig jaar kan je dat heerlijke landschap te voet verkennen met de Damse Vaartwandelroute en het wandelnetwerk Velden & Meersen ten oosten van Brugge. Perfect voor fervente stappers en vogelspotters, maar ook fijnproevers, kampeerders en jonge gezinnen zullen zot zijn van het Zwin.

In het Zwin Natuurpark strijken horden vogels neer op hun reis naar en van het zuiden. Maar eigenlijk is het park maar een speldenkopje op de kaart. De historische Zwinregio strekt zich uit over België en Nederland, van Breskens tot Lissewege, van Sint-Laureins in het Meetjesland tot Zeebrugge. Damme - het hart van de Zwinregio - is een prima uitvalsbasis om de streek te verkennen. We starten er onze dag met een heerlijk ontbijt bij Tante Marie in de Kerkstraat. Deze straat was vroeger een dwarsdijk (of dam) van de Zwingeul. Havenstad Damme heeft er haar naam aan te danken. Terwijl we de prachtige Natuurpuntwandeling rond de wallen van het stadje volgen, zien we op verschillende punten de inpolderingsdijken van weleer nog goed. Met een beetje verbeelding zie je in de weiden rond Damme de golven nog opspatten.
Veel vissersdorpjes en havenstadjes langs de Zwingeul zijn verdwenen, teloor gegaan door verzanding. Het centrum van Monnikenrede werd met de grond gelijk gemaakt bij de aanleg van het Napoleonkanaal (1810), bekend als de Damse Vaart. We beklimmen de Onze-Lieve-Vrouwekerk, vanwaar we een goed zicht hebben op hoe de Damse Vaart zich als een splijtzwam door de stad heeft geboord. De zevenpuntige omwalling werd bruusk doorbroken door de graafwerken. Het kanaal dat omzoomd wordt door een kathedraal van bomen heeft nooit economisch nut gehad. Met een huurfiets trappen we naar het Nederlandse Sluis, shoppingstad voor West-Vlamingen.
Onderweg passeren we resten van forten die dateren uit de Tachtigjarige Oorlog (1568 – 1648), de oorlog tussen de Spanjaarden en de Hollanders zeg maar. De grens met Nederland werd tijdens deze woelige periode getrokken.
In dit groene paradijs laden we onze batterijen helemaal op. Het is duidelijk waarom filmmakers hier in de jaren dertig zo gretig neerstreken. Het middeleeuwse decor ligt er nog tastbaar bij. Ook romanschrijvers lieten zich graag inspireren. Denk maar aan Charles De Coster met zijn Tijl Uilenspiegel. We leren alles over deze schalkse schelm in het Uilenspiegelmuseum in Damme.

De historische Zwinregio is rijk aan wandel- en fietspaden, erfgoed verpakt in topmusea, unieke natuur en fantastische uitzichten. Ben je een fietser, een fijnproever of zoek je vooral gezinsvriendelijke uitstappen? We presenteren zes keer Zwin, veelzijdiger dan je denkt.

Voor de fijnproever

Aan streekproducten geen gebrek in deze vruchtbare plattelandsregio. De IJshoeve in Vivenkapelle biedt in de zomermaanden een fors assortiment ambachtelijk hoeve-ijs in wel zeventig verschillende smaken. De hoeve ligt op een kruispunt van fietswegen. Kinderen leven er zich uit op het speelplein.
Oude Damse Weg 2A, Vivenkapelle (Damme). www.deijshoeve.be
Restaurant Siphon, midden in het groen langs de Damse Vaart, heeft zijn eigen microbrouwerij. Alle bieren hebben een link in hun naam met Damme. Je kan de brouwerij bezoeken en nadien een hapje eten in dit rustige kader. Vergeet niet te reserveren!
Damse Vaart – Oost 1, Damme. Info: 050 62 02 02 en www.siphon.be en www.siphonbrewing.be
Hippe koffiezaken als Pat’s Coffee in Oedelem verheffen koffie met taart tot kunst. Tijdens de week een ambachtelijke koffiebranderij, in het weekend een onvervalste tearoom met overheerlijke koffie.
Bruggestraat 191, Oedelem (Beernem).

Voor de fietser

Fijn voor fietsers? Volg de Damse Vaart vanuit Brugge tot in Sluis. Je fietst in het groen en bezoekt plekken waar de geschiedenis het landschap heeft gevormd, zoals het Fort van Beieren en de wallen rond Damme en Sluis. Dankzij het grensoverschrijdende knooppuntennetwerk kan je zelf je route uitstippelen.
Wij huurden onze fiets via Fietsverhuur Tijl & Nele, Jacob van Maerlantstraat 2, Damme. (www.tijlennele-damme.be). Je kan ook terecht bij Toerisme Damme, Jacob van Maerlantstraat 3. www.visitdamme.be
Onze favoriete route is de Maerlantfietsroute, genoemd naar de 13de-eeuwse dichter Jacob van Maerlant. Onderweg vanuit Damme tussen forten en schansen moet je ook zelf een vlot bedienen. Je fietst over oude schorren en drooggelegde polders. Onderschat de wind niet in de vlakke polders!
De Maerlantfietsroute (52 km) start op de markt van Damme en is bewegwijzerd met zeshoekige bordjes. Kaart (2 euro) via shop.westtoer.be.
De Riante Polderfietsroute laat je de ‘nattere’ polders ontdekken vanuit Heist en doet ook het fantastisch mooie Oostkerke aan.
Riante Polderfietsroute (46 km) start op het Heldenplein in Knokke-Heist en is bewegwijzerd met zeshoekige bordjes. Kaart (2 euro) via shop.westtoer.be.
De meeste fietsers starten hun route vanop de gratis parkings ‘Damme Oost’ of ‘Damme Zuid’. Als je meer aan de kust wil blijven, vertrek je het best op de betalende parking van het Zwin Natuurpark (altijd toegankelijk – 5 euro/dag). Ook in Sluis en Cadzand moet je voor de meeste parkings betalen.
Randparking Damme Oost, Oude Sluissedijk z/n en randparking Damme Zuid, Damse Vaart Zuid z/n, allebei in Damme.

Voor de wandelaar

Shutterstock

Van 3 kilometer tot 350 kilometer: de netwerken in de Zwinregio zijn uitgebreid, bewegwijzerd en voeren je langs heerlijke landschappen. De musea onderweg brengen het verhaal van de unieke natuur, het veelzijdige landschap, de woelige geschiedenis en het prachtige erfgoed van de regio. Trek wel stevige stappers aan: in de Zwinregio is de bodem vaak nat. De kanaaltjes in de polders kunnen niet alle water afvoeren.

Laarzen aan en wegwezen!
Een aanrader is een knooppuntwandeling (7,5 km) op het wandelnetwerk Velden en Meersen ten oosten van Brugge. Je stapt er door Gemene Weiden, weiden die van oudsher voor gemeenschappelijk gebruik zijn, wat uniek is in België. In Hoeve Hangerijn (zie verder) halen kinderen hun hart op met het vrij bezoek aan de stallen en de vele dieren die er leven.

Start: Assebroekse Meersen, Kerkdreef, Ver-Assebroek. Volg knooppunten: 44 – 43 – 42 – 41 – 40 – 48 – 47 – 21 – 22 – 11 – 10 – 8 – 9 – 24 – 23 – 46 – 45 – 44. Vlak en kindvriendelijk parcours. Kaart Velden en Meersen (6 euro) via shop.westtoer.be.
Volg de zeshoekige bordjes
De Zwinwandelroute (12 km) maakt een ommetje door de polders rond het Zwin Natuurpark. Onderweg passeer je door weiden met schapen en gallowayrunderen. Op bepaalde plekken voel je je bijna een indringer omdat je zo dicht op de huid van de trekvogels zit.

Start aan het Zwin Natuurpark. Kaart (2 euro) via shop.westtoer.be.

Tip! Deze wandeling is rolstoel- en buggyvriendelijk
De Erfgoedwandelroute Damme is 3,2 kilometer lang en bewegwijzerd met klinknagels in de stoep.
Start op de Markt van Damme. Kaart (2 euro) via shop.westtoer.be.
Op stap met Boerke
In Sint-Laureins kan je op stap met het strippersonage Boerke via suggestieroutes op het wandelnetwerk. Op stap met Boerke bestaat uit vier lusvormige wandelingen, variërend in afstand van 7,6 tot 13 km.
De box kost 6 euro en is verkrijgbaar via www.toerismemeetjesland.be.

Zwin voor gezinnen

Gaan je kinderen graag wandelen? De ideale startplaats voor een kindvriendelijke wandeling op het wandelnetwerk Velden en Meersen is aan Hoeve Hangerijn in Assebroek. Op deze boerderij mag je vrij overal een kijkje nemen. Een prikkelpad doet het omliggende natuurgebiedje aan. Vlakbij bevindt zich ook de iets grotere kinderboerderij De Zeven Torentjes waar je gemakkelijk een uurtje zoet bent.

*Hoeve Hangerijn, Gemeneweideweg – Zuid 113, Ver-Assebroek (Brugge). Info: 050 27 81 68 en www.ocmw-brugge.be/hoeve-hangerijn

* De Zeven Torentjes, Canadaring 41, Brugge. Info: 050 54 71 73 en www.brugge.be/kinderboerderij.

‘Nee, niet wandelen!’

Verspreidt zich een lichte paniek op de gezichten van je kinderen als je het over wandelroutes hebt? Misschien kunnen deze adressen hen wel motiveren:

In Zeebrugge kan je in het Seafront Maritiem Themapark een kijkje nemen in een Russische onderzeeër. Je ontdekt er hoe in alle vroegte de vis in een vismijn wordt verkocht, waar in de Noordzee wordt gevist en hoe het leven van vissers er vroeger uitzag.
Vismijnstraat 7, Brugge. Volwassenen betalen 13,5 euro. www.seafront.be
Nathalie Lycke houdt in Oedelem Nally’s Papegaaienopvang open. In dit asiel voor papegaaien sta je oog in oog met deze bijzondere dieren.
Bruggestraat 200a, Oedelem (Beernem). Volwassenen betalen 5 euro. Info: 0486 60 62 84 en www.nallyspapegaaienopvang.com
Lasergamen, bowling en een indoor kermis: word je in Sluis overvallen door regen, dan maakt een bezoek aan indoor pretpark Toversluis de dag weer goed.

Nieuwstraat 83A, Sluis.

De leukste campings van de streek

Wil je natuur afwisselen met stad? Vlak bij werelderfgoedstad Brugge ligt de mooi verzorgde camping Memling aan de rand van een bos.
Veltemweg 109, Brugge. www.brugescamping.be

Fan van stilte? In het piepkleine Hoeke, een deelgemeente van Damme, vind je een al even piepkleine camping midden in de polders.
Camping Hoeke, Damse Vaart – Oost 10, Damme. www.campinghoeke.be

Heb je graag véél ruimte? Boerderijcamping Oud-Heille in Aardenburg biedt 8.000 m² voor max. 15 kampeerplaatsen. Rust gegarandeerd! De kampeerweide is bovendien heel kindvriendelijk: er is zand (daar zijn zeker de kleinsten uren zoet mee) én er lopen konijntjes. Op deze werkende boerderij kan je trouwens ook nog échte koemelk proeven. Slow camping op z’n best.
Heilleweg 15, Sluis - www.hoevecampings.be

Surf naar www.campings-in-vlaanderen.be en www.vvvzeeland.nl voor nog meer adressen in de Zwinstreek.

Voer voor vogelspotters

Het Zwin Natuurpark is een internationale luchthaven voor vogels. In het betalende gedeelte van het park ontdek je er alles over in het bezoekerscentrum. De mooiste plek om het komen en gaan van honderden vogels te spotten, is aan de Haas van Flanagan, net buiten het reservaat. Je bereikt het kunstwerk door de zeedijk vanuit Knokke richting Nederland helemaal tot het uiterste punt te volgen. Waar in de Tweede Wereldoorlog de Duitse kustverdediging indrukwekkend stond te wezen, heb je nu een prachtig uitzicht op de Zwinvlakte.
Zwin Natuurpark, Graaf Leon Lippensdreef 8, Knokke-Heist. E-ticket volwassenen 10 euro, 12 euro op de dag zelf. Parking kost 5 euro. www.zwin.be
Uitkijkpunt aan Haas van Flanagan, Marguerite Yourcenarpad z/n, Knokke. Bereikbaar per fiets, te paard en te voet.

In De Kleyne Vlakte voor het Zwin Natuurpark grazen runderen het zilte gras kort. Ook hier landen vele groepen vogels om uit te rusten tijdens hun trektocht. De ooievaar, mascotte van het Zwin, houdt zich hier regelmatig op. Andere bekende reizigers zijn de aalscholvers, tureluurs en kluten. Kolganzen strijken er in grote formaties neer en vaak zie je er de kleurrijke bergeenden tussen waggelen.

In het Nederlandse deel van het Zwin kan je de vogelsensatie in het slikken- en schorrengebied enkel met een gids bezoeken. Het Zeeuws Landschap organiseert regelmatig begeleide tochten. In juli en augustus kan je elke donderdag om 10 uur aansluiten op een wandeling. Volwassenen betalen 4 euro. Er wordt meestal gestart aan infopunt ZAND, G. Van Hoekestraat 2, Retranchement (Sluis). Er is parking ter plaatse. De stranden en geulmonding van het Nederlandse Zwin zijn vrij toegankelijk.

Volgend Artikel

deel Artikel