Bierwandelen in Bohemen

’s Morgens hangt de mist in wollige slierten in de vallei. Merels en mezen geven een ochtendconcert en de eerste zonnestralen kleuren Zbiroh. Ik wandel het pad af naar beneden. De wijngaard van het kasteel is omheind om hem te beschermen tegen de everzwijnen. Die hebben wat verderop laten zien waartoe ze in één nacht in staat zijn. Het hele weiland is omgeploegd! Na het ontbijt gaan we op pad. Voor we aan het culinaire gedeelte van onze reis beginnen, eerst nog wat cultuur en wat lichaamsbeweging.

Kastelen zijn er in overvloed in Tsjechië. Door de centrale ligging was de regio in Europa een knooppunt voor handelsroutes. Dat zorgde voor de bouw van meer dan 2000 kastelen, burchten en paleizen. We stoppen bij de kasteelruïne van Točník. Het massieve kasteel ligt hoog op de heuvel, waar je een spectaculair zicht hebt over het Boheemse landschap. We lopen door de oude poorten, verdwalen in de vervallen gangen en proberen ons voor te stellen hoe het leven hier was in de 15de eeuw.

We zijn op bezoek bij de familiebrouwerij van de Matuška’s. Vader Martin en zoon Adam richtte in 2009 de brouwerij op. ‘We zijn klein begonnen in ons eigen vakantiehuisje’, legt Adam uit. ‘Met tweedehands spullen zijn we aan de slag gegaan om zo ons eerste bier te brouwen.’ Nu werken er 14 mensen voltijds voor Pivovar Matuška en brouwen ze maar liefst 600.000 liter per jaar. ‘Alles gebeurt hier nog met de hand’, gaat Adam verder wanneer hij ons de brouwerij laat zien.

 ‘We maken een dertigtal soorten bier per jaar. Willen jullie eens proeven van onze 10°?’ ‘Natuurlijk’, roepen we in koor en Adam haalt de glazen. Rechtstreeks uit de enorme brouwketel vult hij de glazen. ‘Na zdraví!’ En de glazen gaan in de lucht. Het is meteen raak. ‘Wat een lekker bier!’, zeg ik tegen Adam. ‘Dit bier is helemaal gemaakt van Tsjechische hop’, legt Adam verder uit. In het zaaltje boven de brouwerij staat nog een heel assortiment op ons te wachten. Tijdens de (heel erg uitgebreide) bierproeverij vertelt de jonge Matuška nog honderduit over de brouwerij. ‘We zijn natuurlijk al lang niet meer de enige microbrewery’, weet Adam. Ondertussen moeten het er honderden zijn. Van héél erg kleine brouwerijen met maar enkele biertjes, tot de grotere microbrouwerijen zoals die van de Matuška’s. ‘Ons doel is om exclusief te zijn, lekker bier te maken en te werken met lokale boeren’, legt Adam uit.

‘Bier is niet alleen lekker, het is ook goed voor je lichaam’, zo staat er in het reisprogramma geschreven. Wat zouden ze daar mee bedoelen? ‘Een bierbad heeft positieve effecten op je zenuwstelsel en bloedsomloop’, vertelt de dame van de bierspa Purkmistr brouwerij even later. Met z’n allen staan we wat ongemakkelijk naast elkaar te schuifelen. Onze kleren? Die moeten uit. En met alleen nog een handdoekje rond onze lenden gewikkeld, net als de Romeinen, volgen we braaf de instructies op. 

De bierbaden zijn al tot aan de rand gevuld. Een dunne witte schuimkraag drijft boven op het donkerbruine water. Alcohol zit er niet in, maar wel hopextracten. Een beetje aarzelend laat ik me zakken in het warme water. Niet slecht! De dame heeft ons op de borst gedrukt dat we ons zeker niet mogen douchen achteraf, ‘dan spoel je de helende werking zo weer weg.’ Dat wordt heel de avond naar bier ruiken, dus. Of het bierbad zo’n helende werking heeft als beloofd durf ik niet zeggen, maar de biertap naast het bad? Die was alvast een schot in de roos. 

De brouwerij Řevnice is wat je met recht en rede een microbrouwerij kan noemen. In het oude stationsgebouw hebben Votja en Roman, een student scheikunde en een student economie, een kleinere brouwerij uit de grond gestamp. ‘Je moet van alle markten thuis zijn als je een kleine brouwerij hebt’, vertelt Votja. Het installeren van de apparatuur, het chemische proces, de marketing, het bedenken van lekkere recepten: het komt allemaal aan bod. ‘Tachtig procent van wat we brouwen wordt hier bij ons in het café geconsumeerd’, aldus Votja. Wij zetten ons buiten op het terras. Votja komt met een grote plateau vol ijskoud bier aanzetten. ‘Dit is ons nieuwste bier, met gember en pompoen.’ Het klinkt als een heel vreemde combinatie, maar het is superlekker. ‘Na zdraví!’ En net op het moment dat de glazen weer in de lucht gaan, komt er ook een trein voorbij het oude stationnetje gereden.

Bierglazen staan niet bekend om hun elegante uitvoering. Maar bij Rückl Crystal is glas meer dan enkel een gebruiksvoorwerp om uit te drinken. Hier wordt al sinds 1846 fijn kristalglas geblazen en geslepen. We krijgen een toer doorheen het productieproces, van de oude houten mallen tot de loeihete ovens om glas te blazen. In de slijpzaal zijn een tiental mannen en vrouwen aan de slag. Ze kerven uiterst precies motieven in het kristal. Een van hen is Mádle Jaroslav, de winnaar van de World Cup Glass Cutting. Trots laat hij ons zijn winnend glazen ornament zien.

Bezoek je Pilsen, dan kan je bijna niet anders dan ook de brouwerij te bezoeken. Toegegeven, de kleine microbrouwers liggen ons wat beter en samen met een zwerm toeristen de brouwerij bezoeken is niet meteen wat wij in gedachten hadden, maar het blijft toch indrukwekkend om op de bakermat van de pils te staan. Als reactie op de slechte kwaliteit van hun bier besloten de Tsjechen in de 19de eeuw een nieuwe brouwerij op te richten. Als eerste brouwmeester maakte Joseph Groll op 5 oktober 1842 voor de eerste keer een blond bier, wat later de Pilsner genoemd werd.

Er is heel veel bier in Tsjechië, maar zijn ook nog andere overheerlijke dranken, zoals de Bohemia Sekt, de populairste schuimwijn van Tsjechië. We brengen een bezoek aan de fabriek waar ze al 80 jaar deze mousserende en stille wijnen maken. ‘Onze druiven komen uit het Zuid-Oosten van Tsjechië’, legt Eve uit.

 ‘Daar wordt de wijn geperst en per trein naar Pilsen gebracht.’ Vanuit het station loopt er een pijplijn tot in de kelders van de fabriek. ‘Zo komt de wijn hier terecht die we nodig hebben om de sprankelende wijn te maken.’ We kijken onze ogen uit. Zo ziet de productie van 16 miljoen flessen per jaar er dus uit. 300 werknemers houden alles nauwgezet in de gaten. Maar nog het meest zijn we onder de indruk van de Cuvée tank. Maar liefst één miljoen liter wijn ligt er opgeslagen, klaar voor gebruik om heerlijke Bohemia Sekt van te maken.