Thomas bouwt een bus (4): De eindsprint

Ken je dat gevoel? Het knagende besef dat een goede film bijna gedaan is en je wil absoluut niet dat de aftiteling in beeld komt? Precies daar zit ik nu in dit project. Volgens de planning zou mijn camper klaar moeten zijn, of toch bijna. Maar, spoiler alert: bij een zelfbouwproject krijg je nooit echt het gevoel dat je camper ‘af’ is. Er is altijd wel iets dat je nog wilt aanpassen, veranderen of, zoals een perfectionist het zou zeggen, ‘optimaliseren’. Het is alsof je een schilder bent die voortdurend met zijn penseel in de hand twijfelt over die ene laatste streek die alles perfect zou maken. Niet dat Sytze, het meesterbrein achter de Vantast en zijn bouwpakketten, het zo heeft bedoeld dat je eindeloos blijft knutselen. Hij heeft alles keurig en helder uitgelegd, maar de verleiding om er toch je eigen draai aan te geven is onweerstaanbaar.

Even terugspoelen naar waar we gebleven waren. De meubels zaten er bijna allemaal in, op de plafondkastjes na. En nee, ik hield me niet altijd strikt aan de regels van Sytze. Waarom zou ik in dit laatste deel ineens braaf worden? Ik wijk hier en daar af van de voorgeschreven uitvoering. Hoewel alles nu mooi samenkomt, is er altijd ruimte voor een beetje eigen interpretatie. Creativiteit is tenslotte de ziel van elk zelfbouwproject.

De plafondkasten waren de volgende stap. Ze passen wonderwel in de ruimte, maar laat je niet misleiden: het vastdraaien van de moeren is een prutswerkje. Na wat gemorrel zit alles op zijn plek. Ik monteer de elastieken die meegeleverd zijn pas nadat het kastje hangt, dat werkt voor mij handiger dan de voorgeschreven volgorde. Met dit laatste meubelstuk op zijn plaats is de laadruimte van de Fiat inmiddels getransformeerd tot een houten skelet dat nog aangekleed moet worden. De spanning bouwt op, letterlijk en figuurlijk, want de elektriciteitskabels moeten binnenkort aangesloten worden, en het geheel begint eindelijk op een echte camper te lijken.

Andere onderdelen zoals verlichting, stopcontacten en USB-laders worden geïnstalleerd. Ik plaats de meegeleverde dimbare LED-strips voor sfeervolle en energiezuinige verlichting. De leeslampjes en stopcontacten worden vastgeschroefd en de USB-poorten worden ook geplaatst. Sommige elementen koop je apart omdat ze niet in het pakket van Sytze zitten. Denk bijvoorbeeld aan de wasbak en de kookplaat — behoorlijk prijzige onderdelen, die een flinke hap nemen uit je budget. Ook de koelkast kost een stevige duit. De handleiding biedt duidelijke opties voor welk type koelkast het beste past, maar de uiteindelijke keuze blijft aan jou.

De installatie van de koelkast leek aanvankelijk eenvoudig: een houten latje eraan lijmen en dat vastzetten in de keukenkast met schroeven. Na een proefrit bleek echter dat de stevigheid van die constructie niet optimaal was. Daarom besluit ik een grotere plaat met meer contactoppervlak te gebruiken. Dat zorgt voor een stevigere bevestiging en herinnert me eraan dat er zelfs met een bouwpakket zoals dit altijd ruimte is voor verbetering. Eens een klusser, altijd een klusser. Zelfs met een zorgvuldig ontworpen set zoals die van Sytze… Als je nog nooit verder bent gekomen dan het indraaien van een schroef, is dit misschien niet het project voor jou. Maar met een beetje gezond verstand en geen twee linkerhanden kan iedereen dit aan. Ik ben het levende bewijs.

Bij de installatie van de wasbak en kookplaat gebruik ik siliconenkit om insijpelend water te voorkomen en alles stevig op zijn plaats te houden. Het kraantje wordt bevestigd en de watervoorziening wordt aangesloten. Sytze heeft gekozen voor een bidonsysteem, dat tijdens onze eerste trip goed functioneerde en ideaal is voor off-grid kamperen. De bidons voor schoon en vuil water passen netjes onder de kookplaat en dankzij de uitneembare bidons wordt het opslaan en lozen van water eenvoudig.

Comfort omvat meer dan alleen licht, elektriciteit en water. Voor een aangename zit- en slaapplek moeten matrassen en overtrekken worden gekozen of op maat gemaakt. Sytze heeft alles hiervoor voorzien, inclusief patronen voor de overtrekken en zelfs een gordijnoptie om het zitgedeelte van het slaapgedeelte te scheiden. Ik kies echter voor een praktische en betaalbare oplossing. Bij het lokale matrassenbedrijf Somnis in Lokeren laat ik voor een aantrekkelijke prijs matrassen op maat maken, compleet met bijpassende overtrekken. Het feit dat ze lokaal geproduceerd worden, maakt ze ook iets duurzamer. En je kan zelf de kleur van de stof kiezen. Handig en redelijk betaalbaar! Een die-hard doe-het-zelver zou dit natuurlijk zelf doen, maar voor mij was deze oplossing perfect.

Na de plaatsing van de kussens en matrassen komt er plots leven in de camper. Het is alsof je na een lange dag eindelijk in je bed stapt: alles voelt ineens compleet. Maar van slapen is voorlopig geen sprake. Integendeel! Het voelt alsof er plots 10.000 volt door mijn aderen stroomt, het pusht me om dit project eindelijk af te ronden.

Het is zover: tijd voor het spannendste en voor mij het moeilijkste stuk van de film. De elektriciteit! Dit is het punt waarop alles wat je hebt gebouwd, een ziel krijgt. Het is ook het punt waarop het serieus wordt, de fase waarin alles wat mis kan gaan, ook daadwerkelijk mis zál gaan. De eerder getrokken kabels wachten op hun aansluiting en geloof me, dit is niet zomaar een klusje. Het betreft het hart van je camper, het systeem dat alles aandrijft: van de verlichting en koelkast tot de waterpomp en USB-poorten.

We raadplegen de handleiding van Sytze, waarin een elektrisch schema als voorbeeld staat. Sytze adviseert om een expert te betrekken bij deze fase. Terecht, want het is behoorlijk complex. Met een uitgebreide uitleg over camper-elektrotechniek zou je een heel magazine kunnen vullen, maar hier volgt een poging om de kern uit te leggen.

De meeste camperaars weten wel dat hun camper zowel een 220 volt-systeem voor huishoudelijke apparaten als een 12 volt-systeem voor verlichting en andere functies heeft. Verlichting, een koelkast, een paar stopcontacten en USB-poorten… Het klinkt simpel, toch? Maar als je dieper in de wereld van camper-elektriciteit duikt, ontdek je al snel dat het veel complexer is. Neem bijvoorbeeld de acculader/inverter: dit apparaat zorgt ervoor dat je 220V-stroom van buitenaf kunt binnenhalen, maar dat is nog niet alles. Wanneer je je camper aansluit op een netstroomvoorziening, zoals op een camping of bij iemand thuis, zorgt de acculader ervoor dat de energie van het stroomnet wordt omgezet en opgeslagen in je batterijen. Dit betekent dat je later, als je off-grid bent, nog steeds van elektriciteit kan genieten.

Daarnaast doet de inverter meer dan alleen het opladen van je batterijen. Het apparaat zet de opgeslagen energie in je batterijen om naar 220V wisselstroom, waardoor je ook onderweg gewone huishoudelijke apparaten kan gebruiken. Denk hierbij aan je laptop, je televisie of zelfs je magnetron. Zo hoef je niet in te boeten op comfort, zelfs als je ver van een externe stroombron verwijderd bent.

De acculader/inverter is dus een essentieel onderdeel voor zowel het opladen van je batterijen als het mogelijk maken van 220V-gebruik, waar je ook bent. Het is een van die cruciale systemen die ervoor zorgen dat je camper niet alleen een voertuig, maar ook echt een mobiel huis is.

Naast de acculader/inverter is er ook een aparte acculader voor de leefbatterij. De motorbatterij houdt je camper rijdend, terwijl de leefbatterij zorgt voor de stroomvoorziening van het interieur —denk aan verlichting, waterpompen en die oh-zo-belangrijke koelkast. Voor wie het avontuur opzoekt en van plan is off-grid te leven, zijn zonnepanelen onmisbaar. Maar zonnepanelen alleen zijn niet voldoende; je hebt ook een charge controller nodig om te voorkomen dat de batterijen overladen of beschadigd raken. Die charge controller reguleert de energie die van de zonnepanelen naar de batterijen stroomt, zodat alles soepel en veilig verloopt.

Alles wordt beveiligd door een zekeringkast, die kortsluiting voorkomt — een van de grootste gevaren in elk elektrisch systeem, vooral in de beperkte ruimte van een camper. Verdeelstrips voor rood en zwart zorgen ervoor dat je kabels netjes georganiseerd blijven, zodat je niet per ongeluk de verkeerde draden verbindt. Dat wil je absoluut vermijden! Smeltzekeringen voegen nog een extra veiligheidslaag toe door de stroom te onderbreken bij overbelasting, wat voorkomt dat je elektrische systeem in vlammen opgaat.

Je hebt kabels in verschillende diktes nodig om de stroom veilig door heel de camper te verdelen. De dikte van de kabel bepaalt hoeveel stroom er veilig doorheen kan. Dunne kabels zijn geschikt voor kleinere stroomverbruikers zoals verlichting, terwijl dikkere kabels nodig zijn voor apparaten die meer stroom vragen, zoals een koelkast. Een verdeeldoos zorgt ervoor dat de stroom naar de juiste plekken in de camper wordt geleid, terwijl een accumonitor fungeert als een soort waakhond. Deze monitor houdt alles in de gaten, zodat je precies weet hoeveel stroom je verbruikt en hoeveel er nog beschikbaar is. Het is als een dashboard voor je elektriciteit—en geloof me, je wilt niet zonder.

Naast de grote componenten zijn er tientallen kleine onderdelen zoals connectoren, terminalblokken en relais die samen één grote elektrische puzzel vormen. Het voelt soms alsof je een bom ontmantelt: één verkeerde verbinding kan zorgen voor problemen die niet zomaar met een simpele oplossing zijn te verhelpen… De complexiteit van deze klus zorgt ervoor dat je jezelf soms letterlijk onder stroom kunt zetten.

Toen ik aan deze klus begon, had ik vrijwel geen kennis van camper-elektriciteit. Wat doe je dan? Studeren, oftewel: eindeloos veel YouTube-filmpjes bekijken. Maar al snel bleek dat dit niet zo eenvoudig is als het lijkt. De ene YouTuber spreekt de andere tegen en het voelt alsof je met elk filmpje dieper in het konijnenhol zakt. De chaos in mijn hoofd bleef maar groeien, net als de warboel van kabels voor me.

Op dat moment kwam Sytze weer in beeld. Hij adviseerde me om dit deel van het project over te laten aan iemand die er écht verstand van heeft. En daar had hij groot gelijk in! Gelukkig is er mijn broer, die elektricien is, maar voordat ik hem om hulp vroeg, wilde ik tenminste een beetje begrijpen waar ik mee bezig was. Want als ik straks met deze bus de weg op ga en er ontstaat een probleem, dan wil ik wel weten wat ik moet doen. Je wilt niet die persoon zijn die met een kapotte camper langs de kant van de weg staat en alleen maar in paniek op zijn telefoon tikt.

Terug naar de film, terug naar YouTube. Ik probeer alles in de elektrobox te krijgen, wat moeilijker blijkt dan gedacht. De box is veel te klein voor alle onderdelen die ik erin wil proppen. Na een tijdje knutselen kom ik erachter dat ik creatief moet zijn. Een deel van de box moet worden gesloopt en verplaatst naar het gedeelte waar eigenlijk alle water- en colaflessen zouden moeten staan. Nou ja, dat moet dan maar. Hydratatie is belangrijk, maar stroom is essentieel. Als ik alles eindelijk een plek heb gegeven, zowel in mijn hoofd als in de fysieke box, begin ik aan het volgende hoofdstuk: het aansluiten van de kabels.

Het aansluiten van de elektriciteit in de camper voelt als een elektrische dans met rood en zwart. Elke stap moet zorgvuldig getimed worden. Langzaam komt er niet alleen licht in de camper, maar ook in de duisternis rond mijn begrip van elektriciteit. Plotseling lijkt het alsof ik een geheim manuscript ontdek. Het voorbeeldplan van Sytze, dat eerst aanvoelde als een esoterisch geschrift, wordt opeens helder en begrijpelijk. Ondanks mijn nieuwverworven inzichten wacht ik verstandig op mijn broer, de elektricien, om alles te testen. Maar: inmiddels voel ik me al een stuk zekerder over mijn werk. Toch heb ik mezelf een extra moeilijkheidsniveau bezorgd; sommige kabels die ik eerder heb getrokken, hebben labels die inmiddels moeilijk leesbaar zijn geworden. Een gratis tip voor iedereen die aan zo’n project begint: label je kabels vanaf het begin duidelijk en goed. Het bespaart je uren zoekwerk en frustratie achteraf. Maar uiteindelijk lukt het. De kabels zijn aangesloten, de stroom loopt, en ik ben klaar voor de grote test.

Ik test alle onderdelen: de verlichting, de koelkast, de batterij, de kraan en de USB-poorten. Alles functioneert zoals het hoort. Hier stopt het bouwplan van Sytze. Alles zit in de camper en de elektriciteit is aangesloten. 

Tijd voor een eerste echte test: een rit naar het Verenigd Koninkrijk. Mijn geschiedenis met campers gaat ver terug, van mijn eerste T3 die ik primitief zelf ombouwde, tot een VW California en zelfs een grote Benimar. Maar dit is anders: dit is écht mijn bus, van begin tot eind zelf gebouwd. Natuurlijk kwam ik onderweg een klein elektrisch probleem tegen: een foutief aangesloten kabel verstoorde de overschakeling naar de leefbatterij vanaf netstroom. Maar doordat ik het systeem zelf had aangelegd, kon ik de fout snel lokaliseren en verhelpen. Ik kan Sytze en Vantast alleen maar feliciteren; hun ontwerp is fantastisch. Het gevoel van rondrijden in een zelfgebouwde bus is onbeschrijfelijk, net als de bewonderende blikken en vragen van mensen die de bus zien. Tijdens onze testrit in het Verenigd Koninkrijk hoor ik vaak: ‘Did you build this yourself?’ En hoewel ik soms trots als een pauw vergeet te vermelden dat het om een bouwkit gaat, voelt het alsof de bus helemaal van mij is.

Is dit een project voor iedereen? Ja en nee. Zoals eerder gezegd: iedere klusser kan dit aan, mits je een beetje handig bent en openstaat voor leren. En je weg weet te vinden in alle regels en voorschriften die in orde moeten zijn… Maar is dit het einde van mijn verhaal? Absoluut niet. De camper is functioneel, maar er zijn altijd nog plannen. Zo ga ik het plafond zelf bekleden met hout en wil ik de buitenkant nog wat pimpen. Dat zijn echter aanpassingen die niet in het standaardpakket van Vantast zitten, maar perfect passen bij de eindeloze mogelijkheden van een zelfbouwcamper.